Thursday, March 26, 2009

NLUP - A thlawn mai mai dawn em?


¢ Lalthlamuana Ralte

Kum 25 kal taah khan tuna rorel lai Congress party hian kuthnathawktute dinhmun chawikanna tur ruahmanna an siamchhuak a, chu chu New Land Use Policy (NLUP) an vuah. India ram hmun hrang hrangah loneitute dinhmun siamthatna an buaipui thin a, chunga an hmalakna bulpui ber chu ram neih dan phung siamthat (land reform) hi a ni a, ram hman tangkai hi an thupui ber a ni thin.

Chutianga vaiho ruahmanna siam dungzui chuan kan ram loneitute tan ram hman tangkaina tur ruahmanna (land-ise policy) thar duanchhuah a ni ve ta. A hming han en mai hi chuan loneitute bik a kawk a, mahse, kum 1990 atanga congress sorkarin a taka a'n kalpui takah kha chuan loneih bakah eizawnna peng dang engemaw zat an huam teltir ta a ni.

NLUP hmasa zawk (kum 1990 atanga 2001 thlenga kalpui) kha a hlawhchham tih loh rual a ni lo. Khang hun lai khan sorkarin a a hlawhtlin/hlawhchham dan zirchianna a neih hriat a ni lo a, 'A hlawhtling' tia tang tlat thinte pawh hian mimal leh tute emaw sawi hi tanchhanah an nei chawk a ni.

Tichuan MNF party-in kum 10 chhung ro an rel a, eptu lama tang Congress party chuan mipui sukthlek ngun taka thlir chungin NLUP bawk chu an sawi thar leh a, nikum MLA inthlanah phei kha chuan an zawrh ber a nih nghe nghe kha. 'Cheng nuai khat sem' slogan-a hmangin mipui an hip ruih ruih a, inthlan result puan a nih meuh chuan mi zawng zawng beisei aia tam an tling ta thuau mai.

Tunhnaiah NLUP chungchang hian titi a titam hle a, cheng nuai khat dawn thuai thuai nghakhlel tak takte beng tithlep zawnga ram hruaitute thusawi thawm hriat tur te pawh a awm leh tan ta.

Inthlan dawn kha chuan sorkar laipuia hotu lawk lo kal apiang mai khan NLUP chu tha an tih thu an sawi niin media lamah kan lo hmu a. Khatiang khan an lo sawi tak tak a nih chuan sorkar thar lo pian veleh khan NLUP atan theihtawp an lo chhuah hial kha mi tam tak chuan an ring a. Mahse, tunah chuan enge kan dinhmun pawh hriat a ni ta rih si lo.

Interim budget pharh takah khan plan sum hmanna tur project leh programme dang pakhat mah tarlan a ni lo a, tarlan chi lah a la ni hek lo. Mahse, mak tak maiin, Revised NLUP atan cheng vaibelchhe 100 ruahman a nih thu kha a chuang tel tlat thung. Kha pawisa kha hmuh a la ni lo a, plan sum hmanna tur project dangte rualin full budget-a chuang tur chi niin a lang. Mahse, politics-ah chuan mipui tihlawma beiseina siam reng hi thil tul tak a ni miau si a le.

NLUP chungchanga sorkar hmalakna hi mi tam tak chuan a muang an ti. Tunhnai lawk khan NLUP buaipuitu tur Apex Board din a ni a, Chairman-ah chief minister niin, vice chairman chu R Selthuama, MLA a ni. Vanhela Pachuau, chief secretary chu member-secretary a ni. Cabinet minister-te leh parliamentary secretary-te chu member an ni bawk. Anni bakah hian prominent citizen atangin member turte ruat tur a ni a, ruat erawh a la ni lo.

Apex Board hnuaiah hian Implementing Board siam leh a ni a, R Selthuama, MLa chu chairman a ni. Member atan department head zawng zawng leh director-te ruat an ni bawk.

Inthlan dawn vel kha chuan NLUP monitoring cell din a nih tur thu te, mithiam tak tak ruat an nih tur thu te leh University nena thawhho te kha Congress hruaitute chuan an sawi a nih kha. Mahse, an theihnghilh palh a ni mai thei e.

Kumin hian Plan sum a pung vak dawn niin Mizoram sorkar hruatu liante hian an sawi a, a punna chhan tur pawh NLUP hi niin an sawi nghe nghe. NLUP atan hian chief minister-in plan proposal pawh department hrang hrang a siam belhtir hial niin an sawi.

Tunhnai khan Lalkhama, Planning Board vice chairman chuan NLUP atana plan sum dah tur hi cheng vaibelchhe 100 a ni tiin Zozam Weekly a hrilh a. Hetihlai hian R Selthuama, Vice chairman, NLUP Apex Board chuan annual plan-ah hian NLUP pawisa cheng vaibelchhe 120 dah a ni dawn, tiin Zozam Weekly a hrilh ve thung a, "NLUP bakah thil dang a ngai tel a, a vaiin cheng veibelchhe 120 ni zawkin ka hria," tiin a sawi.

Engpawhnise, Budget lailawkah chuan NLUP atan cheng vaibelchhe 100 chu dah a ni ta a, nakinah chuan cheng vaibelchhe 120 lai pawh chu a ni thei tho a ni. NLUP buaipuitu tur department hi rel fel tawh a nih leh nih loh chungchanga Zozam Weekly-in a biakpawhte chuan an sawi thei mai lo hlawm.

A nodal department tur hi Agriculture department ni mai tura ngaih ni mah se thu chiang chiah a la awm lo nia thu dawn a ni.

R Selthuama chuan nodal department chu agriculture department hi a ni rih phawt dawn niin Zozam Weekly a hrilh a, thlak tumna a awm leh awm loh a hriat loh thu pawh a sawi.

Apex board leh implementing board hi an la thukhawm lo a, ruahmanna pawh an la siam lo bawk. Mipuiin an nghahhlelh em em laia sorkar a la inpuahchah that tawk loh chhan hi sum a la awm loh vang a ni mai thei.

Hemi chungchangah hian Zozam zawhna chhangin NLUP implementing board chairman chuan: "Thil har a ni lo a, pawisa a awm phawt chuan ruahmanna kan siam ang a. Manual te pawh kan siamtha ang a, tunhmaa mi a tha lo lei te kha siam that a ngai a. Tunhmaa mi anga trade tam duah pawh kha a tha tawhin a rinawm lo a, trade tlem zawka siam a ngai ang. Implementing board chuan kar hnih chhung chuan kan zo mai ang," a ti.

Heti zawng hian ngaihtuah ta ila, August thla velah full budget kan nei thei turah ngai ila, chuti a nih chuan NLUP pawisa pawh chu hman theihin a awm tawh dawn tihna a ni ang. Mahse, inpuahchah chhung leh thil dang buaipui nan hun engemaw chen hman leh a ngai ang a, fur ruah tlak lai te a lo ni bawk ang. Kumin chhung hi chuan inpuahchahin hun kan hmang ral mai thei a ni. Sorkar chak leh chak loha zir a ni ang.

NLUP chungchanga mi thenkhat buaina chu eng policy nge a nih tih hi a ni. A tira hriat dan kha chuan development project/policy liau liau niin a lang. Retheite chhanchhuahna mai bakah ram hmasawnna keng tel policy ni turah a ngaih theih. Mahse, nikuma Mizoram Pradesh Congress Committee General Assembly (11th April,2008) ah khan an president-in ti hian a sawi a: "NLUP hmangin Zoram ding leh vang kan tuamchhuak ang a. NLUP hi kan development programme a ni lo a, miretheite khaichhuah a, leirem rahtirna tur a rahbi tuksakna tur a ni. Development programme chu tam tak kan nei a, mipuite eizanna tidanglam khawp a ni ang," tiin.

Development programme dang lian tham an sawi hriat tur a la awm lo a, NLUP ber hi an sawi lar a ni si. An party hruaitu dangte han zawh pawh hian development programme angah an ngai niin a lang bawk si. Dik tak chuan sorkar laipui hian rethei khaichhuahna programme (poverty alleviation programme) tam tak an nei sa a, a dang han siam leh hi an pawm lo ang tih pawh hlauhawm tak a ni. Tuna an kalpui danah pawh hian development programme a hawi zawk ngei chuan a lang bawk si.

NLUP chungchanga pawimawh ta ber chu a lekkawhtu apex & implementing board-te hian theihtawp chhuaha hma an lak hi a ni. Hlawhtlinpui tum tak takin hma an la turah ngai phawt ila a tha awm e. Tun tum NLUP zet hi chu inbumna chi a ni mawlh lo a nia.

Related Posts :



2 comments:

  1. "...NLUP hi kan development programme a ni lo a, miretheite khaichhuah a, leirem rahtirna tur a rahbi tuksakna tur a ni. Development programme chu tam tak kan nei a, mipuite eizanna tidanglam khawp a ni ang,".MPCC General Assembly a President thusawi hianin MPCC hianin an thusawi awmzia hi an man chiah lo ani mai lo maw, tih a va awl ve a. "New Land Use Policy" tih ani a, "Land Use.." tih ni chung si hian Land Reforms, Land Ceiling dan te hmang a hmalak tan tur chi niah ka lo ngai ve ringawt a? A dik thawkhat em aw? Mipui mimir, rei tak chenbeh tawh te tan a chhawrnaawm tham hmalakna ni tur chuan NLUP kenkawh nana tun thlenga kan sorkar hmalakna hi chu a beitham deuh niin ka ngai ve tlat. West Bengal, Kerela leh Andhra Pradesh state te anga Land Regulation leh Ceiling Act mumal tak neih phawt hi "New Land Use.." hnuaih kan hmalakna hmasa ni sela a tha lovang maw?

    Zoram mipui ten ram kan neih dan(Land holding size)inthlauh sawt zia en hian hei hi kan mamawh tawh takzet niin a lang.

    ReplyDelete
  2. Definіtely bеlіeve that which you stаtеd.
    Your favourite reaѕon aрρeared to be on the web
    the еasiest factor to underѕtand οf. I ѕay to you, Ӏ cеrtаinlу get аnnοуeԁ even
    аs people considеr woгries thаt thеу just don't know about. You managed to hit the nail upon the top and also outlined out the whole thing with no need side effect , people can take a signal. Will probably be back to get more. Thank you

    My web page Same Day Payday Loans

    ReplyDelete