Monday, June 7, 2010

Tunlai Khawvel leh Thalaite

¢ Rev H Zothansanga
Director,
Family Guidance and Counselling Centre, Mizoram Synod

Tunlai khawvel leh Thalaite' tih thupui a tlangpui pawh kan thlir seng lo ang tih hre reng chungin i'n thlirho teh ang. Pathian tan he khawvelah kan nun kan pek thar lehna kawnga min puitu lo ni mawlh rawh se.

1. Khawvel
= Pathian siam a ni (Gen. 1:1).
= Khawvel hi Pathian tel lo chuan a chhia a, a ruak a ni (Gen 1:2)
= Khawvel hi Pathianin a hmangaih a, A fapa mal neihchhun Lal Isua Krista a pe (Joh. 3:16)
= Lalpa ta a ni (Sam24:l)

2. Tunlai Khawvel
Lalpa malsawm ram rim aiin Pathiart hawisan ze mak leh chhe pui pui hmuh tur a lo pung ta hluai mai a. He khawvel, duh taka Pathianin a siam chu - mihringte'n an duh dan danin an luah khat ta a. Chu ze thar mak pui pui chu Rom. 1:18-32-ah kan hmu a ni.

Khawvel Indopui Pahnihna an tawp chiah khan miten khawvel an thlir dan a lo danglam zual a. Khawvel chu buaina, natna leh rumnaa khat, engmah beisei tur awm tawh lo, Pathian meuh pawh awm tawh lova ngaiin "God is death" theology te a lo piang ta hial a. Chu khawvel thar, Pathianin a thihsan emaw an tih nun tladah leh beidawnna chuan khawvel thar a rawn siam ta a. Tunlai khawvel min hruai thlengtu 'Main factor' a lo ni ta hial a ni.

2:1 Baby Boomers
Indopui Pahnihnain khawvel a nuai danglam nasat ber zinga mi chu 'nun beidawng' lo pung ta hluai hi a ni awm e. Chu chuan nun inthlahdah, pawisak neih loh etc., ze tha lo tinreng a rawn keng tel a. Kum 1945-a Indopui a lo tawp meuh chuan a nghawng langsar hmasa her chu May 1946-ah (thla 9 hnu) America ramah nausen nuai 2.5 an piang hi a ni awm e. December a lo thlen meuh chuan maktaduai 3.4 pianga record an ni. Hei hi 'Baby Boom' tia hriat a ni.

Sumdawnna- Diaper leh nauchaw siamtute thil siam 600%-in a pung a. 'Baby and childcare' lehkhabu Dr. Benjamin Spock-a ziah chu copy maktaduai 30 chuang hun rei lo te chhungin hralh zawh vek a ni. He thil thleng- Fa, enkawltu mumal nei lo, kaihhruaina pawh dawng tha lo leh sakhuanaah zirtir leh enkawl hlawh zo lo 'Baby Boomers' lo thanglian a, khawvel rawn luah khat tate hian 'Untrapped generation' (David Wilkerson) khawvel hmel a rawn thlak thar ta a ni ber awm e. .

2:2 Music Oriented Culture (Mini Society)
Hla thu, a thluk chi hrang hrang an rawn buaipui a. 'Rock' khawvel mar an rawn siam ta a. Awmkhawm tuau tuau, zik luai luai leh tihho dul dul nuam an ti a. Woodstock Festival te huaihawtin Music history thar an siam a. Thupuiah 'Three days of Rock, love and sex' tih zui turin an che ngap ta. Discotheque, espressojoint-ah pung khawmin, lam, ei leh in, ruihtheih thil leh mipat hmeichhiat nawm chenna an tuipui a, an nun awmtleitu ber a ni ta. Hnathawh nachang an hre lo a, an zelthel em em a, a remchang ang ang an ei a, a remchan ang angin an nung tawp mai a ni. Mod leh Carnaby dawr (thalai mamawh zawrhna) a pung hluai bawk.

Fashion code (incheina) leh a bikin hair style an rawn thlak thar thut a ni ber. Mipain kekawr zuih, hmeichhiain net-stocking an uar. A hmei a pain sam an zuah buk nghuau nghuau mai a. Aia upa zahna leh an thu leh hla dik ber lova hriatna an rawn nei nasa a. An tawngkam a chhum bulin, pehhel lovin an sawi rawt rawt ta a ni ber mai. An mi ngaihsan zawng pawh Pastor, Politician leh sorkar officer te ni lovin, an nun hrethiam, an nih ang anga pawmtu nia an hriatte an ni ta zawk a. Zaithiamte an atchilh a, an thihchilh hreh lo. Jannis Joplin, Jimi Hendrik, Van Morrison lehElvis Presly etc. te an atchilh zual.

2:3 HIPPIE Movement
Counter culture, Music leh drugs atchilhna rau thar an chang a. Thla 18 chhung lekin US ram pum a fanchhuak a. Tawmkuk (enclaves) thler tinah an nei a ni.

Thawmhnaw thawl hnek hnuk an inbel a. Thil inang lo pui pui thil tlar awrh duah duah an ching a. Ganja tamna Asia khawmualpui an bawh a, 'hashish trail' tiin an pan khawm ruih ruih reng mai a ni. Sakhuanaah Budhism zirtirna, 'inunauna' belhchian tumin an hmanhlel hle bawk.

San Francisco-a veng pakhat Ashbury Height chu hmunpuiah an neih avangin 'The Hashbury' tiin an ko hmiah mai a ni.

Hashish rui bur chungin rock music an ngaithla a, beer bur ruak an khawng ri a, duh duh sawiin an 'rap' zuah zuah thin. Rukruk, tharum thawha chetna a hluar a, tualthi an pung hluai a ni ber.

2:4 YIPPIES Culture
Youth International Party (YIP) emaw YIPPIES tiin emaw an invuah a. An nihna anga pawmtu leh an duhzawng khuahkhirh sak lova phalraitu auhchhuah tumin an pungkhawm chiam thin.

'Angry Young Man' tia hriat leh koh fiam an ni a. Kohhrann leh sorkar an dodal a, nu leh pa leh zirtirtute an haw zual. The Beatles group an rawn invawrh lar a, thalai te'n namen lovin an atchilh a. An hla 'Lucy in the Sky with Diamond' tih, LSD fakmawina ualau takin an rawn 'rock' chhuahpui a. Bob Dylan phei chuan -'Come mothers and fathers - don't criticize - your sons and your daughters - they are beyond your command' a rawn tihkhum ta riap mai le.

Psychologist Dr. Dan Kiley chuan hengho hian "Peter Pan Syndrome" (Naupangchhia ang renga nung, rilru hmasawn zawnga thang thei lo) an vei a ni, a tih phah hial a. Sex a hluar a, high school kal chin an rai ta nawlh nawlh mai a. Condom, Oral Contraceptive pill a lar a. Nau tihthlak (abortion) hluar ta lutuk chuan Kohhran rorelna leh sorkar dan hial a sawi danglam ta a ni.

2:6 YUPPIE (Pre-paid Culture)
'Young Urban Professional' emaw 'Young Upwardly Mobile' emaw tih an invuah a. Technology hmasawnnain mihring nun awlsamna leh hmasawnna a thlawhin a rawn thlawhpui tak avangin Newsweek chanchinbu chuan 1984 kha 'year of Yuppies' tiin a vuah a. Thil tha leh changkang, nun awm tleitu a rawn pung a, ban phakah a rawnin chhawp hnai a. TV hmangin khawvel kan inthlir tawn ta zel a.

Thil man to ngainatna leh 'luxury items' ngawlveina a rawn keng tel a. Car man to- Volvo, BMW etc., thawmhnawah pawh designer label ngatin an nun a rawn luah ta.

Taksa nalh an ngaisang a, health club, spa etc. a pung a. Mahni inchhung luma excercise lak an intihhmuh a, a hmanrua neih thatah an inel nasa hie. Ei leh in an duhtui a, 'fast food' dawr a pung hluai a ni ber. 'Materialism'-in mihring nun leh rilru sukthlek a thunun nasa hle.

Mi lem nan thilsiamtute'n fakmawina an uar a, 'duplicate'-in a zui zel bawk. Changkang takin, nun chhungril ruak leh tuihal si-a nun a ni ber. Robert Pittman - MTV founder & Chairman chuan, "|halaite hi kan thuhnuaiah kan dah vek tawh," a tingam nia!

"An nu leh pate aiin an thalaipuite an chhun zawk. 'Same product' an ei a, an ha a, an in tlat alawm," a ti zui.

Douglas Coupland chuan 1960 hnua piangte hi 'Generation X-I, Me, Myself' hrinte an ni, a ti a, mahni an inhmangaih em em a, 'It's my life/right' ti chungin nu leh pa, midangte an hmachhawn a. Narcissism- mahni intih itawm a hluar a, pawngsual a punlun phah, mahni intihhlum a tipunlun bawk.

Suangtuahna khawvela chen chaknain an khat a, playstation leh face book-ah an nun leh hun an khawhral a, 'animated film' a pung hluai a, dreams world-ah an cheng a. Hengte hian Bible a keutir hman lo a, setana biak thlengin a hring ta a ni.

Lal Isua hi le
Hebrai 13:8-ah chuan, "Isua Krista chu niminah nen, vawiinah nen, kumkhua pawhin a pangngai reng" tiin min hrilh a. Khawvelin a tihdanglam Pathian hi kan rin Pathian a ni lo a. Chuvangin, keini pawh - "He khawvel dang zelah hian ka kal chhungin min hruai langin, Nang ringin ka bo lo ang" ti chungin Lal Isua hnenah kan rinna hlan thar leh ila. Khawvel laka danglam ngam - 'Kristian |halaite' i ni tlat ang u.

Khawvel chuan rulh leh ngei tur pek lawk, hman lawk tur min siamsak a. Debit, Credit card- kan khawvel hi pre-paid-ah chantirin min thununsak a. Mirethei ka va'n ni tehreng em!

He thihna taksa lakah hian tu hi nge min chhanchhuaktu-ah kan thlan dawn? Kan buante lah tisa leh thisen an ni si lo, lalna te leh he thim chunga roreltu leh van hmunah te thlarau sualho awmte an ni zawk tih min hrilh lawk te hi - Networking hmangin boruak min thlunzawmtu avangin kan hun leh sum hlu kan khawhral mawlh mawlh ta si a.

'Signal' neih loh kan thiam ta lo a. Pathian nen erawh kan inbe hman ta si lo. Hun hnuhnung lo thleng tur ngaihven hman lovin, khawvel sana tawmin - mut hunleh thawh hun leh ei-leh in hun kan bawhpelh mek si.

Kan nun sana chu- inkhel leh hmuhnawm time fixture-in a thunun nasa tulh tulh bawk si. 'Nite hi a that loh avangin remchanna lei zel rawh u' tih lawm lawm ngaiin kan nung zel dawn em ni?

Khawvelin 'It's my life' a tihtir mek lai hian, "Kei atan erawh zawng nun hi Krista a ni si a, thih pawh hlawkna," kan tih ve zawk theih nan- "Lal Isua ka duh ber, min hruaitu atan," tiin thalaite hi thiltha ti atan Krista Isuaah chuan siama awmin, Pathian kutchhuak kan nihna hi tunlai khawvel hmaah i entir theuh ang u.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment