Zan Mangan Thlak

¢ Lian Kunga

December ni 23, 1984 khan tlai dar 6 atangin a tuk zing dar 4 thlengin Shimla-ah ruahsur ang maiin vur a tla nasa em em a, vurtla kan la hmuh ngaih loh avangin pawnah tlanchhuakin vurah chuan kan inkhel ta a ni. Zanrei lamah a vawt ang, tia ngaihtuahna reng kan thlungluah a lut pha lo. Hah hnepa kan inkhelh hnuah zanriah kan ei a, mahni room theuhah mutzai relin kan kal ta a.

Zanlai velah khawvawtin min hmethlum dawn emaw tih khawpa vawt tiin ka harh ta a. Ka’n enchian chuan khum bula 'heater' chu a chhia nge, electric a kal der lo. Vur lah chu a surin a sur zawm reng bawk si. Blanket chhah tha deuh pahnih pawhin min tilum zo tawh lo. Tawm tin rengin ka tawm a, taksa tihlum nan tiin rang tak takin ka letkual vel thul. Chutia vawt tia tawm kuala ka buai hle lai chuan rual u zawkte'n, “Khawvawt lutukah chuan chhunglam leh pawn lama inthuam lum ngei ngei tur,” tia an sawi ka hrechhuak zawk a. Pawn lamah chuan mutkawr leh blanket pahnih bak inthuam lum leh chuan ngaihna ka hre lo a, chhung lama inthuam lum tur erawh chuan englo a ngai bawk si. Chu lah ka kawl bawk si lo.

Khuma tawm tinrenga tawm chungin khawvawt dona tur ralthuam lam hlir ka suangtuah ta a. Shimla bazar zu dawra scot leh India rama siam whisky an rem tlar thet thut te chu mitthlain ka hmu uar uar a. Mahse chu'ng dawr te chu zanlaiah tuman an hawng ikhaw awm si lo. Lo hawng pawh ni se kan awmna,Yarrows atangin kilometer 5 laia hla a ni si a. Chutiang khawvawt leh vurtla hnuaiah chuan km 1 chauh pawh kal ila, vurin min hmet khawng nghal ngei ngei dawn bawk si. Rilru leh mitthlain kil tin kil tang a hawlkual hnuah chuan, kar hmasaa party-naa kan khulh bang, RC um chan ve leh beer um hnih kha ka hrechhuak ta a ni. 'Regu' takin ka khulh ngai lo a, party nikhuah te, picnic, thiante nen chawi eikhawm nikhuaah leh, kumthar zanah erawh buai lo tawkin ka khulh ve thin. Mahse 23.12.1984 zan kher chuan chak vang ni lovin mihlimho tih dan taka tulnain min nang a, inthiam lohna pawh ka nei lo. “Ihi, khawvawt ka hneh dawn ta,” tiin keimah leh keimah lawmthu ka inhrilh mawlh mawlh mai a ni.

Blanket-a inkhuh hlun chungin leh thawmdim tak leh phur viau lawi siin choka lam ka pan ta a. A thim em avangin engmah a hmuh theih loh a, kawng dap a ngai bawk si, kut pahnih hma lama phar deuh du chungin zawiawiin hmalam ka pan zel a. Tu emaw chuan min lo hmu se chuan, thlahrang kal dun dun emaw phar huh huh emaw min ti hial ta ve ang. Thimthama ar-khawthimdai chungin choka thlen hmaa almaira chhunga dah, khawvawt dona tur ralthuam ngei chu ka mitthla reng bawk. Khawvawt leh thimin min tlakbuak tlat avangin duh anga rangin a chet theih loh a, ka khawr zo vek bawk si. Kawng dap pah zela hma lam ka pan lai chuan rin loh takin mihring lu ka va khawihfuh ta a. Zanlai laiah tumah an awm lo ang tia ka ngaihtuah lai ngeia ka va khawih ta chu ka phu nasa lutuk a, thlawk thei chu ni ila ka thlawkbo daih awm e. |e thawt chungin hnung lamah ka zuangdawrh a, hnung lamah pawh mihring bawk ka va tauh a, kan tlu ve ve rawih a. Ani pawhin midang an awm ring ve hek lo le, a phu nasa ve kher mai. Ka va khawihfuh pa pawh a phuchiang ve viau. Chutia thlabara kan aurual thawt veleh chuan tu nge ni tih kan inhre nghal a. Ka training-pui, Karnataka leh UP atanga lo kal an ni. Thla hnih zet kan awmho tawh avangin kan inkawmngeih viau hlawm lehnghal.

Engvangin nge zanlai laia he tah i kal a, eng nge i tih dawn, tih a rualin kan inzawt a. Chutah kan target a lo inang hlawm chu lo niin! |hiante'n thawm an hria ang, tiin nuihza hle hlawm mah ila insum a tul bawk si, nuih rik loh nan mahni ka theuh hup chungin kan dingsai char char mai a ni. Almira chhunga RC um chanve leh beer um hnih ngei mai chu, chhung lam atanga intihlum nan an lo hisap ve a ni. Zanlai khawvawt leh thimtham karah tum inang leh zawn inang mi pathumte chu, choka bulah tum lawk awm miah lovin kan inhmukhawm ta a ni! Chokaa gas kan hal eng a, almirah hawngin a chhung kan han bihchian nak chuan ngaiteh, beer um hnih awzawng a lo awm tawh lo a, RC um erawh a la awm. Mahse a chanve pawh a awm lo tawh lo a, peg hnih vel chauh a lo awm a. Zan lamah keini aia zamthain an lo 'dikdak' ni ngei tur a ni. Khawvawt dona tura ralthuam chu thimtham hnuaiah kan veh nasat tehlul nen, a hrilhhai thlak kher mai. Tum lawk loh taka kan inhmuhkhawm avangin kan phuhlum lo chauh lehnghal!

Chutia kan beisei ber, chhunglam thlarau thatna pawh chu eng ruai a ni ta si lo a, a inzat theuhvin peg khat aia tlem kan inho ta a. Chutiang lek chuan patling pathum min tilum zo lo a, tih ngaihna awm tawh hek lo le, titi pahin gas alhah kut kan hemlum ta ringawt. Mahni room theuha kan luh leh chuan zing dar hnih a lo ri tawh a, khua lah a vawt zual zel a, a mangan thlak kher mai. Khawvawt hnehna tura ka vauchher ber lah kan thiante avangin hapui-hnawn pawh a tling si lo. Tukverh atangin tualzawl leh Tennis Court ka’n thlir nak chuan vurin a lo khuh vek a, a bul vela thing leh pangpar te pawh vur hlir vur hlir. Thinghnah hring pawh hmuh tur a awm lo. A vawh lutuk avangin tilpui pawh til te tak teah a lo chang a, tilpuiah a lo chang leh thei ang tih pawh rin harsa khawpin a te thei zuk nia! Tlemin taksa a lum thei dah law maw, tiin room-ah chuan excer laiin ka’n zuang vel a, a sawt der si lo.

Chutia pawngsen tlaivar ngawt mai chu ni theiin ka hre lo a, mut zai ka rel leh ta a. Ralthuam la tura kal lama ka sin loh zawk khuma blanket chu ka’n kaikau a le(h), khum phah leh blanket chu namen lovin a lo huh vek a, awngphahah te chuan vurtlang la tuiral lo a awm thluah bawk a, lukhamah nen lam! Choka lama kan kal hlan khan kan thiante zinga chimawm zualte'n ka khum an lo puangsual ni ngei tur a ni. Khawvawt pawh hrehawm tih tawh nak a laia puanthuah lo huh lehzel avangin mutna chi a ni lo hulhual.

Zanriaha Arsa an siam kha ka eifuh lo nge ni ka pum a ri truk truk a, rei lo teah kua-in min zut leh bawk si. Khawvawt leh puanthuah huh vek avanga mangan tawh nak a laiin, thimthamah bathroom lam ka dap phei a, thlen hmain ekcheh ka hlau si, a thim em avangin a hmanhmawh theih bawk si loh. Eng emaw ti tiin bathroom ka indap thleng a, tuthulh tun an sawi ang maiin ka e khawh ta pur pur mai a ni. Vanneih thlak takin pum a na lo hlauh. Pumna lo mah se a 'timing' loh em avangin a beidawn thlakin a mangan thlak lehzual. Thinrimin ka ang ta bawrh bawrh a. Ka’n ang tui dawn chauh a, bathroom lama indap phei a tul reng bawk si, buaithlak tak a ni. Zanlai laia ka rik tak hlut avangin choka lama ka kalpui thiante kha an lo tlanlut a, ang hlawih hlawih chungin ka puanthuah huh vek chu ka entir ta a ni. Anni lah chuan min thinrimpui a hnekin nuiri ngam si lo, nuihza insum tih hriat takin an nui sai ngat ngat a, nui reng bulah chuan thinrim reng theih ni bik hek lo, ka nui ve ta a ni. Ka thiante pahnih pawh chuan mutzai an rel ta bik lo a, khawvar hun nghakin kan inkawm ta a ni.

Kha zan anga rei leh vawt kha ka la tawng ngai lo a, ka tawng leh tawh bawk hek lo. Kha zan kha rei ka tihzia leh khawvar ka nghahhlelh zia tak kha aw! Ka khum an pawngsual chu ka’n en thin a, lung a awi thei hlawl lo. Zing khawvar veleh khawvawt dona tura ralthuam la neihchhun, blanket hul zawk sinin khawhawi turin pawnah ka chhuak ta a ni. Vawt hle ma hse chutianga tam vurtla ka la hmuh ngai loh avangin hmuhnawm ti takin ka thlir vel a. A hmuhnawm reng tak a. Zoram chhunga khaw pakhat, Khawbel khuaa piang leh seilian ka ni a, vurtla ka la hmu ngai lo. Naupan laiin rawphela tui dahin vur kan dawh thin a, zingah tui kha a lo khang a, chu chu vur ka hmuh ve chu a ni mai. Ni 23.12.1984 zana Shimla-a vurtla erawh ruahsur ang maia tam leh hmuhnawm a ni. A rawn sur var thla sung sung a, lukhum khum loh phei chuan kar lovah lu-ah vur a khat vek thei nia!

Hawina lam apiangah vur hlir a ni a, puanzarna thirzaite pawh thinglukham aia lian lianin vurin a khuh vek! Zanlai vela room 'heater' chhia ka tih kha ka room chang a lo ni bik lo. Tlai lam atang nasa taka vur tla kha transformer chunga thingzarin a dawl lo a, a tliakin a zu deng ta a ni. Chuvangin hostel pum pui kha a thim ta a ni. Khawvawt lutuk do nana zanlai laia chokaa ralthuam kan zawn laia a thim em em chhan pawh hre tain ka inhria.

Zing dar 4-ah chuan vur tla a han tawh a, thiante pawh vawt tia khur hlak hlak chungin pawnah an lo chhuak ve a. Khup thleng thlenga thukin vur kan dai vel mawle! Ram lum atanga lo kal an nih avangin pian tirh atangin vurtla an la hmu ngai bik lo a, khawvawt an tuar thei lo bik bawk. Tuk dangah chuan dar sarih velah ni lum kan ai thin. Ni 24.12.1984 tukah erawh dar 8 ni tawh mah se ni reng hmuh tur a awm lo. Khua a dur khuih a, thli vawt a tleh hiau hiau a, in chhungah han lut ila electric a awm loh avangin a vawt zual zawk emaw tih mai tur a ni. Khumah han inthawlhlum dawn ila, thiante'n vurin an tihuh vek bawk si, tih ngaihna a awm lo a, a mangan thlak kher mai. Chutia ka mangan lai tak chuan Zorama ka 'my dear'-i’n min hmu se chuan, min khawngaihin a tanglum min belh tir ngei ang, tia dawn velin ka hnuk a ulh teuh mai a ni.

Zing dar 9 vela breakfast eia kan han thukhawm chu titi dang a leng lo. Nizana vur a tlak tamzia leh a vawhzia hlir kan inhrilh tawn a, zanlaia electric awm loh hnuah phei chuan vawt an tih ve zia te, zun zunga an kal hlanin tuin emaw khuma vur an dah avanga kan thrinrimzia kan inhrilh mar mar a. Zanlaia bengchhen kan director sapin a phal loh avangin an insum lek a lo ni. Kei erawh chuan vawt tia mangan nak alaia ka khum vura an tihhuh vek avangin director e 'tor' lo e ngaihtuah lovin ka lo phul hlut chu lo niin. Chutia an sawi takah chuan kan pu-in min hau ka hlau leh hnuhnawh viau a, vanneih a siamin min kamkhat miah lo.

Breakfast ei zawhah a ngai tein lawn-ah kan thukhawm a, kan vaiin 18 kan ni. Vai nula tawih tak tak pasarih lai an awm ve a, anni pawh an thiante zinga a chimawm zualte'n an khum an lo pawngsual ve lo niin. Sawi tawh angin tunge nizana khuma vur dah, tiin kan inzawt kual a. Mihringte hian thu tak kan sawi nge dawt kan sawi tih hi mitah a lo hriat theih a ni awm e. Kan zingah chuan UP atanga lo kal psychiatrist thiam ve ang reng tak a awm hlauh a. Khuma vur dahtu zawngin kan inhnial nak nak a, tumah ka dah tia inpuang duh kan awm si lo. Nakin deuhah chuan kan psychiatrist thiam ve deuh chuan khuma vur dahtute chu pathum an ni, tiin a sawi ta a ni!

India rama class I officer tura training kan nih avangin inhriatthiamna leh inngainatna thuk tak kan zingah a awm a, thin a rim thei tak tak lo. Punjab atanga lo kal pahnih leh Maharasthra atanga lo kal pakhat te chuan an dah a ni, tiin an inpuang ta. Vawt tih nak a laia vurin mutna an tihhuh avanga kan mangang authawm vel lah chu, an room atangin ngaihnawm ti takin an lo ngaithla a, lungchim takin an lo nui vel a nih chu!

Zan lamah vawt tiin thinur hle hlawm mah ila, a tukah chuan thin a rim thei tawh lo a, fiamthu a ni tawh. Awze mite zingah pawh fiamthu duh tak tak, thinrim ve zen zen lo an thahnem hle tih ka hriat phah. Inhuat aiin chu zan chuan innelna leh inkawmngeihna a rawn herchhuahpui ta zawk a ni. Kum 25 zet liam tawh mah se India ram state hrang hrangah leh New Delhi-a inhmuh nikhuaah pawh kha zan khan titi a la ti tam ber fo.

Related Posts :