Nghapih Concert

¢ Lalhruaitluanga Chawngte

George Washington-a chuan a pa thingphun pakhat a lo kit pek a, chu thing chu a pa chuan a duat em em mai. Mahse, thinrim taka amah dawptu a pa hmaah chuan dingin, "Ka pa, dawt ka dawi thei lo tih i hria e, ka kih ngei a ni," tiin thudik a sawi an ti.


He thu hi thu takah ngaih a ni lo, George Washington-a rinawmzia behchhana tute emawin an phuahchawp nia hriat a ni. Mahse, vawiin thlengin khawvel hian rinawmna thu inzirtir nan a la hmang ta reng a nih hi.

Thudik aiin phuahchawp hi a ngaihnawm zawk chawk a, thutak aia thil a tih theih zawk chang pawh a awm. George Washington-a thing kih thu ngei pawh hi khawvel hian thudik a nih leh nih loh a ngaihtuah lem lo, chu ai chuan thudik tan tlat tura huaisen tura inzirtir nan a mamawh zawk niin a lang.

Chu'ng thu ka sawi chhan chu - Nghapih Concert chungchang sawi ka tum a, a sawi hawn nan chuan 'Duhaisawm' tih hla kha hman ka tum vang a ni.

"Mahse vangkhua leta fan leh ni chuan,
I chhunga lungduh naufa zawngte;
'Khawchhak mi' tia hming min selin,
Sirah nemten puan ang min lo hnawl e." tih kha.

T Zorampela phuah a ni a, Zodi band lar vanglaiin Aizawlah beat contest-a tel an tum chu 'Burma-mi' tiin an lo hnawl a, an hotupa T Zorampela rilru na chu he hla hmang hian a inhrithla ta niin an sawi thin. Kei pawhin chutiang chuan ka hre thin; R Vanlawma te, Zikpuii Pa te, L Keivom te leh ka mi ngaihsan tak takte pawhin chutiang chuan an sawi a, ka awih ve mai a nih kha. Mahse, amah T Zorampela nena kan inkawm tumin thawnthu dang a sawi ta a, ka lo hre dik tawp lo tih ka hrechhuak.

T Zorampela te hi Burma ram Mandalay-ah an cheng thin a, Burma atanga Aizawla zin Mizopaho an mikhual thin. An mikhualte chuan Mizoram mite'na an lo hmihsit dan an sawi thin a, chu'ng chuan Zorampela rilrua ti-na ta a ni.

Amah T Zorampela chu Mizo em em mai a ni a, a farnu te pawh kawl tawng hman a khap hial. Mizoram a ngai thin em em. Mahse, Mizoram-in Burma rama cheng Zofate a lo mikhual dan a hriat chuan a rilru a na em em thin.

Khawvelah hian mi themthiam bik an awm a, chutiang mite chuan lungngaihna leh lawmna, hlimna leh thinrimna te, mihring thinlung chhungril hi thu leh hla hmangin an puangchhuak thiam thin. Chutiang mite chu 'artist' an tih hi an ni a, khawvel hian a ngaisang a, a zah bawk. Mihringte tan science aiin art a hlu zawk reng a ni. Mizoramin Burma rama cheng Zofate a hmuhsit avanga rilru na T Zorampela pawh kha artist a ni a, chem sen leh hriamhrei hmanga inhrithla lovin, art hmangin a inhrithla ta a nih hi.

Kan tan naupang a lo piang a, hla thar pekin kan awm ta a. Chu hla chu 'Duhaisam' tih hla hi a ni, mite'n an tahpui thin kha. Mahse, a chanchin chu kan hresual ta pheng phung a, Aizawla beat contest huaihawttute'n 'Burma mi' tia Zodi an lo hnawl avanga he hla hi phuah ta angin kan sawi thin. Amaherawhchu, chu chu pawi ka ti hran lo a, thudik hi mi zawng zawngin hria se ka ti ngawt hek lo. George Washington-a thing kih thu kha ka ngaihtuah ve fo a, thudik a nih leh nih loh aiin miin dikna avanga tuar ngam tura anmahni chhemalhtu atana an hman ngam leh ngam loh chungchang zawk ka ngaihtuah thin. 'Duhaisam' tih hla pawh chuan mi thenkhat thinlung a vit thin tih ka hria a, chu chuan Zofate inpumkhatna a thlen a nih chuan a tawk mai lo'm ni ka ti. Ka ngaihdan chu a dik leh dik loh erawh ka chiang bik lo.

Chutiang ka sawi chiam chhan chu Nghapih Concert chungchang sawi ka tum vang a ni. Israel fate'n Kannan ram thleng tura an hel kual an hel kual ang deuh kha ka ni ta awm e. Kawmchhak nula hmelthatzia sawi tura kawmthlang nula hmelchhiatzia sawi phawt thin mi ka nih vang te pawh a ni mahna!

'Nghapih'-ho nen kan inkawm a, chumi tuma ka 'nghapih' kawmte chu 'Duhaisam' hla vanga mittui tla thinte an ni. Mizoramah concert nei turin an rawn kal a, an rimawi rem thin te chu ka duh em avangin ka lo pan ruak ruak mai. An concert te pawh en ve ngei ka duh. Chu'ng chu a ni sawi ka tum ni.

A vawi hnihna atan T Melody-ho kawm turin Yatri Niwas kan pan a, mahse, music kan sawi leh ta pek lo!

An vocalist Lalnunsanga chu rorel inkhawm a chairman ni awm takin kan hmaah chuan a thu a, a titi suam suam mai.

"Nangni aiin kan Mizo zawk," a'n ti a, mahse, a inthiam leh chiah lo, "Mizona hi a neitu tak tak kan ni asin," tiin ki dangin a'n sawi leh a, kei chuan ngaihnawm ti takin ka lo ngaithla kar mai.

"Mizo nuna thil pawimawh hi kan chang tam bik, nangni'n thawnthu mai mai emaw in tih te hi keini chuan ni tin zan tin kan hmu a, kan tawng a. Liandoa te unau khawsakna hmun te, Chawngtinleri tuallenna - Buannel ram te hi kan bul lawkah a awm asin," Nunsanga chuan a ti a, a titi tui ngang mai.

A la duhtawk lo; "Hla thu leh Mizo tawng upa in tih te hi keini chuan ni tin tawngkamah kan la hmang a, tin, a awmzia tak tak pawh ka hria mai a ni lo, a lo chhuahna kan hmu."

'Suanglungpui' tih te chu a lo chhuah dan min hrilh a, tuna tawng upa tia kan sawi tam tak hi Burma ramah chuan Duhlian tawng hmangtute leh a hmang lote pawhin tawng tuallengah an hmang thin tih te pawh a sawi.

"In awmna hi a nuam a, in nuamsa. Keini chuan mihring nun hi kan sual (fight) tak tak a, kan hrehawm zawk a ni mai thei. Mahse, literature-ah chuan kan nihlawh zawk," tih chu Nunsanga tawngkam a ni.

"Mizo thawnthu tam tak hi Tahan leh a chhehvel atanga kan neih a ni a, keini chuan kan la tawng reng alawm," a ti a, Tahan khaw tlangval a ni chu a chhuang hle.

Zo hnam kalsiam te kan sawi a, khawchhak atanga khawthlang lam pana kan thlangtlak thu te, tin, kan hnam history kan hriat hlat theih ber chu Burma rama kan awm lai a nih thu te nen. A ni, Kabaw Valley-a kan awm lai chu kan hnam history-a kan hriat hlat ber a ni rih, a bak chu rin dan a ni.

Kabaw Valley chu phaizawl nuam tak a ni a, kan pi leh pute chuan 'Kawlphai' tiin an sawi thin. A ram leilung a tha a, eizawnna hmun nuam tak a ni. Chu hmuna kan pi leh pute awm lai chu historian te chuan AD 800-1200 vel kha niin an sawi. A rei tawh em a, awih har ka ti deuh thin; hnialna tur erawh ka hre lo. China ram atangin hnam lian tak - Shan hovin kan pi leh pute chu hnehin Kawlphai atang chuan an umchhuak a, chuta tang chuan khawsakna tur zawngin kan vak darh ta a nih kha.

A then chu Burma ram hmun hrang hrangah an inbengbel a, a then kan thlangtla thung. A thlangtla hla pawlte chuan Cachar tlangdung te an thleng a, Bangladesh-a Chittagong Hill Tracts te pawh an thleng. A then chu Mizoramah kan khawsa a, a then erawh Tripura, Manipur leh Assam velah te.

Chu'ng lai chuan Mizoram, Tripura, Manipur tih vel a la awm lo a, eizawnna hmun remchang nia kan hriatah khan kan khawsa ve tawp mai a ni. Mi hnam pawh chutiang kawng lo zawh ve tawh vek chu an ni a, English-ho te, Italian te leh hnam changkang ber berte hi chutianga 'gypsy' anga lo vak kual lo vak kual ve tawh thin te an ni. Chutianga kan vah vel lai chuan khawvel thar kan hmachhawn ta thut a, saphoin min awp ta. Sapho chuan hneh taka min awp theih nan min thendarh a, a then Manipur-ah, A then Tripura-ah, kan darh ta nuai mai. Mizoram ngei pawh chu chhim leh hmar zawngin min han then phawk bawk a.

Sapho an haw a, tin, khawvel politics insingsa velah ramri te an han siamtha a, |iau chhak lam zawng chu Burma, a thlang lam India a lo ni ta. Kan duhthlanna ni miah lovin kan aia fing leh chakte'n min thendarh a, Burma, Bangladesh leh India-ah te kan darh ta. India rama an dahte ngei pawh chu state hrang hrangah min dah darh bawk.

Chu'ng thu chu kan sawi a, kan tui ngang mai. Kan duhthlanna ni hauh lovin thuneitute'n min thendarh a, lungawi loh tak a ruangin kan pawm em em zawk a ni si a, kan ti a, kan han nui deuh hak a!

Kabaw Valley-ah kan let leh a, Phaizawl kan tih kha. Chu hmun atanga kan pi leh pute an chhuah dawn khan Khampat-ah bung an phun a, "A zarin lei a deh hunah kan rawn let leh ang," an ti tih te kan sawi lai chuan, Nunsanga chu a tho thurh a, bungpui thlalak a va phawrh nawlh mai. Mahse, chu bung chu kan pi leh pute phun kha chu a ni lo, kha bung kha chu a thi tawh. Chu bung chuan a bulah chi a chhuah a, bung dang a lo ding ta. Chu thlalak chu a ni Nunsanga'na a rawn lekchhuah chu.

Chu thlalak lek kan va pah chuan Nunsanga chuan: "Mizo pianchhuahnaah kan inchhal," a'n ti a, a piaha thu Pantei chu a lo nui sen sen a.

Chutiang thil, Mizo hnam kalkawng - Burma atanga kan kal darh dan, engemaw zatin thlang kan tla a ni tih vel te, engemaw zat erawh Burma-ah an la awm a ni tih te chu Burma rama Mizo thalaite'n an hria em tih ka zawt a, chu thu chu ka thil hriat chak fo a ni.

Pantei a lo tawng a, "Hria e, kan hria alawm," zawi tein a lo ti sep mai. Ani zawng, inneih thutiam chham tur pawhin a zawha zawh ngawng ngawng a ngai ang tih tur khawpa zawiawi a ni a, a bak a sawi zui lo.

Nunsanga chuan: "Kan hre lutuk han tih chu ka ngam lo a, mahse, tuna kan sawi ang zat vel hi chu a nawlpui hi chuan kan hria ang," a lo ti a, Pantei u Chhuanga chuan a lu a lo bu ve nghat nghat bawk.

Mizoram thalaite dinhmun ka ngaihtuah a, chutiang kan hriat lohzia te, tin, kan ngaihsak lohzia te ka ngaihtuah lai chuan Burma rama Zofate chu ka awt hial mai! Nunsanga te, Chhuanga te, Pantei te chuan Kabaw Valley vel atanga eizawnna leh khaw hmun tur zawnga kan vahchhuah dan vel te chu a bu en lovin an sawi char char thei a, Mizoram thalaite erawhin Lusei leh Awzia awmzia pawh kan hre lo a nih hi! Hausa turin chutiang hriat a ngai lo bawk a!!!

Rambuai lai kan sawi kai a, MNF sipaite'n Falam bank an luhchhuah tum kha. Kan hnam sipaite thil tih avang chuan Burma rama Zofate chuan tihduhdah an tuar ta. Burma sorkar chuan Mizo hrim hrim kha a haw ta emaw tih tur a ni a, chu'ng lai chuan Mizo nih hrim hrim kha Burma ramah chuan sual a ni ti hialin a sawi theih ang. Chu thu chu mi sawi ka lo hre tawh thin a, ka unaute pawh chu ka'n zawt leh ngat a ni.

Sawi nuam an ti lo a, min chhang chak vak lo. Mahse, Falam bank-a thil thleng avanga Zofate'n Burma sorkar kutthak an tuar dan chu min hrilh ta tho, ka zawt lui miau a!

"Chutianga Mizo nih hrim hrim pawh a ngamawm loh lai pawha Mizo ni lui ngat kan nia..." an ti a, chu chu an chhuang hle a ni tih an hmelah chuan a hmuh theih. Mi pawi sawi an hlau a, chutiang thu chu ziak lo turin min ngen nghe nghe. Mahse, hei ka sawi ta pek!

Vaiho tawng theihzia hi! Sap tawnga 'thuruk' tihna - 'secret' tih te hi an tan chuan a tawk ve lo a, 'secret' aia thuk zawk an mamawh tlat. Chuvang chuan 'top secret' tih tawngkam a lo piang a, chu chu Indian English a ni. A kamtam thlak teh e! Kamtam chu swine flu anga inkaichhawn theih a ni ang a, vaiho hian min kai ve a ni mahna, zep tura min ngen lawm lawm chung pawha thiante thuruk ka'n sawichhuah pek ni! Tun atang chuan zep ka tum tawh ang!

Kan len hmasakin Pan-i hi Mizoram a hmuh hmasak ber tum vel ka zawt a, ngaihnawm ka ti ngang mai. Ka hre chak tlat a, Nunsanga pawh chu ka zawt leh.

1999-ah khan Tahan atangin Mizoramah a rawn zin a, chu chu a naupan lai atanga a hmuh chak Mizoram a hmuh hmasak ber tum a ni. Champhai chu a khaw hmuh hmasak a ni a, ropui a ti ngang mai. Kawngsir velah Bible chang a lo intar a, chutiang a'n hmu chu, piangthar hlim a ni bawk a, a rilru a hneh nasa ta mai. "Eheu! Mizoram chu vanram note a nih ngawt hi, hetiang ram kan nei hi kan va han vannei em!" a ti a, a hlim veng veng mai a ni.

Aizawl a thlen hnu-a a thil hmuh erawhin a rilru a ti-na ta thung. Proxyvon-a inchiu thin, tlangval kut vung lian tak tak a hmu a hmu ta mai a, kawngsira rui thle mai mai a hmu teuh bawk. A naupan lai atanga a chhuan em em thin Mizoram a thleng a, ruihhloin a unaute a lo sawisa tih a'n hmu chu a rilru a na ta ngawih ngawih mai a ni.

"A hma lawkin Burma lamah ruihhlo hian Mizote min sawi chiam tawh a, kan u-te rual kha ruihhlo hian a tichhe nasa hle a ni. Chuvangin, ruihhlo that lohzia hi kan lo hre tawh a, keini 'generation' hi chu kan fihlim viau reng bawk a. Mahse, Mizoram ka rawn kal a, ka lo chhuan ve em em ramah kawngsirah te an inchiu mawlh mawlh mai ka hmu kha chu ka rilru a na lutuk. Khatiang kha Mizoram nen a inhmeh ka ti lo a ni tawp mai, khatiang turin Mizoram kan ngaihtuah ngai lo," Nunsanga chuan a ti.

Vawi khat pawh la hmu lo chunga Mizoram an thlakhlelh thinzia sawiin, "Kan naupan lai atangin, rilru kan sen theih tirh atanga kan ngaihtuah ber chu Mizoram hi a ni ti ila kan sawi sual lo ang. Kan ngai a, kan lo thlahlel ve ringawt a, hmuh kan chak em em thin. Khatia kan rawn zin pawh kha, Mizoram ka hmu ta kha ka hlim a, rilru-ah ka lawm veng veng mai," a ti.

A sawi belh zel a, "Burma rama pianga seilian ni mah ila Mizoram chu kan pianna hmun angah kan ngai a, 'Kan Zotlang ram nuam hi Chhawrpial run i iang e...' tih hla te hi tui em emin kan lo sa ve thin..."

"In awih lo ang, 'Kan Zotlang ram nuam' tih hla kan sa te hi chu a mak lo zawk, Aizawl pawh hmu hawt lovin 'Zawlkhawsira luang del del Chite lui...' tih te kha kan sa a, Chite lui awmzia pawh kan hre tawp si lo a!" tia a sawi lai chuan 'a ni awm teh tak e a!' ka lo ti a.

'Chite lui' mawlh chu a tuipui a, "University-ah pawh thil tihkhawm nikhua-ah hian 'Chite lui' te kha kan sa a, mahni hnam lam entirna hunah te hian inphelhruakin, til lang lek lekin kan hmuh phak loh lui chanchin kha Kawl-ho hmaah kan sa ve thin mawle!" a ti ta pek. Pan-i chu a lo nuichhuak a, amah Nunsanga lah chu a thutak em em mai si!

Inpui ena an en, 'Zofate Jerusalem' tia an sawi thin Mizoram nuam an tihzia chu an sawi tui ngang mai. "Kalna apiangah kan mite kan hmu a," tih te, "Mahni tawngin mi zawng zawng kan inbia a," tih te chu an sawi dan tlangpui a ni. Mahse, ka hnial talh a, "Ngaihsan in hlawh a, nuam in ti mai mai a nih kha. Tuna in awm dan ang chiah hian awm ula, mahse, zaimi ni lo ula, in kalna hmun hrang hrangah 'Nghapih' an lo ti ang che u," tiin.

Chu chu ka rin dan tak tak a nia - 'Hmar (Mizoram pawna mite) hi Mizo an ni lo' tih ngaihdan nei an tam mai, kan zingah hian. Mahse, Rochunga Pudaite a lar deuh chuan 'Mizopa' an ti leh lawi! Chutiang bawkin L Keivom pawh inpumkhat duh lotute ngei pawhin Mizopaah an pawm tho. Kom pawh Mizo an ni lo tia iak iakte hian Mary Kom a rawn lar a, world champion a'n nih kha chuan Mizo nula an ti leh tho! Hnam hi kan chiang tak tak lo, nihna leh dinhmun atang zawkin kan teh mai mai niin ka hria e ka ti!

'Foreigner chu foreigner an ni mai' in ti a ni lo'm ni? T Melody ho hi umhaw ta che u!

Keini chuan 'kan unaute' kan ti a, T Melody chang lo, Burma ram atanga bawng rawn kaite pawh kan unaute an ni tih kan hria. Suahsual rawng rawn bawlte pawh 'kan unaute' kan ti tho. An ropui leh ropui loh te, an sual leh sual loh te kan ngaihtuah lo, an sual a nih pawhin unau sual deuh kan nei ni maiin kan hria a, pawi kan lo ti thin! Chu'ng chu ka sawi a, Nunsanga te chuan chil an lem khalh khalh mai.

Zo inpumkhatna duhtute an ni a, T Melody thupui pawh chu chu a ni. Zofate chenna khaw hrang hrang an fang a, zai an han vawr vel te hi Zofate inpumkhatna thlentu ni se tih chu an duhthusam a ni.

An hlapui pawh 'Duhaisam' tih kha a ni; "Aw Zoram, ka ngai em a che...Nang lo chuan lawm a kim thei lo..." tih kha. Zoram ngaiin an mittui a tla a, he hla hi an sa hlei thei lo lo fo. Mahse, a hla lo pian dan erawh midangte ang bawkin an hresual ve; Zodi-ho kha Aizawlah beat contest-a an tel an phal loh avangin an rilru a na a, T Zorampela'n he hla hi a phuah ta emaw an ti! Mahse, chu thu an sawi lai chuan T Zorampela min hrilh dan kha ka sawichhuak lem lo, George Washington-a thing kih thu ka hriat avangin.

Engpawhnise, chu'ng 'Nghapih'-ho concert chu en ve ngei ka duh, an zai thiam ka ti a, an music hi ka duh em em bawk. Chu'ng zawng ai chuan 'Duhaisam' hla an sak ka ngaithla ka chak, TV-ah ni lo, a takah ngei.

Mahse, 'Duhaisam' hla ngaithla tura ka duhaisam ve chu boruakah a thamral ta si!

He khawvelah hian concert tam tak a awm tawh a, chu'ng zinga pahnih chu ka en lo! Pakhat chu Petra concert kha a nia, 2004-a Aizawla an rawn kal tum khan ticket pawh pahnih ngawt ka nei ve a, mahse, ka en lo! Inti K|P deuh, khawvel thlahlel site hian kawrah hmangin, 'Kohhrana inhman vangin kan thing kher tur a ni lo... Music changkang apiang Setana kan pe tur a ni lo...' ti chungin intihchangkan nan Petra hi an hmang thin niin kan tleirawl lai khan ka hre thin a, K|P zaithiam inti hmelthaho khan Petra hla an sa tlangpuiin ka hre tlat bawk! Ka sual vang a ni ngei ang, mahse, an thiam te chu ti ve viau mah ila ka ngainat loh phah tlat!

Nakinah, Pathian zarah tu leh fate kan la nei ve ang a, ka tute chuan: "Ka pu chu, an tlangval laiin Aizawlah Petra an rawn kal a, mi pangngai chin chuan an en vek a, ticket pawh a nei ve reng a, mahse, a en ve miah lo. Khatiang kha a intih pa ve dan a ni ang," an la ti mahna!

Ka concert en loh dang pakhat chu Nghapih concert a nia, May ni 23 leh 24 zana Vanapa Hall-a T Melody leh Lalpanliani te concert kha.

En chak eng ang mah ila, a rem tlat lo!

Pantei nen kan inbia a, an concert chu en ve hram se min tihzia te sawiin sms a rawn thawn. Chu'ng chu ka lawm tawk a tling der nia mawle!

Mahse, a rem ta ngang lo a, 'Nghapih'-ho concert chu ka en ta lo. Ka en miau loh avangin an concert chanchin pawh sawi tur ka hre ta lo a nih hi!

Related Posts :