Monday, July 27, 2009

Pitar Rethei, chawl hahdam rawh, chawl hahdam rawh...

¢ Lalhruaitluanga Chawngte

A hmaa lung phek chu a'n tuai fai thuak thuak a, a piah deuha lungtum chu a'n inchhawp hnai leh a, chutah a tuboh a'n leh zui a. A tuboh chu a pen hman thiam ve a ni a, a computer ve ber ti pawhin a sawi theih ang, a hnathawhna hmanrua, a eizawn vena a ni.


A pen hman thiamin pangtino a nei lo bawk a, a kutbawr pawh a no lo hle. Tin, a hrawl tham hle bawk; pitar kutbawr pawh a ang lo, pa hruanghrau na tak kutbawr a ang.

"Ka kut hi a turu asin... a lian a nia..." a ti a, a'n nui deuh hak a!

"Mi pawhin ka kut hi chu lian an ti thin a nia, len loh ngaihna pawh a awm lo a..."

Kum 20 vel zet he hmunah hian hna a thawk tawh a, a hnathawhin a zir bawk a, a kut te chu lian lo chi a ni lo.

"Ka thawk rei tawh lutuk a, a zah te pawh ka zak. Hmana a min vak tum khan ka thawk daih tawh," a ti.

"Hmana a min vak tum..." a tih hi 1992-a Hlimen Quarry min kha a ni a, kha'ng lai khan he quarry-ah hian rora chhuin hna a thawk tawh tih a sawina a ni. Mi hian mak an ti thin a, pitar rora chhu an hmu khat a ni ang, an en leh vang vang thin, chuvang chuan a zak ve thin tih a sawina pawh a ni.

Kum 67-mi zet a ni ve ta; sorkar hnathawk chu ni se, matric-ah a kum paih then pawh ni se pension a hun tawh ang. Mahse, Ramthangi chuan ni tin hna a la thawk a, a hna lah chu hna hram, hna hramah pawh a hahthlak chi - rora chhut a ni.

Zing dar 5/6 velah a tho a, a hnathawhna hmun a pan nghal thin. Tukthuan ei turin a haw a, chaw eikham veleh a 'office' ve - Hlimen Quarry chu a pan leh thin. Nilengin a va office a, tlaiah eirawngbawl turin a haw thin.

Zan chu chawlh hahdamna hun a neih ve chhun a ni a, mahse, hahdam thei lo khawpa a hah thin avangin muthmunah te hian a mu hlei thei thin lo.

"Kan lo upa ve ta a ni ang, ka chau thin khawp mai, zanah te hian ka mu hlei thei lo," Pi Ramthangi chuan a ti.

A mu thei lo a let a let thin a, mahse, a pang te chu a rawl urh thin avangin a inlet hlei thei thin lo thung.

"Hetia awmhmuna rora chhut ringawt hi chu a zia tak a awm, han chawisawn vel ber hi a hahthlak a, hei ber hian alawm min tichau thin ni..."

He quarry-ah hian mi engemaw zatin rora an chhu a, mahni chhut tur lung an thiarkhawm thin. Quarry zau pui maiah chuan em nen an thawkchhuak a, mahni chhut tur lung an chharkhawm sa chu mahni buk te lamah an em chuan an phur thin. Chu mawlh chu a ni Pi Ramthangi'n hahthlak a tih chu.

"Awmhmuna chhut te, awmhmuna han chharkhawm te hi chu a tih ve theih mai a, mahse, han thiarsawn hi chu a dan a dang khawp mai. Lung hi ka phur zo tawh lo, ka thawhpui zo ta thin lo a," tiin a sawi.

A office veah chuan ni sa laka hliahtu atan puan chhe te a zar ve a, mahse, chu puan chu a tawk lo a ni ang, puanin a lu a tuam tlat. A lu tuamna puan chu a lu tuamna mai a ni lo, a thlan hrukna pawh a ni.

A biangah chuan thlantui a rawn luang a, a far mai a ni lo, a luanin a luang. A thlan chu a'n hru tawk tawk a, chutah a tuboh chu a'n hum leh a.

A hnathawhin a zir loh vang te pawh a ni ang, kum 67-mi a ni tih a sawi chuan, "Ka rin aiin ai la naupang," tih mai a awl. A hna chu bansan a chak a, mahse, bansan ngawt se thawh tur dang a hre si lo. Hna a thawh loh chuan eitur a nei dawn lo a ni bawk si.

"Ka ning thin khawp mai, pitar thawh atan chuan a hahthlak a ni. Hna dang thawh daih mai hi ka chak thin. Mahse, bul han tan ngaihna ka hre si lo a, tin sum te kan lo nei lo bawk a, a buaithlak a nih hi," a ti.

"Hna thawk lova awm thei kan ni lo a, kan thawh tur hriat chhun kan thawk ve a ni mai a. Hna dang thawh hi kan chak lutuk, he hna hi chu ka tlin tawh lo, ka thain a tlin tawh lo. Mahse, thawk lo ila hna dang thawh tur ka hre si lo," a ti bawk.

He Quarry-ah hian mi engemaw zatin rora an chhu a, an rora chhut sa chu an hralh thin. A rawn leitute chu kharchhawng an ni a, contractor-te leh a mamawhte hnenah hlep neiin an hralh leh thin. A hmuna rora chhute hian tin khat Rs 8-in an hralh thin.

"Tinah cheng 8-in kan hralh a, ni khatah Rs 200 te chu kan hlawh ve thei," Pi Ramthangi chuan a ti. Chuti a nih chuan ni khatah he pitar hian rora tin 25 te a chhu thin tihna a nih chu!

Ni khata Rs 400 hlawh chang te pawh a nei tih a sawi a, mahse, chu chu a vanglaia mi, chutah pawh tih fuh tum a nih thu a sawi thung.

Hmeithai a ni a, a tute pahnih nen Hlimen-ah an cheng. A hna hi hahthlak a ti a, a ning ve ngawih ngawih thin. Mahse, kalsan thei dinhmunah a ding si lo. Chau chung chungin, tin, zak chung chungin a hna hi a thawk thin.

A chenna Mizoram hian labour welfare a ngaihthah hle tih a ngaihtuah lo a, Mizoram puma kuthnathawktute enkawl turin Mizoram sorkar hian labour officer pakhat chauh a nei tih a ngaihtuah hek lo. A hnathawhna hmun hi a him leh him loh sorkarin a ngaihtuah ang a, a endiksak thin tur a ni tih te pawh a hre lo. Mi ramah chuan labour deptt chu department lian a ni thin a, Mizoramah erawh employment nena tham kawpin, labour & employment deptt., department te tak te a ding ve chang chang tih te pawh a hre lo. A hnathawhna hmun chu hmun hlauhawm tak, chetsual palh mai theihna hmun a ni a, mahse, chhantu a nei lo. Tihian a thawk ve mawp mawp ringawt. Labour law te hi uluk taka kenkawh ni ve se chu a dan a dang ang. Mahse, Mizoram mihring tam berte chhawr phak tur, labour welfare tih ang reng ai chuan Mizoram sorkar hian mi tlem te, sorkar hnathawkte hlawh chungchang te a vei zawk a, kuthnathawktute manganna ai chuan officer sawmhnih rual vel nuarin Mizoram hi a khawih zawk. Pi Ramthangi te angin sorkar hrik an tithak tham lo!

"He hmunah hian ka thawk rei tawh lutuk a, a zah te pawh ka zak ve tawh. Bakah mikhual hian mak min ti thei lutuk a, hrehawm ka ti thin. Kan veng mite lakah hi chuan ka zak lo a, mahse, hmelhriat loh an rawn kal tlang hi chuan min hmu ang tih ka hlau thin. Pitar rora chhu te an ti a, mak min ti thinin ka hria a, ka lo biru ve hram hram thin," Pi Ramthangi chuan a ti.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment