Inkhawm hruai leh thusawi

¢ Lalhmingliana Saiawi

Tun August ni 14 khan Chaltlang Kohhran Centenary Hall-ah Chaltlang Pastor Bial chhunga Kohhran rawngbawltute'n Kohhrana Mizo tawng hman dan kan zirho a. Sawi tur a lo tam mai a, sawi an tam a, a tawp lam mi an haw zo mai dawn tihah kei pawhin ka sawi ve a, ngaithla se ka tih ber Kohhran Upate an la tam a, hlawk ka inti viau.

Mizo hi inkhawm peih tak tak kan ni a, kei pawh peih ve tak ka ni a, vai rama khaw hrang hrang biak in 37-ah ka inkhawm tawh a, Mizoram chhungah hian Aizawl khawpuia biak in 14-ah ka inkhawm ve tawh a, khaw dang biak in 14-ah ka inkhawm tawh bawk a, Mizo hi inkhawm hruai leh thil puan thiam lo tak kan ni ka ti thlawt mai. Secretary thil puang thiam tak phei chu pakhat chauh a ni ka la hmuh.

Bombay-ah Mizovin 1985 October ni 13 Chawlhni chawhnu atangin Bombay Mizo Inkhawm kan tan a. Kohhran Upa tumah kan awm lo a, mahse inkhawm hruai leh secretary thu puan leh thuhrilah chuan Mizoram Kohhran hruaitute hian min tluk lo. Secretary ka nih ve tirha ka la thiam loh deuh laia kei tih loh chuan tawng kan tuitam lo a, sawi tul bak kan sawi duah lo a, darkar khat chhungin inkhawm kan zo hman ziah a ni. Vawi khat Mizo & Naga joint service inkhawm ka hruai pawh Naga-te'n tih tur an rawn ngah a, Mizovin kan ngah ve bawk si a, darkar khat chhungin zangkhai takin kan zo hman a ni.
Inkhawm hunserh bik chhung hi darkar khat vel turah kan ngai a, vai ram Kohhranahte pawh an ngai a, inkhawm pangngaiah chuan a aia rei chu hlawk mawh tak a ni. Mizo Kohhran inkhawm hruaitu leh secretary hian inkhawm chhunga hunserh bik hi an hmang zai thiam tur a ni tih an hre tawk lo a ni.

Inkhawm taima paho zinga tam tak hian Pulpita thuhril ve kan chak hlawm a, thuhriltua ruat kan nihin kan sawi thiam lo thei khawp mai si. Thuhril ve chak si thuhril dawna inpuahchah taima leh si lo, 'eng nge ka sawi ang?', 'engtinnge sawi ila inkhawmten an ngaihthak that peih anga an hlawk pui ang?' tia taima taka inpuahchah peih leh si lo hi kan ni nawk hlawm a ni.

Kohhran inkhawma rawngbawlna chanvo changtute tan hian tawngkam hman tur remchang hi a awmsa a, inkhawm hruaitu leh secretary tan a ni bik deuh a, chu'ng chu hmang deuh thin se an buai lo tur. Inkhawm hruaitu hian tawng an tuitam lutuk fo, sawi ngai sawi nawn sawi nawn tawk pawh an tam, a tam ber an ni nghe nghe. |awngkam chuangtlai an hmang tam: “Tunah chuan thuhriltuin a hun rawn hmang tawh sela” tih a tawk viau a, “Tunah chuan thuhriltu sawm tawh ila” tih pawh a tha ang a, “a inbuatsaih angina a hun rawn hmang tawh sela” tih tel duah chu a chuangtlai tawh.

Secretary-in thil pawimawh puan an thiam lo hlawm hi a manganthlak bawk. Anni pawh hian an sawi ngai vawi thumte zu sawi nawn thin a! |awngkam chuangtlai an hmang tel tam bawk. Pem lehkha an chhiar a, “To the Secretary, Chumi khami Kohhran” tih an han chhiar tel te hi chu tawi te ni mah sela lehkhaa a pawimawh lai leh pawimawh lem lo lai an thlei lo a, a tha lo a ni. Secretary thu puang thiam pakhat chiah ka hmu ka tih kha chuan lehkha en niap niap lovin tawngkam chuangtlai engmah hmang tel lovin puan tur pawimawh lai a puang zar zar mai a, a ngaihnawm tham tlat. Secretary hian a thil puan tur hi a lo chhiar lawk tur a ni a, a ziak en lova puan theih a tum tur a ni.

Pulpita thuhriltuin thil bawlhhlawh a sawi hi a tha lo bawk. Revival speaker Pastor pakhatin a thuhrila “Tunlai hian chanchinbuah ‘Septic tank kan paihfai thei’ tih advertisement hi a tam em em a, miin an hriat zau an duh a ni a, ‘septic tank-ah chuan luh pawh kan lut mai ang’ an la ti nghe nghe ang,” tih ang deuh a sawi a. A Pathian thuhril sawi fiah nana chutia ti chu a ni chawk ang a, chu thil tenawm a sawi chuan Pathian thu a sawi chu a khuh bo vek a, luak a ti chhuak a ni, tih angte ka sawi ve a ni.

Sawiho tur thuziak thawhtu Upa C Sangzuala'n zawhna a siam zingah “Ngaimawh leh ngai pawimawh : a awmzia a hrangah kan ngai em?” tih a telh a. Kei chuan, “Mizo tawng hman danah a awmzia a hrang deuh ber a, mahse, a thuhmun chang a awm tih hi Mizo tawng thiam inti fe fete pawhin an hre lo duh khawp. ‘Ngai pawimawh’ tih chu a awmzia kan hre vek. ‘Ngaimawh’ tih hi awmzia pahnih insaikalh nei a ni. Pu Zahnuna hian hman kum khan ruai a theh dawn a, a fanu Zodini'n kan ina lo kal ngatin min rawn sawm a, min ‘ngaimawh’ a ni. Min sawmna chu ka ‘ngai pawimawh’ a, ruai chu ka ei tawk a, chu bakah a hmaa zaikhawm laiin ring tak takin ka zai tluanchhuak zak a ni. Chutah chuan ‘ngaimawh’ leh ‘ngai pawimawh’ chu a awmzia a inang a, a hman dan erawh a inang lo. Pu Zahnuna min sawmna chu ngai pawimawh lo ta ila, ‘Engahnge maw ruai chu theh in tum le?’ lo ti ta khu mai ila, ani chuan ka tawngkam chu a ‘ngaimawh’ ang. Mi kan ngaimawh a nih chuan kan ngai pawimawh a ni a, a tawngkam leh an thil tih dan kan ngaimawh a nih chuan kan duh lo tihna a ni,” tih ang deuhin ka chhang a.

Ka rin loh takin Pu Sangzuala leh kan inkhawm hruaitu Pastor K Lalthangmawia pawhin 'chutiang tur em ni dawn?' an ti deuh ta tlat a, “Kei hian Mizo tawng hi ka lo thiam ber a nih hi!” ka ti nawi ta mai mai. Pu Buanga dictionary en ula, ka sawi ang chu a ni.

Thukhawchang: Bu 4na ka ziak zo a, September ni 3 hian zawrh tan ka tum a. Tun tum chu thu tha hrim hrim tawngkam dam thlapin ka ziak ve tawh ang chu ka ti a ni a, ka vei zawng sawi ka la tul ta fo a, kan Kohhrante zinga ka ngamtlak ber Mizoram Presbyterian Kohhrante leh Mizoram Synod inkhawm dan tih angte pawh ka sawi tel ta vak mai a, ka lehkhabu hi min zawrhsak duh tho ang chu maw!

Lehkhabu thehlep deuh chhuah tumin phek 340 aia chhah uang maiah ka chhuah ta a, a man ka ti tlawm thei lo lehnghal a, Rs 120-in zawrh ka tum a ni. Chanchinbua thuziak thawh taima nih manah ka lehkhabu chhuak leh tur ka han sawi tel kher a nih hi.

Zozam Weekly chanchinbu kum nga a lo tling ta a, a lo darh zau hman ta hle mai a, Mizoram pawn Churachandpur leh Imphal-ah te pawh latu an awm ta te hi a neitu leh a enkawltute tan chang ni lovin Mizo tan thil lawmawm a ni. Chanchinbu changkang, ngaihnawm thei tak, chanchinbu dangin an haichhuah lohte pawh haichhuaka mipui min tibengvartu a ni hi a darh zau chhan ber chu a ni ngei ang. Journalism-ah Mizo hi kan changkang ta hle a, a lawmawm a ni.

Zozam Weekly, in ti tha e. Kum nga in tling ta hi ka lawmpui a che u.

Related Posts :