Monday, January 25, 2010

Aizawl-ah Bank Lem

Mizoram-ah dan lova sumdawnna avangin mi tam takin pawisa an hloh tawh thin a. Kum reivaklovah khan a pung nasa taka awm tur anga intawktara mipui sum laksak tu Brightway Corporation neitu nia inchhal vai pakhat chu man a ni tawh nghe nghe a ni.

India ramah hian Financial Institution lem hmanga inbumna hi a nasa hle a, phailama an hmelhriat tawh hi Mizoram-ah kan hmelhriat ve chho tan a, hmalakna tha a awm vat loh chuan bum in kan awm reng mai dawn a ni.

Mizo te hi hlawkna nasa tak duh a, um chi kan ni tlangpui a. Zawi awia sum peipun ai chuan hlawk nghalna kan zawng tlangpui thin.

Hei vang tak hian sum chungchangah bum kan awl em em a ni.

Sumdawnna reng rengah sumdawngtu chuan a thil neih leh zawrhte chu mipui tana tha a nih zia a sawi uar ngei a ngai a. A thatna leh hlauhawm lohna sawilo se la chuan a thil zawrh a hralh thei lo mai dawn a ni.

February 1, 2007 khan khatihlaia Chief Secretary Haukhum Hauzel hovin Bank hrang hrang leh finance department hotu te chuan High Level Financial Committee an nei a, chutah chuan Mizoram-a RBI phalna lova din Financial Institution te sawichhuah a ni a. Chung zinga thawm nei na ber chu Legacy Saving Corporation a nih nghe nghe kha!

Bank te tan Bank lem kan tih maite hi an hnawksak thei a, an ngaihmawhawm thei bawk. Bank aia interest sang leh tha zawk a interest an pek theih chuan mipui ten an bawh ngei dawn a. Chu chuan bank sumdawnna nasa takin a tithuanawm thei a ni.

Pawimawh ta ber erawh chu financial institution te hi a him em? tih hi a ni. Tun hnaia hian RBI dan a palzut a nih chuan mipuite tan a him lo thei a, hmalam hun a hriat tlat loh avangin engvang pawhin tlachhe palh hlauh se a tuartu chu mipui dawrtu te an ni.

The Mizoram Trade Union Regulation 1992 hnuaiah Mizorama Financial Institution thenkhatte hi register ngei a ni a. Mahse, he dan hnuaiah hian a pung awma loan pek te, anmahni hnena pawisa deposit tir turte in phalna a pe lova.

The Mizoram Trade Union Regulation 1992 in a tum ber zawk chu hnathawktu leh a ruaitu inkara harsatna lo awm te, hnathawktu leh hnathawktu inkara harsatna awm thei laka chinfel dan ruahmanna mai a ni.

He dan atanga thlir chuan Financial Institution kan neih te hian dan an bawhchhia tiin a sawi theih thung a. Leilung fate ngei pawh nise dan hmang lova sumdawnna a nih chuan a eng pawh nise dan in a phal tlat loh avangin a thiang chuang lo.

Financial institution-a miin sum a dah hian risk sang tak a la thin. Risk sang tak a lak rualin financial institution pawhin risk a la sang ve tho a. Hei vang tak hian miin loan a lak dawn in dahkham atan asset te a neih a ngai thin a, guarantor thlengin a tul thin. Chumi piah lamah endikna te neih lehvek a ni thin a ni.

Financial Institution kan neih thenkhatte hian Labour & Employment Deptt. hnen atangin The Mizoram Trade Union Regulation 1992 hnuaiah registration an hmu ngei a. Mahse, he dan piah lamah hian dan bawhchhia in an kal a tih theih a ni.

Tun hnaia buaina lian tak chu heng Bank lem kan tihte hian anmahni thu thuin Bank Loan ang an pe chhuak ve hmiah hmiah a, khap sumdawnna chu hlawkna nasa tak neihnan an tel a, an tan pawh a him chuang lova, loan an pek chhuahte tan pawh a him hek lo.

Central sorkar in thingtlang mite hmasawnna atan ruahmanna hrang hrang a siam thin a. Chu’ng zingah chuan Bangladesh-a hlawhtling tak Grameen Bank ang chi zulzuiin self help group te pawh Mizoram-ah a lar chho hle a. Khaw thenkhatah phei chuan a hlawhtling hle nghe nghe a ni.

Self help group te pawh indawmkan chhoh tawn theihnana ruahman a ni a. An thawh that dan a zirin tanpuina sum pawh an hmu chho thin.

Self help group inchhunkhawmna tia sawi theih CIDAR te pawh Mizoram-ah a awm a, an hnuaiah hian self help group tam tak an inziak lut a, sorkar pawhin an hnathawh chu a pawmpui a ni.

Self help group hnuaiah hian heng Bank lem kan tih te hi an awm thei chiah dawn lova, a rem hek lo. Self help group te hmalakna leh Bank lem te hmalakna chu tehkhin chi pawh a ni si lo.

Bank lem tia sawite hi an lian a, an sum hrawm a na a, financial institution a ni bawk si. Dan dik tak hmang thei turin an mamawh RBI hriatpuina neih theih a nih hmel si loh a, Mizoram sorkar in a hriatpuina ber The Mizoram Trade Union Regulation 1992 an inregister na dan lah chuan tuna an chet dan hi a kalh bawk si.

Dan bawhchhe si lo chuan tuna an kaldan ang hi chuan an kal thei dawn lo in a lang a. Chutihrual erawh chuan an hnuaiah mi tam tak in eizawnna an nei tawh a, sorkar pawh a fimkhur viau a ngai dawn a ni.

Zozam Weekly chuan Mizoram-ah Bank lem kan tihte hi a tam a ni tih a hria. Kum 2008 daih tawh khan a chhui zui chiam tawh a. Bank lem emaw kan tih zingah pawh a tak phalna nei thlap an awm bawk.

Mizorama pawisa dahna ang chi a sumdawnna nei Zozam Weekly in a hriat theih theih a chhui zui a. Kum 2008 atang khan Financial Intitution tam tham tak Mizoram-ah hian a awm tawh a, pawisa vei vir pawh a sang a, a tawpah phei chuan Chiahpuam puak kehin a thawm a ti zawi mai chauh a ni.

Vawiin thlengin mi tam tak pawisa a punga dah la thei lova talbuai si an la tam hle reng a.

Zozam Weekly in a hriat theih chin financial institution anga kal te, phalna nei leh nei lo te a buaipui vak tawh a. Kum 2008 khan Financial Institution him leh him lo hi chui chian vak a ni tawh.

Zozam Weekly September 17-23 chhuakah khan Mizorama Financial Institution him leh himlo nia hriatte chu chiang taka tarlan a ni nghe nghe a ni.

Kum 2008 khan Zozam Weekly chuan financial Institution nia inchhal a hnuaia mite hi a chhui chiam tawh a, a then chua dan dik tak tan chhana sumdawng annih laiin a tam zawk chuan behchhan tur dan nei lovin an sumdawng thung.

Heng Relation Socio-Economic Culture & Organisation, Swardesh Construction & Real Estate Ltd, Swarna Jayanti Agro-Tech Ltd, CORONA, Zarkawt, SEBA Real Estate Ltd, BAS, Sahara India Finance Corporation, Ltd, Tower InfoTech Ltd, Zarkawt, Desire Agro-Resorts development, Pvt. Ltd, Daffodils Insurance Agency, Pvt. Ltd, Annanya Project & Construction Ltd, Cosmic Negotiator, Ltd., Legacy Finance Company, Ltd., Mizoram Share World, Zarkawt, Appeline, Chanmari, Matribhumi, Zarkawt, Rose Valley, Zarkawt, 4th Corner Business,K.D. Mediclaim, ELIM Partnership Firm, North Eastern Region Finance Services (NEREFS) Ltd., hi Zozam chuan a chhui chiang tawh a. Heta tel tam tak hi tun hnaia CID ten an chui zingah hian an telve lo nge an la fihlim tawh zawk?

Real Estate Market hrim hrim phei hi chu illegal a ni hran lo. RBI pawmpuina an mamawh kher lo bawk. Regulator anla awm miau lo. Investment vehicle pakhat a ni ve mai.

RBI pawm pui loh tih tawp ai chuan Investment Firms ho hi chhui chian zual nise a tam tak hian RBI pawmpui an mamawh kher lo.

A awm zia chu RBI pawmpui ngailo, SEBI (Investment) pawmpui-na ngai si emaw RBI pawmpui ngailo IRDA (Insurance)pawmpui ngei ngai si te an om ve thei tlat.

CID te list a lang lo, Zozam list a lang tawh Cosmic Negotiator Ltd a pawisa dah pakhat chuan, “An hnenah hian pawisa tlem kan dah ve a, nikum November thla kha kan lakchhuah hun a ni a, tun thlengin kan la la thei lo” tiin Zozam Weekly a hrilh a ni.

Tun hnaiah Vanglaini chanchinbu chuan RBI pawmpui loh bank nia an hriat, CID-ten Mizoram sorkara report an thehluha a lan dan a tarlang a.

1. Corona Projects & Developers Ltd
Local Office : Zarkawt.
Head Office : 3rd Floor, Upstairs, SBI South Guwahati Br, Ulubari Guwahati
Regn. Office : NH-44, Patharkandi Road Karimganj.
Branch Chairman : H. Lalbuatsaiha Ramhlun Venglai

Head Office-a Managing Director (a hming tarlan loh) chu Mizoram Police hnena in-report tura koh a ni a, a kal lo.

2. Relation Socio-Economic Culture and Organisation
Local Office : Dawrpui, Aizawl.
Head Office : Guwahati
Proprietor : A.Bhatacharjee, Karimganj

He bank-a pawisa dahtute hian hmuhkir leh an inrin loh vangin ukil ruaiin an nawr mek.

3. Fourth Corner Business:
Present Address : Hunthar Veng Aizawl.
Owner : J.Peter H.Zama, Leithum.

He bank-ah hian pawisa dah 400 vel an awm a, loan la 4000 vel an awm thung. Pawisa dahtuten huntiam ral hnuah pawisa an hmu kir thei lo a,
mahse complaint an nei rih lo tih report-ah tarlan a ni.

4. Barak Agency & Services Pvt. Ltd
Office : Zamawia Building Zarkawt, Aizawl
Head Offic : Baral Mukh Guwahati
Regn. Office : Tarapur, Silchar Opp. Lion Eye Hospital
Branch Manager : Nurul Islam, Karimganj
Board of Director : Zohmingthanga Zote, Hunthar Veng.

5. Legacy Finance Company Ltd.
Owner : Zothanpuia Sailo Venghlui
Address : Chandmary, Aizawl.

6. Green Valley Consultancy Services Pvt. Ltd.
Head Office : Shillongpatty, Silchar
Manager : Biswajit Singh, Hailakandi
Local Office : Zarkawt, Aizawl.

7. Desire Agro, Resorts Development Pvt.Ltd.
Local Address : SL Chhuangpuii Building, Dawrpui.
Managing Director : Ashok Bose, Kolkata
Executive Director : Sanjay Shaw, Kolkata

He bank-ah hian mi hrang hrang pawisa dah cheng vaibelchhe 4 zet a
tling tawh a, lakchhuah hunah an pe chhuak thei lo a, thawktuten an

Head Office Kolkata (address tarlan loh)-ah pawisa an zuk dil a, chhanna mumal an hmu lo a, District Consumer Forum-ah zualko an tum mek
tih report-ah a lang.

8. Tower Infotech Pvt. Ltd.
Head Office : Kolkata, West Bengal
Managing Director : Ramendoy Chattopadhoy Howrah
Branch Manager : Siddiqu H. Mazumder
Local Office : Zarkawt, Aizawl.

9. Daffodils Company
Regn. Office : GS Road, Ulubari, Guwahati
Local Office : Thanzauva & Sons Building 6th Floor Zarkawt, Aizawl
Branch i/c : H. Lalropuia Electric Veng.

10. M/S Swarna Jayanti Agro Tech Ltd.
Head Office : Karimganj, Assam
Local Office : Sanghnuna Building Dawrpui, Aizawl
Local MD : Maynul Haque, Barkatpur, Karimganj
Manager Head Office : Nurul Islam (Barak Agency & Services
Pvt. Ltd-a Branch Manager Nurul Islam nen hian mi thuhmun an ni em tih
chhui mek a ni.)

11. Zawlbuk Real Estate:
Office : Biakchhunga Building Chanmari, Aizawl.
Hqrs. Office : Noida, Uttar Pradesh
Hqrs. MD : Henry Lalremsanga.

12. Vanso Technocraft.
Owner : Daniel L.Vanso (26)
Office : A/54,Zarkawt(Lalrawna Building) Aizawl.
Manager : Lallawmchhunga, Sakawrdai

He bank hian Company Act hnuaiah emaw, Firm & Society-ah emaw registration engmah a nei lo. Motor pathum, Tata Tripper, Omni Van leh 407 truck a nei a, an hnena pawisa dahtu mi 150 hnenah, hun tiam ral hnua pawisa an pek kir theih loh chuan heng an motor-te hi laksak turin thu an tiam vek tih report-ah a lang.

13. Ananya Project and Construction Limited:
Owner cum : Papu Kuri, Ols Station Road Karimganj
Managing Director
Head Office : Karimganj.

He bank-a pawisa dah tura lak khawm, 2008 October leh November thla amite kha Chiahpuamah dah a nih vangin buaina an tawk deuh a, Aizawl branch hawn tirha an mi rawih Mizo pahnih chu bantir an ni nghe nghe.

14. Mizo Land Travels & Cargo Service
He Agency neitu hi Pu J. Lalchhawna Zemabawk a ni a, mi 12 velin pawisa an dah tlingkhawm chu Rs.12,71,000/- a tling a, pawisa dahtute hnenah a motor Bus 1, Maxi Cab 2, Cargo Vehicle 1 chu affidavit siamin a dahkham mai thin tih report-ah tarlan a ni.

Heng Private Bank/Agency-te hian Reserve Bank of India Act 1934 hnuaia registration an nei lo vek tih report-ah chuan tarlan a ni a, a tam zawk hi chuan Central Govt. Incorporation-ah emaw, Company Act No. 1 of 1956 hnuaiah emaw, ROC (?) hnuaiah emaw registration an nei thung. Hetihlai hian heng a hnuaia tarlante hi chuan eng registration mah an nei lo ni awmin report chuan a tarlang.

##################

Financial Institution

Financial Institution tih hian client-te hnena financial service petu a tih theih awm e. Financial institution reng reng hi sorkar hnuaiah dan zamsak thlap hnuaia kal a ni thin. Financial instituiton tih hian banks, non-banking financial companies, building societies, credit unions, stock brokerages, asset management firms etc. te ang hi a huam vek a ni.

Financial institution-a sum i va dah luh chuan i sum dah luhkha hmun dangah an lo chhep chhuak veleh a. I sum pek luh kha thil dang dangah an hmang a. Midang in sum an pek luh hmang khan i hlawkna tur an pe veleh zel che a ni. A awmzia berah chuan midangte suma sumdawnna a tih theih awm e.

Hei vang tak hian savings accounts te tha leh felfai takin an enkawl tur a ni a. Hei vang tak hian sorkar pawh a fimkhur a, RBI, SEBI, IRDA etc. hnuaiah financial institution reng reng chu an sumdawn dan a zirin an in-register a ngai a, phalna tello chuan financial institution din hi phal a ni lo.

A him zawk theih nan financial insitution din tur hian a dintu chuan sum a ngah tawk a ngai a. Heta tan pawh hian rules and regulation fel fai tak RBI chuan a duang thlap a ni.

Read more...

Sum ngainat hi sual tin reng bul a ni

June ni 15 a ni a, education minister leh sorkarna changtu MPCC Education Cell hruaitute'n thuthar lakhawmtu kawmin education lama hmalak an tum dan an puang. Technical education uar an tum thu an sawi a nih kha.

'Technical education' ni lo zirna thlur dang chu 'zirna tluangtlam' tiin an sawi a, MA/MSc/MCom zirlai vel hi tluangtlam an ti viau a ni mai thei e. Chu 'zirna tluangtlam' chu uar an tum lo a, 'zirna tluangtlam' lama sum sen pawh technical education lama pawh pen an tum.

Chumi ni chu awk-in ni a lem ni a ni a, tun kum sang bi chhunga ni awk lem rei ber tum tur a nih bakah ni chu zungbun pian (shape) anga a lan dawn avangin (a hmingah pawh annular solar eclipse an ti) khawvelin a ngaihlu hle. Mipui nawlpui ngaihven a hlawh hle a nih kha.

Mipuiin an ngaihven mai a ni lo, science zirte leh van lam chanchin zirmite hlei hleiin an ngaihven. A pum puia a lan theihna hmun an pan ruih ruih a, a nih loh paw'n a thlirhona hun huaihawtin, hmun hrang hrangah an lo zirho a nih kha.

He ni awk lem, a puma a lan theihna hmun tlem te zingah Mizoram a tel a, hmarchhakah phei chuan a lan theihna awm chhun a ni. Mahse, a lan theihna ramah kan awm tih pawh a hriat ta mang loh, mipuiin hmuhnawm thlirin kan thlir ta mai mai chauh a nih kha.

Sorkarin technical education uar a tum thu a puan ni-ah awkin ni a lem a, technical education ngaisangtu sorkarin a zirna lam engmah a buatsaih lo!

Kan hnam ngaihdanah chuan sum a pawimawh ber a, zirna pawh hahdam zawka hlawk taka sum thawkchhuak tura inzirna a ni ber.

Nikum kum tawp lamah cabinet meeting-ah higher secondary school zirlaia geology telh an rel a, kan hruaitute'n chumi chungchang an puanzar dan chu 'Mizoramah leilung hausakna haichhuah tumin company an rawn lut zel a, geology thiamte tan hna a tam dawn' tih vel a ni. Leilung chanchin zirna lama hma kan sawn theih nana tih a ni lo, Mizoram hi leimin tamna, lirnghing kawng a ni a, kan leilung chanchin zirchian a ngai tih lam a ni lo. Tunah pawh sorkarin geology chu mining nena tham kawpin, geology and mining wing chu industry deptt. hnuaiah a dah a nih hi. Geology chu sumdawn nan kan duh ber a ni mai thei. Technical education pawh hi tunlai khawvelah sum tamna nia kan hriat vanga uar tum kan nih hmel, thiam kan mamawh e tih vang ni lovin!

Chutiang chu kan rilru puthmang a ni a, hahdam leh hlawk zawka sum kan hmuhna tur a nih chuan mi tam zawk hi chuan khua kan hmu lo. Chu ram chu bank lem te, financial institution lem leh sum dahna hlawk chite tan chuan leidur tha chi a ni ber. Chu chu kan harsatna tawh mek a ni a, a sutkian dan ngaihtuah a tul ngawih ngawih a ni.

Read more...

Police kutah Tuikuk hel, Zarzokima thattu Bru Re-Unification Union

A thih dan a rapthlak bawk a, nu tan zawng a na ngei mai. A tap a tap a, mual liam hnu a fapa chu a be mawlh mawlh reng bawk. Thenawm nuhovin an awmchilh chawt reng hial a, an kalsan ngam lo.

A fapa Zarzokima, kum 17-mi chu vawkchaw la tura a kalna lamah mi tu tih hriat loh te'n an lo kaphlum a nih kha. Chu chu nikum November ni 13, Zirtawpni-a thil thleng a ni.
Special Investigation Team te man Tuikuk hel pahnih, Chusarai leh Vanlalfela

Chu thihna chuan nghawng a nei zui a, Tuikuk engemaw zatin Mizoram an chhuahsan. India sorkar ngaihah Mizoram chhuahsantu Tuikuk-te chungchang chu a lo pawimawh thar leh a, Mizoram-in Tripura refugee camp-a awm mek, Tuikuk-te chu a la let dawn em tih chu India ram chanchinbu lamin an ngaihven hle.

Zarzokima thattute hian lehkha an hnutchhiah a, Bru Re-Unification Union niin an inchhal.

Mizoram Police te chuan he thil thleng duhawm lo tak hi an chhui nghal a, thla 2 hnu-ah Zarzokima thattu nia rin Tuikuk pahnih an man.

January 17, 2010, Pathianni tukah he thil thleng chhui tura din, Special Investigation Team te'n Tuikuk hel pahnih, Vanlalfela leh Chusarai te an man a ni.

Ni 18-ah khan home minister R Lalzirliana chuan a office-ah press conference kovin Tuikuk hel pahnih man thu hi a puang a ni.

Heng mi pahnih mante hi S/S Lt. Vanlalfela (35) s/o Taitea (L), Tuirum leh S/S Cpl. Chusarai (32) s/o Bonorai, Tuipuibari Centre-a mite an ni.

S/S Lt. Vanlalfela hian hming dang pathum - Rengkhauhrai, Gongwai leh Eli tih te a nei a, S/S Cpl. Chusarai pawh hi Lalrinfela tia koh thin a ni.

Heng mi mante hian tualthahnaah hian an inhnamhnawih ngei a ni tih leh Zarzokima an thah chhan hi Tuikuk refugee-te Mizorama an letna tura sorkarin ruahmanna a kalpui tihthuanawp nana an tih a ni tih Police hnenah an puang tawh a ni.

SIT te chuan heng mite hnen atang hian United Liberation Army (ULA) seal leh pawisa khawn nana hman tur receipt bu an man a, receipt bu-ah hian an pawl hming Bru Re-unification Union (BRU) tih a ni thung.

Heng mi mante hian pawl an la indin fel loh avangin heng ULA leh BRU hmingte hi pawisa khawnna atana hman tura an siam chawp niin an sawi.

Mizoram ri hrula Tripura leh Assam vela Bru chenna khuaah te hian pawl hrang hrang awmin mi pawisa chhuhsakin an dil thin. A chang chuan vai sumdawngte pawh kidnap-in a tlanna tura pawisa phutin an che thin bawk. He'ng pawl hrang hrangte hi inzawmkhawma pawl lian tak pakhat din an tum mek niin mi mante hian Police te hnenah an sawi a ni.

1997-a Mizoram chhuahsantu Tuikuk-ho hi Tripura-ah raltlan enkawlin India sorkar chuan a enkawl a, Mizorama an let theih nan hma lak a ni. Chu hmalakna tihthuanawp nan chuan Zarzokima kha an that ta niin Vanlalfela te thiandun chuan police te an hrilh.

Heng mi man pahnihte hi tunah Aizawl Police Station-ah thu zawhfiah tura kawl mek an ni a. Zarzokima thahna tura an phiarruk dan kimchang hi ngawrh taka thu zawhfiah mek zel a nih thu home minister chuan a sawi a ni.

Mizorama an letna tura ruahmanna tihthuanawp chu Tripura refugee camp-a Tuikuk-te Mizoram-a an let leh theih dan tur sawiin November ni 4, 2009 khan Mizoram sorkar aiawhte leh Tuikuk aiawhte an inbia a, November ni 16-a hna thawh tan an rel.

1997 October-a Mizoram chhuahsantu Tuikuk-te hi Tripura-ah refugee camp-ah an khawsa a, he hmuna pawl hrang hrang pathumte chuan Bru Co-ordination Committee an din a, he pawl hi Mizoram sorkar chuan a be ta a ni.

He pawl aiawh mi pasarihte leh Mizoram sorkar aiawhte chuan home commissioner Lalmalsawma office-ah refugee camp atanga Tuikuk-ho lak let dan tur, an awmna tur, Mizoram-a lut thei chin thliarhran dan tur te an sawiho a, sorkar laipui aiawhte an tel bawk.

Mizoram sorkar chuan November ni 16 atangin Tuikuk lak let hna hi thawh tan a duh a, mahse, hemi ni atang hian Tuikuk-ho hi Mizoram panin an thawkchhuak bung bung ang tihna erawh a ni lo. Hemi chungchangah hian 'activate' tih tawngkam a hmang a, Mizorama awm thin dik tak leh wm ngai lote thliarhran (identification) lam te thawh phawt te a ngai dawn a, November ni 16-a hmalak tan tih hian chu chu a huam vek a ni.

Bru Co-ordination Committee lam chuan hei hi an pawm lo; "Ni 16 atanga tan chungchang hi min zawt a, 'aw' kan ti lo a, 'aih' pawh kan ti lo," tiin an hotupa Elvis Chorkhy chuan a sawi.

Mizoram sorkar aiawhtute hi home commissioner-in a ho a, CID SP, forest hotute, Kolasib, Lunglei leh Mamit district hotute an tel.

Mizoram sorkar chuan hma a la ta ngei a, mahse, Mamit DC thupeka Naisingpara refugee camp tlawhtu Zawlnuam BDO hnenah Mizoram Bru Displaced People's Forum (MBDPF) chuan sorkar ruahmanna boycott an tum thu hi ziakin an lo thlen a ni.

"MBDPF letter head hmangin Zawlnuam BDO hnenah hian lehkha kan lo thehlut a ni mai a, BCC ai pawh kan awh tho a, BCC chu kan ni vek mai," tiin MBDPF president Elvis Chorkhy chuan a sawi.

"India sorkar leh Mizoram sorkar hian Bru problem hi an la serious tawk lovin kan hria a, tin, ziakin inremna min siampui duh loh avangin rawn haw mawl tawp hi kan ngam lo a ni," tiin Elvis-a chuan boycott an tum chhan a sawi.

November ni 16 atanga Tuikuk-ho Mizorama hruai kir tumna an pawm loh chhan hrang hrang sawiin, Mizorama an haw hmain an awmna tur hmun te tihfel phawt an phut a sawi a, Mizoram mi leh sa dik tak thliarfel phawt an phut thu a sawi bawk.

April ni 26, 2005-a Mizoram sorkar leh BNLF te inremna avangin Tuikuk-te tan special development project siam a ni tia sawiin, hei hi tunah chuan Tuikuk tan chauh ni lo Mizoram khawthlang lam zawng zawng huapa kalpui a ni, a ti a, "Midang kan huphurh ni lovin, Bru problem atanga chhuak a ni a, autonomous district council te, development council te leh regional council te kan phut hnua min thlem lungawina a ni a, chutiang a nih laia Bru tan chauh ni lova zau taka kalpui hi dik kan ti lo a. Tin, he project-ah hian Bru hruaitute'n thuneihna chelh ve se kan duh. Repatriation atana Mizoram sorkarin road map an siamnaah Bru hruaitute min rawn bawk lo a," tiin an lungawi lohna hrang hrang a sawi.

Mizorama an let lehnaah ziaka thuthlung dah an duh thu sawiin, "Chhungkaw tinin sum kan dawn tur thu te, in sak tanpuina kan dawn tur te leh kan hamthatna tur hrang hrangte hi ziak ngei dah a nih loh chuan kan ngam lo a. Chutih laiin engmah tifel lovin November ni 16-a tan turin thu min tihtluk khum ringawt a ni," a ti bawk.

Boycott chungchangah refugee camp mipuite an lungrual nia sawiin, Mizorama rawn let chak viau chungin hetiang dinhmunah chuan tumahin rawn let an ngam lo niin Elvis-a chuan a sawi.

Chutianga thil a kal lai chuan, November ni 13-ah Zarzokima chu a thi a, thil a buai zo ta. Mi tam takin Mizorama rawn let an duh loh vanga Tuikuk-ho thil tihah an ngai a, Vanlalfela te thiandun chuan chutiang chu a nih thu police te hmaah an sawi ta chiah a ni.

November ni 13, 2009-a Zarzokima thah a nih kha, mi thenkhat chuan khatih laia bial fanga zinchhuak, Hachhek bialtu MLA, Lalrinmawia Ralte zawk an tum ang a, an nang hman lovin Zarzokima an kap taah an ngai a nih kha.

"Keiin engmah ka hre lo. Rin dan leh ngaihdan a ni mai a, police te'n an chhui zel a, thil awmzia chu an chhuichhuak mai ang," tiin Lalrinmawia Ralte chuan Zozam Weekly a hrilh.

Mizoram chhuahsantu Tuikuk-te hi refugee camp 6-ah an awm a, an zat chiah hi hriat a har hle; mi 35,000 vel niin thenkhat chuan an sawi.

Zarzokima thih hnua thil thleng hrang hrang vang hian November ni 26-ah khan Silchar-ah Tuikuk-hovin kawng an zawh a, Mizoram House kawtah "Mizoram Government - Mordabad... YMA - Mordabad... MZP - Mordabad..." (Mordabad - thi rawh se) tiin an aurual.

He kawngzawh hi Bru Students Association, Barak Valley te huaihawt a ni a, Hospital Road atangin Sonai Road panin kawng an zawh a, thalai rual mi 150 vel an ni.

Silchar Mizoram House kawt, gate pawnah dingin an au rual a, chumi zawhah liaison officer hmuin, Mizoram sorkar hnena hlanchhawn turin lehkha an pe a ni.

Lehkhaah hian Mizoram sorkar laka an lungawi lohna te an ziak a, Tuikuk, mahni in leh lo chante chhawmdawl tura an phut thu te, in haltu manchhuah an phut thu te leh Zarzokima thattu manchhuah an phut thu te an ziak. Mizoram atanga Tripura-a tlanthlate chu 'Mizovin an umchhuah vang, an hlauh vanga tlanchhia an ni' ti tein an ziak bawk.

"Tuikuk hruaitute hian Mizorama let hi an duh tak tak lo a, khutia Tripura-a refugee anga awm khu an thlahlel chiang khawp mai. A thlawnin engkim an dawng a, anmahni enkawlna atana India sorkarin sum a pek pawh an duhtawkin an chheprelh ang tih hi nghet takin kan ring a, chu chu Asian Centre for Human Rights te nena kan inkawm tum pawh khan kan sawi. Mizorama an let theih nana ruahmanna a awm vangin, an rawn let loh nan Zarzokima kha an that ta a nih kan rin thu kan sawi a, Mizoram sorkar nena inremna tur ruahman a nih chuan thil tha lo an ti ziah a ni," tiin MZP president VL Krosshnehzova chuan Zozam Weekly a hrilh.

################################

Vanlalfela hi Tuikuk hel pawl, BNLF din tirh atanga tel a ni a, pawikhawihna lian tak takah a lo tel tawh thin:

* September ni 21, 1997-a Forest Deptt. Wildlife Game Watcher Lalzawmliana thahnaa inhnamhnawih mi 10 zingah a tel. Lalzawmliana an thah hi BNLF te pawi khawih hmasak ber a ni.

* 1998-a Chikha-a MST bus halnaah khan commander niin BNLF mi 15 an inhnamhnawih.

* October ni 31, 1999-a Naga hel NSCN (I/M) mi 20 leh BNLF mi 4-te inkawpin Mizoram chhunga luta Tumpanglui bula civil mi ramvakte tihthaiha silai an pawng kah chiamnaah khan a tel a, hemi tum hian thi leh hliam an awm lo.

* December 1999-a Langkaih rama Bengali mau sat rukbonaah a tel a, pawisa cheng nuai hnih an phut a, Rs. 20,000/- laksakin an chhuah leh. Hei hi Tripura lam case a ni.

* 2005-a Karimganj District chhunga Medali khuaa Bengali sai pu pakhat kidnap-in a tlan nan cheng nuai 10 an phut a, hemi tum hian Tripura Police te'n amah hi manin jail-ah thla 6 chhung a tang.

*Vanlalfela hi BNLF in-surrender (2005) hma khan an hotute nen inti thiam lovin BLFM a zawm.

* Tharum hmanga Tuikuk-ho tana beihna lamah a ruh hle. BLFM te 2006-a an in-surrender pawh khan tel ve lovin midang 20 vel te nen Dimasa Hel (DHD) te belin an khawsa a ni. DHD te nena silai tawlhruknaah pawh inhnamhnawihna a nei nual bawk.

* Manipur-a hel pawl dangte, UNLF leh ZRA te nen inlaichinna neiin, Manipur-a hel pawl lakah hian a tlangnel hle.

* Chusarai @ Lalrinfela hian 2006 khan Vanlalfela hi zui vein BLFM a zawm. DHD te designated camp, Harangajau, NC Hills chu bihruk nan an hmang thin a, he hmunah hian Tuikuk hel mi 13 tunah hian an la biru mek tih police te hnenah a sawi a ni.

Read more...

Atom bomb vawi hnih tuar chhuaktu a thi

¢ Lalthlamuana Ralte

January ni 6,2010 khan atom bomb rapthlak tak vawi hnih zet tuar chhuaktu Tsutomu Yamaguchi, kum 93 a upa chu a boral a. Hun rapthlak tak a tawn dan leh ama chanchin hi tun hnai khan khawvel huap chanchinbu lar the Economist chuan a ziak a.

Tsutomu Yamaguchi hian a hun tawn rapthlak tak chungchang hla chham chi a phuah nual a, a buin a siam a, a hmingah 'The Human Raft' a ti nghe nghe. Indopui pahnihna tawp dawn a America-in Japan khawpui pakhat Hiroshima a atom bomb a thlak ni khan he khawpui hi chhuahsan a tum ni tak a ni a. Lawng siamtu Mitsubishi shipyard ah engineer a ni a. Zing lamah chuan thla thum zet hna a lo thawh tawhna Hiroshima chhuahsan a mel 200 a hla Nagasaki khuaa haw turin a insiam malh malh a. Nagasaki-a a nupui duhtak Katsutoshi leh a fapa nausen te hmuh hlan a nghakhlel hle tawh a ni. Rel station a pan hmain office a tlawh leh phawt a, a thawhpuite nen an inthlah fel a.

Ke a a kal lai chuan chung lama thlawhna lo thlawk ri chu a hria a, a han hawi chho a, parachute pahnih lo tla chu a hmu a. A hnu lawka thil thleng chu mumala hriat a nei tawh lo.

A hriat chian chu chung lama thil eng em em mai leh mei alh hlawm lo tla thla chu a ni. Leiah chuan a bawk nghal thlawp a. Meialh hlawm boruaka inhlap let leh chuan a vawrh lawp a, a mit a vai rum rum a, alu chinna hmuna chirhdumah chuan bawkkhup zawngin a tla leh hnawk a.

A awmna lai chu bomb tlakna lai tak atanga mel 2 leka hnai a ni a, thil kang nawi, lehka chhia leh thawmhnaw kang thlawk a leng nuai nuai bawk a. A kawng a chin chung lam leh a biang lehlam chu a kang na hle a, a sam a kang vek a, a bengdar a keh bawk.

Chuti chung chuan khawpui lamah chuan a kal phei a, rel chawlhhmun chu a pan a. Luia lei indawh te chu a chim chhe hneh hle a, lui pakhatah phei chu mithi kang ut thual, mipa leh hmeichhe puitling leh naupang ruang hlawmtu nei lote chu lawng ang maiin luiah chuan a lang nuai nuai a. "Thingtum ang mai a ni" tiin a hla phuah Human Raft ah chuan a ziak.

Nagasaki khua a thlen hnu chuan a taksa kang la dam lo chung chuan a hna thawhna hmunah chuan a kal leh nghal a. An hotupa pawh chuan mak a ti hle mai a, bomb pakhat maiin chuti khawpa nasa a Hiroshima khawpui suasam thei chu awihawm lo a tih hial zawk. A pu hnena bomb rapthlakzia a hrilh mawlh mawlh lai chuan atom bomb bawk chu Nagasaki khawpuiah chuan an rawn thlak leh ta. An office hi bomb tlakna hmun tak atanga kilometre 3 chauha hla a ni nghe nghe.

A hmaa eng var em em mai a lo hmu zuai tawh bawk chu tukverhah chuan a va hmu leh a, chumi hnu chuan chhuatah a vawrh thla zui nghal a. Kailawn nghet tak chuan a lo dang hlauh zawk a, a tla na ta lo a. A taksa kang tuamna zawng zawng chu a tla vek a, a hnu kar tam tak chhung chu thih mai hlauhthawnawmin a awm zui ta reng nghe nghe.

An chenna in chu a sawp vek a, mak tak maiin a nupui leh a fapa chu an him hlauh thung. A hnu lama school zirlaiten khatih laia rapthlak a tih ber an zawh chuan, mitmu pawng chhuak pur te leh vur pilh rapthlak pui puite ai chuan "Lui tuia mitthi ruang lang nuai nuai te kha," rapthlak a tih zawk thuin a chhang.

A hnu daih a amah kawmtu Charles Pellegrino, American thu ziakmi leh Richard Lloyd Parry, London Times a thawk te hnenah atom bomb a huat chhan ber mihring zahawmna a tihchhiat vang a nih thu a sawi. Bomb tlak hlima Hiroshima khawlaia mipui mangang tak tak saruak a tal vel te, naupang kebai leh kal hleithei lo te a hmu teuh a. Chung mi khawngaihthlak takte chuan mak tak maiin thawm chhuah lo a, an tawng ri hek lo.

Mi tam tak ngaihdan chuan Tsutomu Yamaguchi hi bomb rapthlak ber pahnih a tuar chhuak thei a nih avangin pa vannei tawp thang a ni. A beng dinglam chhet leh a kebai chu bomb vanga a tawrh langsar a ni mai a, pumpui cancer erawh a upat hnuah a vei leh thung.

Amah chiah hi Japan sorkarin official nijyuu hibakusha (atom bomb vawi hnih tuar chhuak) a puan awm chhun a ni.

Thla hmasa khan film siamtu langsar tak, 'Titanic' leh 'Avatar' film director James Cameron chuan Tsutomu Yamaguchi hi damdawi inah a tlawh a. Atom bomb thlak chanchin hi film siam a tum niin an sawi nghe nghe.

Bomb rapthlak ber, Japan khawpui pahnih Hiroshima leh Nagasaki a thlak, mi tam tak thihna leh a hnua ram tui lei loa an awm phahna a dam khawchhuak awm chhun ni a hriat, pa vannei Tsutomu Yamaguchi chu January ni 6 khan Nagasaki ah a thi ta a ni.

Read more...

MCS te'n Fitment Committee tanchhan a dik lo an ti

Mizoram Civil Service Association (MCSA) chuan thuchhuah siamin, Mizoram sorkar hnathawkte hlawh siamtha tura Fitment Committee rawtna an pawm loh dan leh Fitment Committee tanchhan a dik lo an tih thu an tarlang.

MCSA hruaitute hian December ni 15, 2009-ah khan thuthar lakhawmtute kawmin Fitment Committee rawtna an pawm loh dan leh an sawi a, MCS officer thenkhat chuan hlawh thar lak hunah an chawi belh hial dawn niin an sawi. Fitment Committee convener chuan tuman an chawi belh dawn lo tiin a sawi a, a hnu-ah a thu a thlak leh niin thuchhuahah chuan an tarlang a ni.

"Council of Ministers hnenah chawi an awm dawn lo tiin Pu C Lalsawta hian a sawi lang reng a. Hei hi tanchhana an sawi reng avangin 22.12.2009 khan hemi chungchang sawi turin chief secretary-in FMGE&W te nen meeting a ko a, he meeting-ah hian chawi an awm tur thu chiang taka tarlan a ni a, Pu C Lalsawta hian chawi an lo awm ngei a ni tih a pawm (admit) ta a, 'chawi an awm pawhin personal pay angin siamrem a ni ang' ti zawngin a sawi kual ta a ni. Hemi hnuah pawh hian press mite hnenah 'chawi an awm dawn lo anga tarlangin leh mi thenkhatin chhut dan dik lo hmanga mi an bum vang mai maia chawi tur anga lang an ni' ti zawngin a la tarlang fan a ni!" an ti.

MCS te'n Fitment Committee rawtna anga 6th Pay Revision-a hlawkna an neih ve anga lang chu Pay Revision vanga hlawkna tak tak ni lo, sorkar hnathawkte chanvo ve liau liau tur Dearness Allowance (DA) pung vawi 3 lai 26% pek loh vang zawk niin thuchhuahah chuan an tarlang.

"Hei hi pek a nih chuan sorkar hnathawkte hian Fitment Committee rawtna that lohzia an hrechiang lehzual dawn a," an ti nghe nghe.

Fitment Committee rawtna ang chuan Mizoram sorkar hnathawkte hlawh lak lai aia step 1/2/3/4/5 tea hniam zawk a nih dawn avangin hlawkna a tlem hle dawn niin an tarlang a, "A tlangpuii hlawkna tih tham a awm dawn lo a, chawi tur te pawh an awm hial dawn a ni," an ti.

"Mizoram sorkar hnathawk zingah Addl. Secretary leh a tlukpui chin chung lam, Rs 16400-20900/- la pha chin, Pay Band-4 a lutte leh Fitment Committee-in a pawh hniam ve loh tlemte chu an hlawk ve deuh dawn a, sorkar hnathawk nawlpui chuan hlawkna tih tham an nei dawn lo. An dinhmun hi chawi vawngin sorkar hnathawkte chu hlawk hle tur angin a tarlang lui tlat a, hei hian belhchian a dawl lo hle a ni," an ti.

"Pu C Lalsawta hian Mizoram sorkar hnathawkte hlawh tihhniam a tum lutukna lamah MCS leh Group 'A' organised service te tlukpui chu Pondichery Civil Service leh Delhi and Andaman and Nicobar Islands Civil Service (DANICS) etc te an ni tiin chief minister press meet, 03.12.2009-ah a sawi a. MCS te leh organised service group 'A' te hi state service an ni a, UT service nen inang anga sawi hi thu dik lo a ni. MCS te tlukpuite chu state danga state civil service (SCS) te an ni," an ti.

Read more...

TAXI DRIVER THATTU!

¢ HC Vanlalruata

Kum a thar fel chauhva, kum 2010 bul kan tan chhoh dan chu a fello hle mai. Tualthihna huaisar tak maiin min deng a; a thih hun chu kumhlui pawh niin lang mahse, taxi driver ruang hmuh chhuah hun leh a thattu nia rinhlelh man hun chu kum thar hnu a ni miau a, kum thar hlimah chanchin lawmawm lo takin min deng ta a nih hi.

Kum a thar a, kan rilru la thar chuanglo a awm. Chu chu he thihna hian a rawn lan chhuah tir leh ta. Kha taxi driver thi kha pawi kan tiin khatiang thil thleng kha tha kan tilo theuh ang. Nunna hi chu a hlu em a, keini’n kan lo inlaksak hi chu khawvela thil pawi tawpkhawk a ni. Hetianga tualthi an awm hian a chhuitu tur Police an awm a. An chhui chhuah mai theih loh emaw, an chhui tha duhlo emaw, an chhui thiamlo emaw a nih chuan mipui kan lungawilo hi a awm a. Lungawiloh ngei ngei tur a ni. Chhui chhuak thuai tura kan phut pawhin chu chu kan ‘right’ a ni.

Mahse, a thattu ngei nia rinhlelh an man tawh a. Chu an mi man awmna tanin thleng thlenga veng mipui an zu kal khan enge hlawh chhuah an tum aw? Kan ze hlui ngai, veng bil rilru kan la paih theihlo tih erawh chu a lantir chiang khawp mai. Khatianga mipui an punkhawm avang khan Police tam tham tak tanin veng tura an kal a ngai a. Tualthattu-a puh pawh thu zawhfiah zui zel tura tanin atanga hruai chhuah ngamawm loh khawpin boruak kan siam a. Police thil chhuina hun engemaw chen tihbahlahna mai chauh a ni.

Nikum November thla laihawl vela Zarzokima thattu nia hriat Bru helho chhui zuia man hleitheilo leka mipui thinrim khawthlang lama kan chim thla nen khan a danglam chuang lo. Khatah pawh khan tualthattu chhui a um zui hlei thei lovin kan Police te kha kan siam a, Bru ho khaw hal tur veng leh boruak thalo awm thei hmehmih tumin an hmanhlel ta zawk a nih kha.

Kan chanchinthar thehdarhtu lam pawh an thil report danah an puitlingin dan kalphung an hre viau tawh emaw tih hnu-ah tun tum chu an thuziah leh puan dan a fello leh tlat. Taxi driver thattu-a puh, Police-in an man kha ‘A thattu’ tiin an ziak/puang hmiah hmiah mai hlawm a. Court-in a chungthu an ngaihtuah hma chu sawiloh Police-in charge sheet pawh an la buatsaih hma-in media chuan thiamloh an chantir (convict) der tawh a nih kha. Hemi chungchang hi kan senior tak pakhat ka sawipui a, a tihdikloh pawm chungin, “Police hnenah a inpuang tawh sia...” tiin insawi thiam zui a tum a. Mahse, India ram danah chuan Police hnena thusawi (statement made to the Police) hi Court-ah hman theih a ni lo (not admissible in the court of law) tih a ni miau a. Miin, “Kut min thlak nasa lutuk a, ka tih a ni ka ti ta mai a ni,” an tih pawh ngai lovin Police hmaa thusawi hi court-ah engmah a tling lo.

Magistrate hmaa inpuanna, mahni duhthu ngeia inpuanna pawh hi India ram danah chuan court-a thutling (evidence) a ngaih a la ni lo fo a. ‘Evidence’ awmsa nena inmil a lo awm chuan hman tangkai theih a ni tih ang vel chauh a ni. Chuvangin media-te hi hun lo la kal zel turah chuan fimkhur tawh i la a tha ngawt mai. Court-in thiam loh a chantir (convict) hnu-ah chauh ‘tualthattu’ tiin kan ziak thiang a. Chumi hma zawng chuan nia rinhlelh, puh, nia hriat tiin emaw ziak/puang hram thin ila a tha. Court tawngkam chu sawiloh an mi puh kha thiamloh chantir ngei tuma beitu Police tawngkamah pawh ‘accused’ tihte ‘suspect’ emaw an hman loh pawhin ‘alleged murderer’ emaw an ti hram hram thin.

Read more...

NLUP - Congress Party “Waterloo”

¢ M Lalmanzuala

Hun rei tak chhûng tuma hneh theih loh hiala ngaih, Napoleon-a chuan WATERLOO hmunah khan a ngam loh a tawng ta hlauh mai a, a tlâwm tâ a nih kha. Kha ta tang khan chhiat hlenna sawi nan, “My/His Waterloo” tih hi hman thin a lo ni ta a. Chutiang hawi zâwng chuan ABBA pawhin thiam takin ‘Waterloo’ an sak thin kha.

Khawvel hnam tin leh mi tin tân ei leh bara intodelha mahni kê-a din hi thil pawimawh hmasa ber a ni a. Hei hi hria ni awm takin kan politician-te pawhin hetiang lam hawi programme, Garden Colony, LUP, Jhum Control, NLUP, MIP te chu a hming tal chuan an ngaih pawimawh ber pakhat a ni thin. Hetiang programme-te hi ‘mipui’ kan tih, kuthnathawktute/loneitute dinchhuah nana duan a nih avangin a pawimawh zual a ni.

Congress sorkar thar chuan NLUP chu “Flag Ship Programme” hming meuh put tîrin an ngaih pawimawhzia an aupui a. A hlawhchham hlauh chuan a mawhphurtu chu mipuite an ni ang tiin Lal Isua hmai tibâltu-a ngaih an nih tur thu hial an sawi a ni. Heti taka ngai pawimawh anga an lan avang leh ram leh hnam tana thil pawimawh ber pakhat a nih avangin NLUP hi an hlawhtlinpui chuan thil dangah titha vak lo mah se, inthlan leh hunah pawh Congress chuan sorkar an siam leh phah ngei a rinawm a. An hlawhchhampui hlauh erawh chuan thil dang tihthat te nei ve nual mah se, an “Waterloo” a ni ngei ang.

Politics thilah Congress party/sorkar hi ka tan tihna ni lo-in NLUP hlawhtlin hi ram leh hnam tâna thil pawimawh, chêng vaibelchhe tam sênna tur, awmze nei leh tangkai taka hman a niha, kan thingtlâng unau, kuthnathawktute’n dinchhuahna nana an hman ka duh êm avangin hetiang rawtnate hi ka han siam ve a ni:-

1. NLUP hi development department-te nena kaihkawp (integrate) a nih loh rau rau chuan, ‘trade’ thlan tur hi, thei/thlai chin lam a ni emaw, ranvulh a ni emaw, chi hnih aia tam lo ni se, a fuh ang. Khawpuiah erawh chuan NLUP hming pu kher lovin tun hmaa an tih ang deuh khan Special Development Scheme tih hming te emaw-in sumdawnna tenau, ranvulh tiam lovin, din turin mi taima leh rinawm ni ngeia hriat tanpui se; chutiang mi tan chuan an sumdawnna tur atâna sum mamawh zat chu, chêng nuai khat pawh ni se, tum khatah pe ngam se, an hlawhtlinpui ngei a rinawm a ni. Xerox khâwl emaw, workshop khâwl emaw lei nana kum khata cheng 40,000/- emaw pêk chuan, account te vawng fel ve thliam mah se, a tak hmuh tur awm lovin ‘vawkpui zai thei’-ah te a chang thin tih kan hriat tawh kha. Mirethei tan chuan kum khat chhunga khawl cheng 40,000/-a lei chu thil harsa mai ni lovin thil THEIH LOH a ni.

2. Mizo-in ‘tam’ kan tih hi ‘vai’ leh sap-ho hian tam an ti lo a. Eng thei emaw, eng thlai emaw pawh hi, company lian aulût tham khawpa tam kan neih phawt chuan NLUP atan a tha deuh vek a ni. Environment tichhe lo tur leh sawhthing te anga a tam lutuka a chhiat mai hlauh bawk si avanga tlawm taka hrialh (distress sale) ngai lo thlang fuh se; chutiang bawkin ran vulh pawh thlang se; buaipui tham leh “International Brand” nei thei tura company liante’n a tam tham avanga an rawn luhchilh tham neih a ngai a ni.

3. Sorkar tan thil hralhna zawn buai a tûl lo ang. Sorkar sum leh tha ringa hlawhchham tawh, an hlawhchham dan bâk experience nei lote ai chuan kan thalai mithiam tam takte an rintlâk zawk ang.

4. Thlai chi hnih leh ran chi hnih ram pum tan tlêm kan ti tâlh a nih chuan, ‘crop zone’ tal siam ni se; kuthnathawktute tan dinchhuahna kawng a awm ang. A pawimawh ber chu, thei/thlai chin tur leh ran vulh tur sorkar hian thlang fel hmasa phawt se, mipui lam chuan, “NLUP tanpuina dawn ka duh si a, chutiang thei/thlai emaw, chutiang ran emaw chu ka thlan a ngai tlat” ti se, kan tharchhuah chu a tam ngei ang.

5. Himachal Pradesh-ah chuan an chief minister YS Parmar-a’n American scientist pakhat consultant atan a hmang a. An ram leilung, sik leh sa mil, apple an malthlûr a; tunah India ram state hausa ber pâwl an nih phah tawh a ni. Himachal Pradesh-in apple an tuipui tak tak lâi kha chuan, “Kan chief ninister Y.S. Parmar chuan a men chhung zawng apple a ngaihtuah a, a mutin a mumangah a mang bawk a. Hetiang hian kan state kan dingchhuak ta a ni,” tiin an state-a hnam dang lo kalte chu an hrilh mawlh mawlh thin a ni.

Chutianga an state hmangaihtu chief minister Himachal Pradesh-in an neih lai khan a ram leh hnam hmangaiha a lo changkan ve nana rualawt ngawih ngawihtu Pu Lalhmingliana Tochhawng chu chief secretary a ni a. Pu Parmar-a nena an remhriatna te chu Mizoram tân hman tangkai ve dan a awm dah law’maw tiin Aizawl-ah a rawn zinpui a. A mite’n kan zir ngang lo a ni ang, an thahnemngaihna chuan kan tan rah tha a thlen ta lêm lo a ni.

Y.S. Parmar-a te anga ram leh hnam dinchhuah duh tak tak leh vei tak taktu kan mamawh a ni e.

Read more...

Lehkhabu Bihchianna : CHÛN CHAWI LOH

¢ Paul Lalremruata

A bu hming atang ringawt pawha belhchian châkawm, “Chûn chawi loh” nun a taka lo paltlang tawhte tan ngat phei chuan a chhungthu keu hawn thuai thuai nghahhlelhawm tak he kan lehkhabu han belhchian tur hian Zofate thu leh hla khawvelah engtiang chiahin nge nghawng a neih tawh leh a la neih zel dawn tih hi sawifiah thiam rual ni lo mah se lehkhabu namai lo tak a ni tih zawng phat rual a ni lo a. Thu leh hla khawvela Zofate inthlunkhawmna pawl lian ber kan Mizo Academy of Letters (MAL)-in kum 2008 chhunga lehkhabu tihtham deuh, Mizo tawnga ziak ngei, a bu-a chhuak zawng zawng zingah a tha ber atana thlangchhuaka ‘Book of the Year’ chawimawina nopui an dawn tir ngat a nih avang hian a pui thawkhat ang tih zawng puanzâr belh vak ngai lova chiang sa a ni.

Bu Hming : Chûn Chawi Loh
Ziaktu : Lalhriata
Chhuahtu : Synod Literature & Publication Board
Chhuah kum : 2008 (Chhut khatna)
Chhutu : Synod Press, Aizawl : Mizoram.
Chhut zat : 3000 copies


Engpawhnise, kan luhchilh thui tak tak hmain he lehkhabu hmelhmang leh a ziaktu pa chungchang hi tlem tal chu han pholang hmasa phawt ila a tha ang e. A kâwm hma lamah hian ngaihtuahna hruai thui thei tak tur lemziak, hmeichhe mittui luang, far lek lek a chuang a, he hmeichhia hi nula nge nu tih zawng hriat mai theih ni lo mah se, lungngaihna phuar vêl hmeichhia a nih zawng rinhlelh rual a ni lo. Tin, a tak tak thlalâk nemkai nge lemziak chawp tih pawh hriat hran har khawpa chiang hmeichhe naupang hmel lo lang tel ve hi a bu chhung keu hawn phawt loh chuan tunge a nih hre lo mah ila, mittui luang hmeichhia nen hian inkungkaihna thûk tak an neih ngei chu a rin thiam theih mai a. Hei hian he lehkhabu hlimthla pawh min hmuh lawk tir ruai mai awm e. Tin, a kawm hnung chung lamah hian a bu chhûnga chêng mihring (character) pawimawh tak tawngkam pholan a ni a; he tawngkam lungkuai tak lo lang hian he lehkhabu hmelhmang tur hi min hmuhthiam tir riai ruai a, chik zawka kan thlir chuan he lehkhabu hi hringnun hlimthla pholanna thawnthu (fiction) ni dawn ngeiin kan hre thei mai ang.

A ziaktupa ve thung hi le? A kawm hnung lama kan hmuh ang hian, thu leh hla khawvela cheng ve pawha mawi lo, Kohhran inrelbawlna huanga che tla deuh ber, chanchintha puandarh hna thawka lo ram chhuak thin Upa Lalhriata hian thu leh hla luipui a lo hleuh nasatzia chu a kutchhuak hrang hrang atang te’n kan hre thei nghal mai a. Hei hian thu leh hlain mihring nuna bu a lo khuar rilzia pawh a pholang chiang ngawt mai. He khawvela mihring te’n kan buaipui leh hna pui bera kan neih thil chi hrang hrang - sakhua, politics, infiamna, sumdawnna, rimawi, science etc.-ah te pawh hian thu leh hla hian bu ril tak a lo chhep vek mai a; hmun leh hun fianriala thu leh hla tuipui êm êm, a zûn a uai tlat, thu leh hla thlifim dawnga, zalen taka lo lêng vel thin ram hruaitu leh scientist ropui, infiamna leh rimawi khawvel lama mi chungchuang tak tak an lo awm thluah thin te hi a mak lohzia he lehkhabu ziaktu Lalhriata nun hian a hrilhfiah chiang khawp mai.

Thu leh hla khawvelah hian sulhnu neih tam ngawt hi ropuina lallukhum a ni ber lem lo; chu ti ni suh se Emily Bronte leh Thomas Gray te hi khawvelin mi chungchuangah a ngai hauh lo ang. He’ng mite hi sulhnu pahnih khat chauh hnutchhiah ni mah se sapho thu leh hla (English literature) vânzawlah chuan arsi eng mawi tak an ni tlat si. Kan Mizo thu leh hlaah pawh hian a dikzia kan hmu chho zel a nih hi. He kan lehkhabu kawm mêk ziaktu pawh hian zungtanga thliah tham lek sulhnu la nei mah se a rilzia leh thukzia hi khuhbo chi a ni lo a, a bêlchiang apiangin an hre tam mai dawn a nih ber hi. Tun dinhmunah kutchhuak thawnthu pali (4) a nei tawh a, a hmasa ber ‘KHUALZIN NULA’ tih chu MAL Book of the Year Top 3-ah a lang nghal a, a dawttu ‘HMANGAIHNA ZUNGZAM’ tih pawh hi pui tak a ni. Tin, a pathumna ‘DAMLAI THLIPUI’ tih phei chu MAL-in ‘Book of the Year’-ah 2005 khan a lo thlangchhuak tawh nghe nghe a, tun tuma mi nen hian kan Mizo thawnthu ziakmi (novelist) zingah chuan C Laizawna nen chiah ‘Book of the Year’ parthi tum hnih awrh thei awmchhun an la ni. Hei ringawt pawh hian Lalhriata chungnunzia a pholang hle. Mahni irawm chhuak tuihnang pai tam (creative novelist) a nihzia te, hringnun zeizia (psychology) hre thuk tak a nih dan te, finthuril (philosophy) lama sâng tak a nihzia leh hringnun leh Zonun chik taka thlir thin a nihziate chu heng a kutchhuak thawnthute hian tlang chunga khaw awm ang maiin an pholang a, thuhruk theih a ni lo. Zofate tana lunghlu tha mi a nihzia hi a langfiah telh telh dawn a ni. Amaherawhchu, sulhnu tlêmte hnutchhiaha, inkuangkuah tha ta daih atan chuan a uihawm ngawih ngawih a, amah atang hian hringnun tuihnâ hi kang chat mai lova pût chhuak reng turin a duhawm tak zet.

A keu hawnna lamah kan kual thui hmasa ta deuh a; kan tum kawng lam zawh tawh ila. Thu leh hlain min hruai thlen a tum (ultimate goal) chu hringnuna thutak leh mawina (truth and beauty) tlâng chuanchhuah a nih angin, chu tlang/hmun thleng thei tur chuan kan kawng zawh lai chu ngun taka bihchian a ngai a. A mâm lai leh a bumboh lai te, a kawng kama thing daihlim nuam tak tak leh pangpar mawi êm êm te thlir chunga hnim hling nei leh kangthai te pawh hmuh tel vek a ngai thin. He kawng tho hi he lehkhabu bihchiannaah pawh kan zawh a ngaih avangin lem nuam leh nuam zân lo pawh a awm thluah ang. Bihchianna-in (criticism) a tum chu thil nihna dik tak hmuh leh haichhuah (as it is) a nih miau avangin Zofate chin dawk lak thuhkhuh leh mitmei vên te hi kan palzût chin a awm a tul dâwn a ni. Amaherawhchu, hei hian he lehkhabua thutak leh mawina awm chu a hliah bo dawn hauh lo a, a tilang fiah lehzual dawn zawk a ni. Arpa sual huai chan inbela, nawm a mâka he lehkhabu ziaktu khuan khum awl awl reng tur zawng kan ni hauh lo. Bernard Shaw-a dungthulin, ‘Lalhriata ropuizia hi hriain, mahse a koki chunga chuangin, he lehkhabu khua hi kan thlir zau dawn’ a ni ber e.

Synod Literature & Publication Board-in uluk taka an chhut leh an chhuah, phêk 216-a chhah Chûn Chawi Loh thawnthu bu hi a chhuahtu leh ziaktu thuhma bâkah a kawm hnung lama a chhungthu phochhuah atang te hian a thawnthu hlimthla chu a mitthla thiam theih nghal mai a. Tin, a thawnthu tlang tluan hi bung 15-ah thendarh niin heng bungte hian thupui tepên (sub head/title) an nei hrang leh thliah a, sawi lan tum nei thlapa phuah leh remkhawm an ni bawk. A thawnthu tlângpui kan hriat theih nan a tawifel thei ang ber turin han pholang thuak ila.

Pu Tom-a thawnthua Topsi ang maia pian leh murna bulfuk pawh nei lova lo chawrchhuak ve tawp ni maia lang, fahrah nun riangvai leh khawhar tak zawha a khawvel zinkawng zawh tan leh zawh tawp thak Rohlupuii (Marovi) chu he thawnthua a changtu pawimawh ber, ‘A changtunu’ a ni a, a thawnthu pum pui pawh hi Marovi nun kawng bumboh leh a kaihhnawih thil vekah a fuankhawm a ni ber mai.

Aizawl veng pakhata nula hmeltha leh hleitling, fel tawk tak mai Rothuami chuan leilung dan pangngaiin hmangaih leh duh em em Remtluanga a nei a; mahse an induhna te chu nasa teh mah se an nu leh pa te’n an remtih pui tlat si lo; an inhmangaihna chu innneihna hmanga tihpuitlin chhoh duh em em mah se lungbang sut ang mai a ni si. Chutah, Rothuami tihngaihna hre tawh lo chuan a thinlung leh taksa thianghlimna zawng zawng chu Remtluanga tan chuan a hlan ta ngawt a, ani lahin lawm taka lo pawmin chu chu hmeichhe vanduai chungchuang Rohlupuii lo chawrchhuahna bul a ni. Rothuamin a ruak lo tih a inhriat hnua a magngan dan chu namen lo tak a ni; a hmangaih Remtluanga chu han pan chawt dawn se, a chhungte tuithlar a hmabak tih a hria a, chu chu a ngaingam bawk si lo. A tih ngaihna hre lo chu a nu hnenah a inbun ruak ta vek a; a nu chuan fing taka remruat puiin a naupai chhung zawng chu a thiannu te khua Silasuk lamah a tawmbo tir ta daih a, nau a pai tih leh hetianga a khawsak chhan zawng zawng hi a pa leh an thenawm khawvengte chuan an hre hauh lo a, a hmangaih Remtluanga pawhin a hre hek lo; Rothuamin chuan a hnawl taa ngaiin an veng pawh a chhuah tauh san phah ta hial a ni. Tin, a pa leh midang te pawhin an hre hek lo. Chutah, naute an nei fel a, a nausen chu naute awt ve tak a thiannu hnenah chuan hnutchhiahin nula hnahkhat anga lengin a lo haw leh ta a. A thuruk chu a thiannu nen chauha vawngin, nula thianghlim pangngai ang chiahin Kohhran Dan thianghlimin pasal a nei a, chhungkaw thar dina fanaute nei chhovin Champhaiah te a awm ta daih a. A fanu leh fanua pa te chu engtin awm ta zel ang maw?

Nausen Rohlupuii nunkawng chu a bumboh ta ngei mai; a nu thiannu chu a hnathawhna avangin Aizawl atanga chhim lam hla lote Hualngohmun khuaah a insawn ta a. A tawi zawngin sawi ta ila, he hmunah hian naute chu a tan a lo hnawksak ta hle a, a tihngaihna hre lo chuan an thenawmnu hnenah a pe ta ngawt mai a; ani lahin an chhungkaw harsatna hmachhuanin rei lo te hnuah Aizawl veng chhim lam deuha nupa tuaka khawsa Pu Rala te hnenah an enkawl turin a hnutchhiah leh ta mai a, hei hi he thawnthua a changtunu berin hringnun zinkawng a chhiarchhohna bul chu a lo ni ta. Vanlaia tla ang mai, amah hringtu a nu leh leh pa hming chu sawi loh, nu leh pa a neih leh neih loh pawh hre lo lekin a lo sei lian a, a pi chuan thihsan hma teh mah se a pu chuan a theih tawpa duatin a enkawl tha a, han lungngaih pui em em tur pawh a hre lem lo. Mahse, hmeichhe naupang, chutah tleirawl duhawm tak a lo ni chho a, nu leh pa hming sawi tur mumal pawh nei ta lo chuan hmaisen tawn tawna zahna tawn chang a ngah ta mai; Boxing a zir chhoh lai te, Mizoram aiawha India ram inelna sanga a lawmman lak te pawh chu lawmawm hle mah se a tan chuan nu leh pa ngaih zual tirtu, a mittui far tam tirtu mai a ni leh si. A lo nula chho chu Pathian a tihna leh a fel vang te, mi hlim thei tak a nih avangte chuan a lang hmeltha khawp a, a phak tawkah mi ngaihsan pawh a hlawh hle; nula ve ta fam chuan hmel duh te pawh a lo nei chho ve ta hial a....Chutah, Pathianah lawmna tharte chang leh zelin Thuhriltu Team te zuiin Champhai hial a han thleng a, he hmunah hian a hringnun bul tantu hmeichhia a han hmu a, chu lah a thian pa ber nu a la ni zui. Amaherawh chu, Marovi hian a thlenna te chhungkua chu a mah hringtu nu te chhungkua an ni ang tih ngaihna reng a hre pha lo, hriat phak ngaihna pawh a awm hek lo.

Marovi chuan nunkawng hrang hrang han zawh chho ve mah se a thinlungah chuan sikul an kal laia a lo kawmngeih em em Rinmawia chu eng lai mahin a theihnghilh thei lova, Matric an zawh hnua Marovi’n a chawlhsan hnuah pawh Mawia chuan Pastor nih tumin a zir chhunzawm zel a, BD hial a zir chho ta; an inkar boruak chu a duhawmin a thianghlim em em a, Marovi pawh Pastor nupui la ni turin, a rilruin a inbuatsaih ru ve fo mai. Mahse, khuanu hringnun kalsiam rel dan hi a va mak thin em ! He nula riangvai hringnuna hlimna pangpar vul chho tan ve tur chu nuaichhiatin a lo awm leh ta tlat mai le !

Tum khat sumdawnna thilah a thiante zuia Marovi Silchar kal ve chuan tawhsual, chutah pawh a rapthlak ber mai a tawk ta tlat. Driver sual, mi lepchiah, pawisawi lote chunga pawikhawih hreh hauh lo chuan an thlenna hotel-ah a pawngsual a; a tawi zawngin, nula thianghlim chuan natna rapthlak AIDS a lo vei phah ta. Bawhchhiatna hmanga din hringnun chu sualna vekin a tichhe zo ta! A dinhmun avangin a pu hmangaihna chu a hnar a lo tul a, a hmangaih ngawih ngawih Mawia hmangaihna pawh thlahlel ngawih ngawih mah se a hawisan lo thei si lo, a tuar hi a na thlawt a ni. He mi hnua Marovi hringnun kawng zawh bumboh zia chu sawifiah ngaihna a awm tawh lo, fahrah riangvai chu mi vakvai a lo ni a, taksa leh rilru natna sawisen loh tuar chungin thihna hlim kawrruam zawhin thlan khur a lo pan ta a ni. Amaherawhchu, heng tuarna zawng zawng te pawhin an tawrh tir zawh hauh loh hlimna, lawmna leh thlamuanna thuruk chu a chharchhuah miau tawh avangin hlim takin thlan khur a pan thung. Chu mai a la ni lo, Marovi tuarna thlan khur hian a hringnun nena inkaihhnawihna nei zawng zawng te ko khawm in, a tawpah rah duhawm tak a lo chhuah ta a, Pathiana innghat tlat chunga tuarna chuan thil tha a thlan thin dan hmangin he thawnthu hi khar a ni ta a ni.

‘Chun chawi Loh’ thawnthu ngaihnawm leh rilru khawih tak mai hi a thawnthu ruangam indin chhoh dan (plot construction) erawh chu a tluangtlamin a mawl mang ang reng hle lawi a, hmeichhe pakhat chanchinah innghatin a kual a kual a, a tawpah chu hmeichhiaah bawk chuan a kual lut leh a ni ber mai. Ruangam ropui tak nei thawnthu a ni lo a, ruangam tesep (sub-plot) dang pawh sawi tlak a nei meuh lo. A thawnthu innghahna hmunhma vel pawh a holam ang reng; Aizawl, Sialsuk, Champhai, Saikhalh etc. te a ni deuh mai. Thawnthu ropui tak ni tur chuan hmunhma vel pawh a duh zau lo thei lo a, he thawnthu erawh chutiang a awm kan hre hran lo. Hetiang thawnthu hi literature-a fiction huangah chuan thawnthu tha leh ropui taka dinchhuah a awm meuh lo; a thawnthu boruak hap (environment) a zim deuh thin avangin. Amaherawhchu, heti chunga Lalhriata’n thawnthu namailo tak, mi tam tak mittui sur tir a, hnuk tiulh thei a phuahchhuak thei hi thawnthu ziakthiam bik a nihzia pholangtu a ni thung si.

He thawnthua mihring chengte nunphung leh khawsak zia (characterization) hi han thlir ve lawk ila. English ziakmi pakhat George Meredith chuan, “Novel is a summary of actual life” (Hringnuna thilthleng ngei khaikhawmna) a ti hmiah mai a. Hei hi kan pawmpui vek kher lo a nih pawhin hnawl fithlak thak theih chu a ni kher lo ang; literature hi hringnun hlimthla pholanna darthlalang a nih miau avangin. Amaherawhchu, a tak ngeia hringnunin a lo paltlang tawh kher chauh hi thawnthuin a tum a ni lo a, thleng ngei leh thleng thei bakah suangtuahnaa duanchawp te pawh a huam thei vek thung; heng zawng zawng hi lakkhawm thiam leh phuah kual thiam a pawimawh. He thlirna tlang atanga kan thlir chuan “Chun Chawi Loh” thawnthu-ah hian phat rual lohvin mihring langsar em em bik (Marovi) a awm a, midangte hi chu a zara lo lang ve chauh an ni deuh ber tih kan hmu. Marovi nunkawng hi han chhut vang vang ila, a taka thleng atana kan duh hauh si loh, mahse tu te nunah emaw chuan a tak ngeia thleng tawh, thleng mek leh lo la tleng zel tur a ni chiang si. Hei hian a ziaktu hi a tak ram-a (realism) cheng mi a nihzia a pholang. A changtu dangte nunphung pawh hi hringnun khawvela Zofate nunah hian hmehbel tur zawng kan haihchham hauh lo ang. Hetiang thawnthu hian hnuk a khawih hma a, thling a fan bik thin; a ziaktu chungchuan zia a pho lang. Thawnthu phuah ti harsa tu ber pakhat chu phuahchawp si a, ‘tak ngaih mai’ (realistic)-a phuahchhuah hi a ni thin, suangtuahna leh duhaisam luanliam pui mai mai hi awl tak tur a ni.

Amaherawhchu, he thawnthu hi ‘realism’-ah a sang viau e, kan tih rual hian ‘realistic’ fe fe chu sawi tur a awm teuh tho. ‘A ni thei lo, hetiang thil te hi chu a hun lai nena a inmil lo lutuk, phuahchawp mah ni se a awm ang lo deuh’ tih theih tur hi kan hmu nual. A thawnthua lo lang angin {Vanlalrovi (Ma-rovi) Thih Ni 12th Oct. 1995} he thawnthu hi kum zabi sawmhnihna hnukhawi lam hun behchhana phuah niin a lang a. Hetih hun laia kan ram dinhmun chu kan hria, mipui nunphung leh khawsak san ve tawh dan pawh kan hai lo; chutih laia Marovi nu Rothuamin Sialsuk lama nau a va neih ngawt dan leh a thian nu chauhin a hriat si dan te, chutah Hualngohmuna an thenawmnu nen naute an inthleng tak ngawt dan te hi a hun lai mihring khawsak zia ngaihtuahin a awm lo lutuk deuh lo maw! Sialsuk khuaa a thiannu chhungte leh an thenawm khawvengte khan nausen kha an hmu ve miah lo em ni dawn le! A mak danglam deuh? Chutiang bawkin Hualngohmun khaw-ho pawh kha an kamtam lo awm ngawt mai! Heng thil thlengte hi mi sawi duh leh titi titam chi hlir a nih laia hre ve dang an tlem lutuk hi chu thil mak a tling. Tin, Marovi’n boxing-a Mizoram aiawha phaia a kal dawna office-a a lungchhia a tah thu te a tuk chanchinbu thenkhata thupui(headline)-a an han hmang mai te hi! Hetiang chhuah duh leh chhuah thin chanchinbu te hi an awm ang maw! An lo awm a nih ngat chuan an mawl mai ni lovin an sual tel a ni tal ang. Nge, hetiang chanchinbu hi a takah hian kan lo nei teuh zawk? An lo awm reng pawh a ni mai thei a, a nih ngat chuan kan ram hlimthla an pholang hle thung ang. Sawi tur neuh neuh dang chu la awm nual mah se duh tawk phawt mai ang.

He thawnthu-a thumal hrang hrang, a ziaktupa’n a hman te hi a mawl mawi (simple & lucid) hlawm hle a, thu un leh khirh pui pui a hmang ngai lo hi a hlutna pakhat a ni. A pui a pang, a lian a te, hmel chhia leh tha, khaw chengker leh khawpui mi tu pawhin an tui pui theih tura thawnthu phuahchhuak thiam leh tawng hmang thiam Lalhriata hi thawnthu ziaktu tha bik te zinga chhiarloh theih a ni lo, he thawnthu kher ni lo a thawnthu dangah te pawh he zia hi kan hmu. Tin, a chhuahtu lam an rintlak bawk a, chhutsual leh felfailo a awm meuh lova, thuhlawm (sentence) sei leh ulh pui pui a hmang lova, thuchang (paragraph) bithliah dan pawh a tha thawkhat hle. Amaherawhchu, a bung tawp ber ‘Sulhnu chhuiin an tap’ huanga Marovi pa hminga ‘Remsiama’ tih lo ang (phek 199, para 1-na) hi chhutsual palh liau liau a nih a rinawm, a hnu zelah hi chuan ‘Remtluanga’ tih a ni leh tho; chhuah nawn leh te a awm chuan hei hi tihdik a tha hle ang.

He thawnthu that danglamna dang pakhat leh chu, bung tin chang tin mai hi kal kan phal loh tawp turin a ngaihnawm em em vek mai hi a ni. Chhhiartute chu a thawnthu chhungah min chen tir reng thei a, ngaihnawm ti taka kan bih ngar ngar karah thenkhat chuan mittui an hru zauh zauh a, hnuk ulh an awm pawhin a mak reng reng lo, Marovi chu min ngaihzawn tir loh pawhin kan thiantha berah kan ngai tlat a, kan lainat lo thei lo. Hei hi a ziaktupa chungchuan bikna dang leh chu a ni.

Sawi tur dang tam tak la awm mah se sawi vek sen a ni dawn lova, sawi zawh theih pawh a ni hek lo. Kan bihchianna hnukhar nan, thu leh hla tuipui leh zir mite tana pawimawh tak thil pakhat hmangin he thawnthu hi han thlir leh thuak ila, a tha awm e. Literature hi Philosophy zirna huang(subject) ni hauh lo mah se hringnun darthlalang anih miau avangin hringnun thuril tam tak haichhuah tur a awm thung. ‘Chun Chawi Loh’ thawnthuah pawh hian hetiang ‘philosophy of life’ hi haichhuah tur kan hmu teuh mai, a bu chhuahtu thuhmaa kan hmuh ang hian - Nun uluk a tul zia te, mi inthlahdah leh nulat tlangval kawnga mahni duhna chauh hmachhuan thin ten hlimna leh nawmna tur emaw an tih mipat hmeichhiatna hman khawloh pawizia te, a nghawng pawi theih zia te, falak(sawn) nun lainatawm zia te, chhungkuaa harsatna a thlen tam theih zia te; tin, mi sualte leh mi lepchiah te avanga pawisawi lovin natna tihbaiawm AIDS an vei theih dan te, he natna veitu nun khawngaihthlak zia te, hringnuna inphum thil pawimawh tam tak pholan a ni a. Kan tunlai Zoram nunzia, suahsualnain bu a khuar thuk tawh zia te, nula tlangval, tleirawl te te chena mipat hmeichhiatna hman khawloh a tam tawh zia te hria a, nu leh pa te pawhin nun uluk a tul zia te hre thar a, lo chesual tawhte pawhin chu kawng chu zawh zel lova, hma lamah nun kawng dik zawk zawh tura thutlukna siam thar a, Pathian duhdana nun hmanchhoh chu hahdamna leh hlimna kawng dik, malsawm dawnna a nih zawk zia te min kawhhmuhtu thawnthu tha tak a tling.

Finthuril haichhuak a, hringnun leh hnam nun tana zirlai phochhuah ngawr ngawr hi literature tum chu a ni hauh lova, amaherawhchu, he mi tel lo hian a famkim tlat si lo. ‘Chun Chawi Loh’ thawnthu hian pholan a tum leh Zofate nuna zirtir a tum hi a langsar leh lutuk a, a thawnthu ruangam(plot) thatna leh a changtute nunzia(characterization) zawng zawng pawh a awpbet tlat tih ngaihdan neih awl hle mah se a ziaktu Lalhriata hi a thlitihah hian a hlawhchham hauh thung lo. A thawnthua Zofate tana hringnun rohlu inphum ru te hi sum tam tak aia hlu zawk, sulrul leh tuiekin a eichhiat ve theih hauh lo, lunghlu tha mi a ni. Thu leh hla tlang atanga thlir chuan, hei hi thil dang zawng zawng aia a ziaktu pa damreina ber tur a ni bawk.

Read more...

Lamkawiah Lenmawii

¢ Lalhruaitluanga Chawngte

Ruah a bang a, mi an rawn chhuak tan. Kawngsira chawhmeh zuarte pawh an rawn inpho leh tawh a, vaimim rawh zuarte leh parking fee khawnte pawh hmuh tur an awm leh ta.

Rei lo teah khawlai chu a lo ri leh ta nuai nuai a, mi an zi leh ta huai huai mai.

Kei chu kawngsirah ka ding a, ruah sur zawha khawlai a'n fai sar mai chu hmuhnawm ti takin ka thlir a ni. Tin, mahni tum ram pana mi an han phe suau suau mai pawh, tih tur dang vak a awm loh chuan, hmuhnawm a tih theih viau.

Ka dinna hmun chu Aizawl khawpui hmun lun lai, mi chi tin chi tang vei velna hmun a ni a, Aizawl khawpuia hmun hrang hrang zingah he hmun hi hmelhriat hmuh tur an tam berna hmun a ni hial mai awm mange, ka ti thin.

Mi chu an vei suau suau a, motor thawm a ri chuah chuah reng bawk. Party office-a kal tur leh Pathian thuhriltute an insulpel a, lirthei man to ber ber karah bawngtuthlawh pu chunga lo tei kual lawp lawp hmuh tur an awm. Officer lian an lo lang a, chutih rual chuan hmel han en reng reng pawha 'eng nge dil in tum?' tia zawh tur chi hliah hliah an lo lang bawk.

Ka dinna atanga hla vak lovah chuan bawlhhlawh bawm a awm a, mihausa buhzem ang maiin a khat hnur mai. Fur tui lian ang maiin bawlhhlawh chu a liam a, a kotlangah te chuan a inbang hnep hnup bawk. Chu'ng bawlhhlawh sir velah chuan rem leh rem lovin chawhmeh zuar an thu a, milian nupui nih hi an eizawnna ber a ni awm mange tih tlak khawp hiala miliannu nih inhmehte pawhin chu'ng chawhmeh tho chu an lei.

Silpauline dil tur te, Tribal Certificate la tur te leh top up thun tur te an lo lang a, chanchinbumi te, sorkar uisathiam te leh MLA nih tum, seat chang ve ta si lote an lo lang bawk. Ka chhak deuhah chuan nula leh tlangval rual khat, 6/7 vel hi an ding let let reng a, helai hmuna kal thangte chuan ruihhlo ngai leh a zuar an ni tih an hre chat chat thei. An hmel han enin an insawizawi ngai lo tih a chiang hle.

Mi chi tin rengin he hmun hi an pankhawm ni hialin ka hria a, mahse, sorkarin secretariat a sawn hnu-ah erawh a vanglai a tluk ta lo tih ka hria.

Ka sana chu ka'n en a, "Rin aia an rawn thlen har viau chule!" ka ti rilru a.

Hmanhmawh vak lo, mahse, nghakhlel ang reng tak siin ka ding a, ka rin aia an rawn thlen tlai avang chuan ka sana chu ka'n en leh that that thin.

Ka ril a tam deuh a, tin, ka ei chak ve hrim hrim bawk a, hunawl hnawhkhah nan a rem bawk nen, vaimim rawh chu lei ka tum a, mahse, rawh hmin sa a lo nei tlat lo. A dang a rawh leh a, chu chu ka nghak ta a ni.

Rei lo teah ka bula vaimim rawh zuartunu chuan a rawh hmin a, mahse, pawisa ka phawrh vel lai chuan pa pakhat hian lak a lo tum. 'La hmasa mai rawh... i hmanhmawh ang...' tiin ka kian a, mahse, ka awka chu a ngaithla lo. Min lak khalh bawrh bawrh a, pawisa a pe a, a kal nal nal. Ka tan liau liauva a rawhtunuin a rawh a ni a, mahse, min vengthawng hauh lovin min lak khalh. Lawmthu min hrilh chu sawi loh, ka kian a ni tih pawh hria angin a awm lo. Kawng a kan a, a kal nul nul mai.

Lungawi lo teuh chungin ka thlir a, mawl ka ti ngang mai. Khatia vaimim ka ken dawn khan han tang der vel se, a nih loh leh lawmthu te min han hrilh se, chutiang chuan indawr ila ka chak a, chutianga ti ta lova min ngaihsak lo zeta a kalbopui nal nal mai chuan min tilungawi lo ngei mai.

A kal liam thlengin ka thlir a, ka lungawi lo viau mai chu ka nuih te a'n za leh rih. Tlawmngaihna te pawh hi, miin tlawmngaihna veka an rulh loh chuan a daih rei thei tak tak lo a nih hi ka ti rilru a.

Chutia a kal liam takah chuan thlir tur dang ka zawng a ni teh chek ang chu, ka'n hawi kual vel a, ka kiang lawka nula pakhat chuan ka mit a la ta zar mai.

T-shirt sen tak hlar mai a ha a, pawnfen var, a khup hnuai deuh thlenga khuh tawk vel fengin, silipar pan te mai, sen vat mai a bun a, a pawnfenin a khuh phak bak te chu a thianghlim ser sawr ngei mai. A kethiah tuihnai zet mai leh a silipar pan te mai chu a inhmeh em em. Lungawi lo bura pa pakhat ka thlir char char avang khan ka lo hmu har a lo ni.

Hmeltha ka ti ngang mai a, tin, a inchei dan chu a inhmeh kher em bawk a ni. A inchei vut lo a, dik chiah chuan inchei pawh a tling lo, eirawngbawl thawmhnaw aia tlema dim ngai deuh mai a ni a inbel ni. Mahse, a nalhpui tak zet a, hmuhnawm ka ti a ni tih a hria ang tih hlau rilru chungin ka melh ka melh ta mai.

Ka vaimim tur a hmin a, lak ka tum lai chuan nu pakhat, playing card khel thin hmel pu, party worker tih hriat hliah hliah mai hian lak a lo tum ve chiah. Ka kian a, ka duh aia nasain lawmthu min hrilh ta pek. Dik chiah chuan ka tlawmngaih vanga kian pawh ka ni lo, ka hmuhnawm tih deuh khaw dang ka hawisan phal loh vanga kian ka ni. Mahse, ka rilru chhungril hre hek lo, lawmthu min hrilh mawlh mawlh mai. Ka nuih chu a za ru hle.

Ka en ngawih ngawih a, ka en ngawih ngawih a ni tih a hria ang tih hlau rilru tak chungin. A nihliap te chu a'n sawh vel dat dat a, chu'ng te thleng mai chuan inhmeh ka ti nia mawle!

Chu kawnga kalte reng reng pawh chuan hmuhnawm an rawn ti ve hlawm ngang mai. An rawn melh ve dak dak thin. Patling pawhin an melh a, city bus atang te hian an rawn thlir vawng vawng zel.

Ka thian pakhat hi car-in a rawn kal a, "I tha maw?" tia min rawn biak lai chuan kei min melh lo!

"Tha ve tawk tawk e," tiin ka lo chhang a, "Khawi lamah nge?" te pawh ka ti. Traffic a jam avangin muang tein a tlan a, motor khalh pah chuan eng eng emaw a sawi a, mahse, min melh lo! A thlang deuha nula ding chu a ni a thlir ni.

Zawi zawiin a tlan a, a tlan liam ta. Rei lo teah kan thian pakhat hi a rawn lang hlawl mai. Lehkha a pawm bawr tun a, chu'ng a lehkha pawm bawr tun chu ka hmu lo ang tih a hlau hle. A hlim em em a, an party office atangin khawi office emaw dawr turin a rawn chhuak tih ka hre thei.

Party office atanga rawn chhuak a ni tih ka hriat chat theihna chhan chu eng dang a ni lo, a chawrchhuahna ka hriatchian vang a ni. A pa chu contractor a ni a, a telna party reng reng an sorkar lo ngai lo. A telna party tana a thawh hlawk em vanga sorkar thin erawh an ni lo, insawnna tur a hriat fuh chat zel vang zawk a ni. A insawn fuh chat zel tak tak. Chutiang chu an vengte'n an sawi dan pawh a ni. "I va buai awm ve.... thil hmanhmawh thlak ka buaipui a..." tiin a kalna tur te chu min hrilh sawk sawk a, ani pawh chuan thlang lama nula ding ngawt chu a melh a!

"I va han zahpuiawm tak," ti rilru chungin, nui sangin ka lo chhang a, chutih lai chuan kan thian hlui pakhat a rawn lang ve leh. Car nalh deuh mai hi a rawn khalh a, a car kha a var niin ka hre sia, chutia silver rawng a rawn khalh daih mai chu mak ka ti deuh. Traffic jam vangin a'n ding ren rawn a, tin, kan inbia a, car thar a nei tih ka hre ta.

"In va che thei ve aw!" ka ti rilru a, a hma chiahah sorkarna changtu party-a awm chat chat thei kan thian pakhat nen kan lo inbe zo chauh bawk nen, ka rilru chu ruah sur hma ang mai khan a hnim ruih mai.

Zirlai pawlah kan inhmangho thin a, 'he pa hi chu aw... sum ringawt mai hi a buaipui a...' kan ti ru sep sep thin. Political party a zawm thuai a, a zei chi tih takah a lian chak hle. Party-ah a langsar pawh a ni lo, pawisa kua erawh a hre thei a ni.

Tunah chuan tlangval awhawm tak a ni ta. In a sa a, a naute pawh phaiah lehkha zirin a dah. A pa pawh thingtlang atangin Aizawl-ah an sawn a, pawisa tamna post-ah vai dawrkai hausa ang maiin a thu hnur tawh. Mite chuan rilru nei an ti a, 'A dingchhuak lo tur chi hi chu in awm ve reng reng a ni," tiin chu pa fak pah chuan min hau thin. Mi reng reng chuan chu pa chu tluk lo min ti a, kan tluk lo reng bawk a! Mahse, 'pawisa hi mihring damchhan emaw a ti tlat a' tiin kan la deu ta tho a, kan tluk loh tawp chu kan han ngaisang lo tlat pek a! Tute hi nge fing-a tute hi nge mawl pawh ka hrethiam tawh lo.

An party-in press release an neih thu min hrilh a, a motor khalhna han tuai vir vel pah chuan chanchinbu-a lo chhuah turin hawihhawm takin min ngen lawm lawm mai. A car tukverhah chuan a rawn dakchhuak zawk zawk a, traffic chu la jam rih se a tih hmel ngawtin ka hria! A nula lawmzia te ka ngaihtuah a, ka thlanga ding nula a thlir vawng vawng chu mak ka ti lo. Tlan pelh pah chuan, ka rin ang ngeiin, 'Ehherrm!' a'n ti hram a!

Pa pakhat hian min rawn kal pel a, chu pa chu MLA a ni. Officer a ni thin a, a pension hnu-ah politics-ah lutin rei lo teah a MLA zui. Officer a nih laia a chet dan thenkhat ka hria; a sum chheprelh thenkhat phei chu eng bu mah rawn lo pawhin ka sawi char char thei ang! Vawi hnih vawi thum chu a chet dan kan ziak tawh a, a chetmawi lohna chanchinbu-a kan chhuah apiangin chanchinbu thenkhatah a chetthatna lam a rawn lang nghal ziah!

Chu MLA zahawm tak chu ka thlang lawkah a ding a, pa pakhat nen an inbia. An inchibai a, an kut chu an thlah har hle. Lehkha an zir lai, ram pawna an awm laiin a thiante nen Kohhranah an inhmang hle a, rawngbawlin an fehchhuak thin tih hman zanah TV-ah an sawi. Chu thu ka hriat zan chuan thil tul lo ka ngaihtuah chiam pek. Eiruk chingte pawh hi an tlangval lai te, lehkha an zir lai te leh vai rama an awm lai tea Kohhran lama inhmang tak an lo ni zel tho tiin ka ngaihtuah a nih kha.

Chu'ng vel ka ngaihtuah let lai chuan kan Pastor hlui nen an intawk a, an han inchibai chu an hlim dun hle. Kan Pastor hlui chu milian a lawm ka tih thu ka sawi fo a, ka nu'n min hauh phah ziah!

An han indin chilh vang vang hnu chuan an inthen ta. MLA zahawm takin kal pelh paha ka thlanga ding nula a thlir zui tawk tawk lai chu ka hmu chiang ngang mai. Kan farnu te nen khualkhuaah mo lawmnaah in khatah an thlengho palh ang tih a hlauhawm mange ka ti rilru a, chu pa chu a lerh leh lerh loh ka hria a ni hran lo, harhfim misualho sualzia ka ngaihtuah vanga chutiang ngaihtuah mai chu ka ni.

Traffic a jam nasa bawk a, ka bul lawkah chuan motor a intlar put mai. Ka hma zawn, ka piah lawka car khalhtu chu a bula thu, a nupui hian a lo hau a, "Tlan ta che, eng nge khati taka i thlir?" tiin. "Police duty saw mawle..." tiin pa chuan a chhang a, nu chuan a awih lo ngang mai.

An inchhan dan chu ka hrethiam reng; khatia traffic jam vanga an tan lai khan pa khan ka thlanga nula ding kha a lo thlir a ni chiang mai. Traffic police-in tlan tura a hui lai te chuan khaw dang a lo hawi daih a nih pek chu! Police duty patlingina han thlir tui viau mai chu a awihawm loh reng bawk a, nu chu a ner nasa teh asin!

Chutih lai chuan college-a kan zirpui thin, kan thian pakhat hi nihliap lian riang ruang zet mai hawl boh boh chungin a rawn lang hlawl mai. "I dam maw? Nghah nei i va ang ve..." min ti luam a, chawhnu an chawlh avangin ni dang aiin an bang hma tih te min hrilh mawlh mawlh pah chuan a hna dil chungchang te min hrilh a, eng tih mah a phur tawh loh thu te nen.

College kan chhuahsan hnu-ah private school-ah a thawk a, mahse, a hna chu thawk ni tin mah se 'hna' a tling lo. Hna zawn paha a thawh mai mai a ni! Vawi engemaw zat hna a dil tawh a, amah tluk lotute a tluk lo leh thin. Chu'ng vel chu min hrilh luam a, min kal pel ve leh ta a ni. Ani pawh chuan ka thlanga nula ding chu a melh ve zawk zawk mai.

Car nalh deuh mai a lo kal a, ka thian nghah mekte min theihnghilh tirtu nula chu an phur ta daih mai. Ka ui ngang mai a, an tlan liam thleng chuan ka thlir zui ta vawng vawng mai a ni.

Chutih lai chuan ka rilru-ah hla pakhat a lo lang a, 'Chhingkhual lenmawi' tih kha.

"A lenna ka chuan ngai lo, a sakhming ka hre bil lo,

Mahse lamkawiah kan lo intawng ta.

A sakhmela dar zam nge, a zun zam zawlaidi nge,

Thinlaia hrualhrui ang min phuartu hi?" tih kha.

PS Chawngthu phuah a ni a, 'lungrem sei' bulah nula pakhat nen an intawk a, he hla hi a lo chhuak ta a ni awm e. Chu 'lungrem sei' chu hmu pha ve lo mah ila ka lung tileng fotu a ni. Upper Khatla-a mi a ni tih ka hria a, PS chawngthu te, Sangzuala Pa te leh midang dangin an tlangval lai vel chanchin an ziahin an thailang thin. 'Lungrem sei pakhatna' leh 'lungrem sei pahnihna' a awm nghe nghe.

Upper Khatla-a mi a ni tih hre reng mah ila 'lungrem sei' ka rilrua a lo lan chang chuan Aizawl bawrhsap office hungna lungrem hi ka mitthlaah a rawn lang thin. Chu chu ka naupan laia Aizawl kawngpui dunga lungrem ka hmuh thin a ni a, chuvang chu a ni ang, 'lungrem sei' an tih hian he lungrem mawlh hi mitthlaah mahni sikul hlui ang maia fiahin a rawn lang leh thin. Chumi bul vela ka nula hmuh chuan, a thu nen a lo inmil teh kher bawk nen, 'Chhingkhual lenmawi' tih hla chu min hriatchhuah tir ta a ni.

Kha nula kha rawn let leh nawlh mai se ka ti khawp mai a, mahse rawn let leh pawh ni se ka be ngam dawn chuang lo tih ka hriat avangin ka nuih a za deuh.

Kal mai ka tum ta. Ka thiante pawh chu an rawn kal dawn lo a nih ka ring ta. Inher pah chuan ka'n hawi thla thuak a, chutah chuan a ni, beisei loh lutuk mai ka hmuh ni.

Nula pakhat hi inthlahrun hmel tak hian a lo ding a, naupang sikul bang a hruai a nih ka ring. Amah chu ka hmuh fo tawh hnu a ni a, eng tin emaw tak hian ka rilru-ah a rawn lang leh thin. Hmelthai khan a lo hliah reng a, ka hmuh lawk loh phah alawm mawle.

A nau hruaite nen chuan kawng kan an tum a, lehlam lehlam an hawi tawn zawk zawk mai. Ka thlir ngawih ngawih tih reng a hre lo.

Kawng an kan a, an kal liam ta. Rawn hawi let hlauh se ka ti khawp mai a, mahse, a rawn hawi let lo.

A hmeltha han tih tur pawh a ni hran lo, mahse, ka lung a tileng leh tlat thin! Thingpui dawr changkang lo, ti deuh rik reka thawk nula hmai fai deuh chu han hmuh hmelthat mai an awl thin te pawh a ni mahna.

Read more...

Ka phone sual awzawng lo che!

¢ Lettu : C Lalawmpuia

Number ka hmeh zawh rual chuan hmet sual tlatin ka inhre deuh reng a. Chutah, a ri ta ral ral a. Tu’n emaw a la ta! Upa lam, aw thám chhàl tawh hian, “I rawn tisual a ni,” a rawn ti a. A dah nghâl hmiah.

Teh ngawt chuan! Khaw’nge, ka’n redial leh ngat teh ang. A ri leh ta ral ral a. “I rawn tisual ka tih chu.” A tàwp leh hmiah. Engtia ka tisual tih a hriat nghâl ngawt le?

Hetih lai hian kum 30 ka hmang mék a. New York City Police department-ah pisa hmun thuin hna ka chelh ve a. Ka thawhnain a zir nge, chuti teh ngawta min chháng chu hriat chian ka châk ta tlat a. A vawi thumna atán ka dial nawn leh ta nghâl a.

“Aw, nangmah bawk elo?.”

“Ni e, keimah bawk ka ni,” ka han ti a. “Eng thu mah ka sawi hmáa ‘I tisual’ i tih ngawt theih chhan kha ka ngaihtuah chhuak zo tlat lo mai,” ka’n ti zui leh zat a.

“I biak duh chu ngaihtuah chhuak teh.”
A tàwp leh hmiah! A va mak mai mai e aw, ka’n ti chhuak hluai a. Chutah, ka dial nawn leh ta pek a. A ri leh ta ral ral mai.

“Aw, i la hre chhuak ta chuang na nge?.”

“A, ka hriat chhuah theih chhun chu tuma’n an be ngai lo che tih hi a ni.”

“I hre dik.” A tum lina atan a tàwp leh ta hmiah mai.

Ka dial nawn leh lai chuan engtia chutia han chhaih chiam nge maw ka nih le tiin ka inngaihtuah a. Inthiam lohna nen ka nuih a za lek lek bawk. Phone chu a la leh ta.

“Eng nge i duh a?.”

“Eng dang ni lo ve. I dam thìn maw han tih ka duh satliah mai mai maw le.”

“Dam e, ka tha e. Tu nge ka biak hi aw?.”

Tu nge ka nih ka hrilh a. Tu nge a nih ka zâwt zui nghâl bawk a.

“Ka hming chu Adolf Meth-a a ni a. Kum 88 zet ka ni tawh. Kum 20 kal ta chhung khán min rawn be sualtu hi vawiin ang renga tam ka la tawng ngai lo.” Kan nui dùn ta hawk hawk a. “Chutia tuma’n an biak ngai si loh che chuan, eng atán nge phone i kawl si?,” ka ti ta zel a. “Ka la dam nge tih hre tùrin ka ukil hian thla tin min rawn be thìn a. Phone chu ka neih a ngai alawm.”

Minute 10 vêl kan inbia a. A chanchin pawh tlem azawng ka hriat belh bawk. Adolf-a chuan chhungte a nei lo a, thian hnai sawi tùr a nei lo va. Laichin hnaivai han tih tur dam an awm tawh bawk hek lo. Keimah ang bawkin police department-ah bawk ‘lift operator’ hna kum 40 dawn a lo vuan ve tawh a. A thawh laia mi a sawite pawh ka hre nual mai. Kan inbiak tawp dawn chuan biak leh a remchang ang em, tih ka zâwt a.

“Eng vangin maw? Eng atan nge min biak i duh?,” a han ti hé haw a. “A, thenkhatte pawh ralah lehkhathawn hmangin thian an insiam a. Keini pawh phone-in thian kan insiam a ni ve mai alawm,” ka han ti a. A dolf-a chuan, hreh hmel lek lek hian, “Ni e, a…, thian han neih leh te chu a pawi hleinem,” a’n ti ban deuh chat a.

“A va lawmawm em. Ka rawn be leh ang che.”

Eng emaw hre chhuak ni àwm tak hian an aw deuh thut a.

“Eng nge ni ta?”

“Min rawn be leh a nih chuan ‘I tisual’ ka lo tih a va rem ta àwm lo ve,” a ti ta a. “Ni e, chutia min lo chhàn chu ka duh tawh hauh lo vang,” ka lo ti ve bawk a.

A tûk chawhnu lamah Adolf-a chu ka va bepawp leh a. A hnu lamah pawh chawhnu herah ka be ta fo a. Biak a nuamin sawi tùr pawh a ngah sâwt hle. A thil tawn chanchin ngaihnawm tak tak, Indopui chanchin te, lehkhabu atanga ka chhiar leh ka lo ral hriat tam takte chu min hrilh thìn a. Min rawn biak duh hun atán tiin ka phone number ka pe ve ta bawk a. Min rawn be ta fo a. Ni tin deuhthaw min rawn be ta hial a.

Adolf-a nen hian inanna tak kan nei. Kan inhmuh thiam chhan pawh ni hialin ka hre nghe nghe. Amah ang bawka thlauhthlâk niin ka nunah hian kak thui tak a awm ve a. Nu leh pa nei lo enkawlna hmun, hnuchham chawmnaah ka seilian a. Ka pa hi tu nge a nih reng ka hre lo. He'ng thilte avàng hi a ni ngei ang, rei lo tëah Adolf-a chu pa ang maiin ka en a. Ka hna chungchang engkim ka hrilh a. Kawng tinrengah zualko nán tak ka hmang ta zel a ni.

|um khat pawh kan pu pakhat nen kan hna chungchángah kan thu a inhmu thei lo va. “Pu-a hi chachhuah nghâl mai ka duh. Kei leh mi dang tán pawh thain ka hria,” tiin Adolf-a hnênah chuan ka va inhrithla a.

Adolf-a erawh chuan muang chuar hian, “Ka nau, hmanhmawh a ngai hleinem. Tlemin inup deuh phawt rawh se. Kei anga i kum a tam ve hunah chuan hun hian thil tam tak a ching fel thìn tihte i la zir chhuak ve ngei ang.
Chuvangin, ka fapa, han pai dai deuh phawt la. A chhe lehzual zel a nih tâk leh i sawi chhuak chauh dawn nia.”


A’n chàwl leh të të a. Za vak lo hian a nui a. Chutah, zawi angreng tak hian, “Fapa nei ve ang hrimin fapa zilha ka zilh tâk che chu. Ni, chhungkua hi a hlu a, chhungkuaa tel leh chhungkaw neih hi ka awt reng thìn asin. Nang zawng i kum a la tlém a. Chungte chu i ngaihtuah thleng rih lo mai thei,” a han ti leh a. Engtin mah ka chhang lo. Mahse, chung thilte chu ka ngaihtuah fo leh ka ngaihtuah reng thin a ni zâwk. Chhungkua hi ka awt reng a, pa pawh ka awt bawk.

Vawi khat chu kan inbiaknaah Adolf-a chuan a birthday vawi 89-na a thleng têp tih a sawi zauh a. Ka rilruin ka vawng ru ta reng a. A thleng dawn hnai tih chuan fibreboard ka lei a. Birthday card lian pui lem ka siam ta a. Cake tuihnai tak, bati 89 inphun ka order bawk. Adolf-a chu police department-a lo thawk ve tawh a nih avangin ka thawhpuite chu ka birthday card siamah chuan an hming sign ve turin ka ngen hlawm a. Signature za dawn ka ngah ta mai nghe nghe. A hnai ta hle tih chuan lehkha ip lian pui ka siam a. Birthday card chu ka thun a. Dak In lam ka panpui ta a.

“Ka pu, a lian lutuk hrat a ni. Tih ngaihna a awm lo,” min lo chhàwntu chuan a lo ti a. “Parcel thawnin thawn mai rawh. A nih loh leh nangma’n pe zâwk mai rawh,” a han ti zui leh a.

Keimah ngeiin va pêk mai chu ka rilrûk ta. Adolf-a nen hian thla 4 vel zet phone-in kan inbe tawh a. Hmaichhanah erawh kan la inhmu hauh lo. Inhmuhna remchang tak pawh a ni e. Kawng lehlamah erawh va chim buai ai chuan mahnia awm a thlahlel zâwk tih ka hriat chian miau avangin vawi khat mah inhmuh lampang hi ka la sawipui ngai lo. Dik tak chuan kei pawh chutiang chu ka ni ve tho. Mahse, birthday te chu thiante nena lawm hun a ni thin alawm, chhungkaw inhmuh khâwm hun. Ani nen hi zawng chhungkua tluk kan ni tawh e, ka ti rilru a.

Ka kal tur chu ka hrilh lâwk ta hauh lo. A birthday thlen hma ni thumah chuan Adolf-a chenna lam panin ka inkhalh chhuak ta nge nge a. Chu putar chu hmuh ka châk ve reng reng. Mitthlaa ka lo suangtuah thin dan nen inang tak maw.

A in luah building lian pui chu ka va thleng ta. Corridor-ah chuan dakpu pakhat hian lehkhathawn a lo chap malh malh mai. Ka pèl phei a. Adolf-a hming intarna lehkhathawn bawm ka melh phei zel a. Saw ta saw le! Apartment 1H. Ka lung a rawn phu dup dup a, ka helhhawlh a, ka huphurh bawk. Phone-a kan inbiak lai ang kha kan zia a ni ve ve meuh ang maw? Hmana ka pa’n min kalsan ang khan Adolf-a hian min lo hnar ve ang em? Adolf-a pindan kawngkhar ka thleng ta. Ka’n tawi muang leh hret a. Chutah, dim të hian ka kik ta karh karh a. Min rawn chhawntu ngaichangin ka ding ta vang vang a. Mahse, min chhangtu reng reng an awm lo. Ka’n ngaichang nawn leh vang vang a. Chutah, ring deuh zâwk hian ka kik leh ta karh karh a. Mahse, min chhangtu an awm chuang reng reng lo.

Chutia kawngka bula ka hawihai reng lai chuan dakpu kha a lo kal a. “Ka pu, tumah an awm tawh lo,” a rawn ti a. “A chhungte i ni nge, a eng nge i nih?,” a han ti zui leh a.

“A…, a thian ka nia.”

“A va pawi êm,” Lei lam a bih a, bah deuh nak hian, “Pu Meth-a chu nimin piah khán a thi tawh alawm,” a ti ta mai a.

Ka bing chuai chuai a. Ka hamhaih a. A thusawi chu ka ringhlel a. Sawi tur ka hre lo va, tih tur ka hre hek lo. Engtia rei nge chutiang tak chuan ka awm pawh ka hre chiah lo. Eng emaw chen hnûah ka inthing harh a. Lawmthu sawi pahin dakpu chu pawn ëngah ka chhuahsan ta hlawk hlawk a.

Ka car ka pan lai chuan ka mitah mittui a lo hnám a, ka lung a chhia a, ka hrawkah min hnawh bawk. Ka thian hlu tak, ka chhungte neihchhun, ka ngaihhlut vanga ka pan mék chu ka chan a ni ta der mai.

Ka rilruah Bible thu a lo lang a. ‘|hian chuan eng lai pawhin a hmangaih reng a’ tih kha. Thihnain min pawh then lai phei chuan a va dik lehzual êm. Adolf-a hi ka lo hnaih tak zet a ni tih ka hre chhuak chiang ngei mai. Ka nunah hian hlutna leh pawimawhna nei an awm a ni tih pawh ka va hre chhuak chiang em.

Kan inkar tàwpna chu lungchhiatthlâk tak leh barakhaih ang maia thleng thut ni mah se, kawng lehlamah Adolf-a ka lo hmelhriat hman kher chu ka lawm zual a. Nun khawharna leh khawvêla mal bîk ngawih ngawiha ka inhriat thinna atang hian ka chhuah theihna turin Adolf-a hian zirlai thar min zirtir ta zâwk a lo nih hi. Tunah zawng thian dang siam pawh ka awlsam zual tawh ngei ang.

Chu'ng thilte ngaihtuah chuan ka thawpikna leh lungngaihnate pawh a lo kiang a. Adolf-a nui ri te chu ka bengah a lo ri nawn leh a. Aw hniam chhek chhawk tak a, “I rawn tisual a ni,” a tih te, biak leh a remchang ang em tih ka zawh a, “Eng vangin maw? Eng atan nge min biak i duh?,” a’n ti hé haw te kha. Tuma hriatpui loh hian, “Adolf, ka tan i pawimawh a, ka tan i hlu alawm,” ka ti chhuak ta phawng a. Ni, kan inmamawh tawn a, kan pawimawh ve ve a ni. Hmangaihtu neih leh hmangaih neih atanga nun hlimna hlu tak chu Adolf-a atang hian ka chhar chhuak chiang ngei mai. Adolf, ka phone sual awzawng lo che.n

('A wrong number that was right' by Jennings Michael Burch).

Read more...

Buai

Hmanlai hian thingkittu pakhat hi a awm a, pa sek tak mai leh chak zet mai a ni a, thing lian tak takte pawh rei lo teah a kit thlu zung zung zel thin a. Thingzai zuartu hnenah inhlawhna a dil a, ani chuan a lo ruai ta a. Hlawh tha tawk tak a pek bakah hreipui tha tak a pe bawk a. Thingkittu pawh chu a lawm hle a, theihtawp chhuah a hnathawh tumin rilru a siam a.

A pu chuan a hnathawhna hmun turah a hruai a, hreipui chu a pe a, a thing kih turte a kawhhmuh bawk a. Ni khatnaah chuan thing sawmpariat lai mai a kit thei a. A pu hnen a thlen chuan a lo lawm hle a, hlim takin, "I thawk tha lutuk e, i chak kher mai!' tiin lawmthu a lo hrilh mawlh mawlh a.

A pu thusawi chuan a tiphur hle a. Ni hnihnaah chuan a tang zual sauh a, hah pawh sawi loin a hna chu a thawk bawrh bawrh a. Mahse, a hma ni aia a thawk nasa chung chuan thing sawmpanga chauh a kit thei a. A ni thumnaah phei chuan a tang zual sauh a, a hma aia nasain a bei a, chawlh pawh a chawl hman meuh lo. Mahse, thing sawm chauh a kit hman a. Tichuan, ni tin mai chuan a thingkih zat chu a tlahniam tial tial mai a ni.

Theihtawp chhuaha tan a la chung pawh chuan a thingkih zat chu a tlem deuh deuh mai si a, hrehawm pawh a ti hle. "Ka chakna ka hloh tawh emaw ni dawn le," tiin a inngaihtuah ta hial a. A pu hnenah chuan thupha chawi turin a kal ta ngawt a, a thawk rim viau chung pawha ni tin a thingkih zat a tlem tial tial mai chu mak a tih thu a va hrilh a.

A pu chuan a thusawi chu ngun taka a lo ngaihthlak sak hnuah chuan a harsatna chu hmuchhuak tain a inhria a. "Engtik nge i hreipui hi i tahhriam hnuhnun ber?" tiin a zawt a.

Thingkittu chuan, "Tahhriam a? Chutiangin hreipui tahhriam hun ka nei lo reng reng. Thingkih ringawtah ka buai a, hreipui hriam leh hriam loh lam ka lo ngaihtuah ngai hlei nem," tiin a chhang ta a. n

(Stephen Covey ziak Busy tih lehlin a ni - Lalthlamuana Ralte)

Read more...

Nui Lawks 40


J Sorkar hnathawk pakhat hian doctor a rawn a, "Engkim mai hi ka ning vel vek mai," tiin. Doctor chuan, "Hahchawlh i mamawh a nih chu, va office daih mairawh," a lo ti a!
- 9438140037

J Hman nia awkin ni a lem khan, scientist-te chuan zirchiang tura a hmun ngeia kal chilh an duh a, mahse, ni te chu meipui tih takah a sa lutuk a, a hnaiha kal chi a ni si lo. An tih ngaihna hre lo chu zanah an kal ta ringawt a!
- 9436159317

J Police-in misual an man a, thana-ah hruaiin a adress an zawt a:

Police: In phone number han sawi teh.

Misual: Telephone directory-ah a awm.
Police: A nih leh i pa hming?
Misual: Chu pawh directory-ah a awm.
- 9862577575

J Telephone a lo ri ral ral a...
"Hello! LPS office maw? Hei purse kan chhar a..."
"E! A ni maw. Bozawnnaa chhuah in duh em ni? In va fel ve..."
"Ni lo e. A tibotu hi lawmthu kan hrilh duh a..."
- 9612698042

J Nula pakhat kha a'n chhah ve asin; "Miin an lei duh tawh lo ang a, an titlawm tawh ang," tiin tunlai hian Krismas card lei tur a zawng!
- 9862507242

J A rilru kha a'n chak lo mai mai khawp a, 'Vana Pa fapa pakhat tal han sawi teh' tih paw'n sawi tur thlawt a hre lo!
- 9612566920

J Boxer pakhat pawh kha, a khingpui tur kha a huphurh ngang a ni ang, tluk mawi dan te a zir vel!
- 9436153043

J "Mizoramah cancer a tam em em chhan hi ka hre tawh," a ti chhen a, an han zawh chian chuan, "Ele Mizoram hi tropic of cancer-in a tan tlang miau alawm," a lo ti a.
- 9862375770

Read more...

FABULOUS LOOKS

¢ Debbie Chawngthu

Hmai kan chei hian mit hian chei a hlawh ber a, chei thiam leh thiam loh kar pawh a hla hle thin. Model leh film star hmeltha tak tak ho te hian an hmai an cheiin an mit hi an chei uluk em em a, hmeichhia chauh nilo, mipa te pawhin an chei danglam ve tho thin a ni. tunah chuan mit chei dan thenkhatte i han tarlang dawn ila~~

EYE-SHADOW: Eye-shadow ah chuan a dip chi hi a tha ber a. A chhan chu vun engang tan pawh a hman ngam a, a daih rei bawk a ni. A mawm loh avang hian a pherhin a reh hma lova, i hnawih reh har tura i duh chuan i hnawihna tur brush kha tlemin ti hnawm la, mahse i eye-shadow kha chu ti huh tel miah suh ang che.

CREAM: Eye-shadow diak chi hi chu vun ro leh vun phuhlip nei tan hman a awlsam bik a. Mahse, a diak vang hian hnawih thiam a har a, hnawih pawhin tlemtea hnawih tur a ni. Hnawih hnu reiloteah hian a pherh duh a, hei hi chu kutzungtang hmawra nuai in a reh mai a ni.

POWDER CRAYONS & PENCILS: Hei pawh hi vun engang tan pawh hman theih a, hnawih a awlsam bawk a ni.Mahse chang lutuk chu vun tan a thaht loh avangin a laimu nem tak hman a tha.

EYELINER: Eyeliner tui chi hi hnawih thiam chuan mit in a nalh phah sawt thei a, water- resistant leh water-proof chi hi a pherh har a, mahse oil emaw cream in emaw tihfai thin tur a ni. I hmanin pawng rin nghal mai lo la, dot te tein hnawih hmasa la, chutah fimkhur takin i rin dawn nia.

PENCIL: Eyeliner pencil chi hi tu tan pawh hman a awlsam a. A mu chang hi vun tan a tha lova, mahse a nem lutuk pawh a hnua a pherh duh avangin a tha bik chuang lo. A nem chi chu zumin a hek duh hle a, i hmang thian anih pawhin i hnawih zawhah eye-shadow dip chi hi tlemte hnawih hnan la, a daih rei bik ang.

MASCARA: Masacara hian mit a ti nalh thei hle a, hmeichhe in ngun tak tak chuan an hmang deuh vek a ni. Water-proof te anih lem loh chuan a pherh duh deuha, chhah lutuka hnawih loh tur a ni. Water-resistant ang chi te hi chu tih huh pawhin a pherh ve lem lova, contact lens hmang thin tan a tangkai viau thei a ni. A pangngai chi aiin a reh har avangin a tihreh nan pawh make-up remover a tha khawp mai.

POWDER CAKE: Powder cake hi chu hnawihin a lang natural bik a, brush hmanga hnawih anih avangin hnawih thiam a awlsam bik bawk. Mahse, a pherh duh avangin ruahsur lai chuan hman nasat chi a ni hran lova, thlan ngah tan pawh powder cake aiin compact hman a tha zawk bawk.

*** Face pack hman hi peihawm lo viau mahse hman hnu hi chuan a inchhirawm loh viau thin a. Hman tan hun tha ber chu tleirawl chhuah tirh leh kum 20 hnaih lai vel hian a ni. Mahse upat hnu pawhin hman a pawi reng reng lova, a hman tur chi erawh chu thlan thiam a ngai a ni. Face pack hian vun a tihfai avangin arngeng lo awm tur venna tha tak a ni a, mahse peel-off chi hi chu hman hmaa vun lam thiamna neite rawn phawt a tha. Facial tih dawn chuan a hmasain face cream/lotion a tihfai hmasak phawt tur a ni a, chumi hnuah steam leh phawt tur a ni. Steam hian vun kua a ti pawrh a, arngeng tih chhuah nan pawh a tha bawk a ni. Steaming tih zawh hi chuan nourishing cream a massage leh tur a ni a, a tawp berah face pack hnawih tur a ni. I vun nalh lo emaw hah riaua i hriat chuan kan sawi tak ang hian ti la, i vun a tharlam sawt mai ang.

*** Kiu/khup hi a dum duh hle mai a, i kiu/khup a dum anih chuan hetiang hian ti ang che ~~ Ser pakhat phel la, chini tuiah chiah la, chu chuan i kiu/khup chu hru/nawt ang che. I nawh hnu hian tuiin tleuh fai la, moisturising lotion hnawih nghal ang che. Hetianga kartin i tih peih chuan hun reiloteah i kiu/khup dum chu a ziaawm thei ang.

Q&A

Q. Kum 42 ka ni a, ka nghawng vun hi a chuar tan tlat mai a, ngun taka ka massage pawhin a reh chuang si lova, engtinnge ka tih ang?

= Kum a lo upat hian vun a lo chuar a, nghawng phei chu a chuar hma lai leh upat lan hma na lai tak a ni. Chuar har tur chuan a hma fe atanga enkawl ngun a ngai a, hmeichhe tam zawk hi chuan hmai chauh hi kan enkawl ngun a, nghawng lampang hi kan thlahdah thin. A lo chuarin kan buaipui leh hle a, hetih hun hi chuan tihreh a har tawh thin a ni. Engpawhnise, nghawnga hnawih tur bik packs a awm a, chu chu lo hnawih thin la, hemi rual hian almon-lanolin cream hnawih tel bawk ang che (beauty parlour-ah leitur a awm ang) . Tin, lukham kham lovin mu thin la, I kham duh talt anih pawhin pante chauh kham thin ang che.

Read more...

Chanchin Maksak 59


Tu'n ka ui ka ar min hlei ti lo'ng e!
Misual hming chanchinbu lama a lan changin "kan veng a mi a ni lo" tih thawmin a zui duh khawp. Mi an hlawhtlin chang erawh chuan veng mipuiin kan zawn a, kan chawimawi hut hut thin. Mi khuaa mi daih te pawh veng thenkhatin an veng mi nihna an pe fo. Sapho zingah pawh hetiang hi a thleng ve thin a ni mai thei, Einstein-a tawngkam hian awmzia a neih hmel riau!

Sorbonee-a thu a sawi a, scientist hmingthang Albert Einstein-a khan, a thil hmuhchhuah ropui bera ngaih 'theory of relativity' kha a dik lo tiin mi thenkhatin an sel thin a nih kha, a ning ve deuh te pawh a ni mai thei, tiang hian chumi tum chuan a sawi:

"Ka relativity theory hi a dik a ni tih mi zawng zawngin hria se chu, Germany hian German min ti ang a, France chuan tu khua leh tui mah ni lovin khawvel ta a ni min ti ang. Ka theory hi dik lo thung se chu, France chuan German min ti ang a, Germany-in Juda-pa alawm min ti thung ang," tiin.


Kut fai leh thianghlimin
1907 kum thar ni-ah khan khatih laia US president

Thedore Roosevelt-a kha White House kawt vela mipui pungkhawm kha a chibai kual a, chumi tum chuan mi 8,150 zet a chibai e an tih chu!

Chutia mi a chibai zo chu a chau ve ngang mai a, "Tuma chimbuai lohva mahnia awm hahdam ka duh," a ti hial! Tichuan, a kut a sil zet a, a chawl hahdam ta a ni!

Read more...

Tuesday, January 19, 2010

Kum tharah hlimna

Kum a thar a, kum thara malsawmna dawng tur leh hlim turin duhsakna kan inhlan thin.


Hlimna chu kan thiam dan danin kan zawng a, kan zawn dan erawh a inang lo.

Tunlaia Gospel band lar tak, DrLuke vocalist Vanlalruatfeli Thangluah chuan, "Music hian hlimna min pe a, ka hlim laiin ka ngaithla a, ka hlim loh lai pawhin ka ngaithla thin," tiin music vanga a hlim thin thu a sawi.

"Ka hlim loh deuh chuan pindanah keimahin ka awm a, music ka ngaithla a, ka maimichhing a, chu chuan min tihlim thin," a ti.

"Pathian hla ka ngaithla deuh ber a, ka hlim loh laia music ka ngaihthlak pawhin Pathian hla ka ngaithla a, keimahin devotion ka nei thin. Chutianga ka tih chuan ka hlim lohna te a reh mai thin," a ti bawk.

"Keimah hi mi hlim thei tak ka ni reng reng a, nuih pawh ka heh lutuk, tin, hlim hi ka tum bawk. Miin an mitthlain min hmu ta se hlim lo deuhvin min hmu ang tih te ka hlau a, chutiang chu ka duh miah lo. Chuvangin hlim hi ka tum ve hrim hrim. Ka thiante pawhin hlim thei min ti a, sikul-ah pawh 'Smiley' tiin min ko fo," a ti.

Mi thenkhatin an hna leh chanvo lama hlimna an chhar dan hi han chhiar chhin teh. Mahni hnaa tuite hi an hlim thin ni awm tak a ni.


Lalchhandama Ralte, Politician

Politics hian hlinna a pe che em?

Politician nih hianhlimna nasa tak min pe a, mipuite tana thawktu nih hian hlimna nasa tak min pe a ni.

Duhthusam chuan engmah a kal tak tak thei lova, mahse, mipuite hamthatna atana thawktu nih hi a kawk deuh bik a, midangte tana thawktu nih hian hlimna min pe a ni.

He kumthar pawh hian nasa leh zualin hlimna min pek ka ring a. Ka hriat chian tak em em mai chu hlimna nasa ber ber neitu te hi mahni tan mai nilo midangte tana thawku te anni tih hi a ni.

Pastor Rick Warren lehkhabu lartak ‘The purpose driven life’ ziaktu chuan midangte tana inpek awm zia hi a sawi thiam em em mai a. Chu chu politician te pawh hian kan politician nih chhan nita ber hian ka hria, tute pawh hi midangte tana malsawmna nih tum ila chuan he Zoram hi a nuam zual ngawt ang.

Thil tha duhna avanga insawiselte chu a tha e, huatna leh hamthat duhna tello nise. Midangte laka kan rilru put hmang hi a pawimawh em em mai a, duhsaknatak tak leh midangte tana malsawmna nih a, midangte tanpuitu leh midangte tana thawktu nih hi hringnun tihlawhtlingtu ber pawh niin ka hreta.


S.Malsawmtluanga (Mama), Footballer

Football hian hlimna a pe che em?

Pe e, football hian hlimna min pe. Kei chu, football hi ka future pawh a innghahna a ni a, ti mai ang, football bak hi ka hmalam hun atan pawh thil dang ka ngaihtuah lem lo.

Footballer ka nih avangin ka la inchhir ngai lo. Tet te atanga ka thil tum a nia, footballer nih tum ngar ngar ka ni a, hetia ka duh tak ka ni thei hi ka lawm khawp mai.

Football hian kawng nasa takin min hawnsak a, ka thil awh leh mamawhte min pe a, ka tan chuana hlu lutuk.

Nitin ka inkhelh pawhin tih takna leh tumruhna nen ka hmachhawn thin. Pathian in talent min pe a, ka talent neih tihpun chu ka hnaah ka ngai a, theihtawp chhuahin ka inkhelh a piangin ka khel thin a ni.

Football hi ka tan chuan a hlu a ni.


Mafaa Hauhnar, Writer


Literature hian hlimna a pe che em?
Pe e. He khawvelin a zepui a chhuah chang te hian ka bikbona a ni.

Ka nihna min pawmtirtu, hringnun hmachhawn tura min nawrtu leh min puitu a ni. Khawvel hi kan duh angin a kal lo a, chutianga khawvel nena kan inrem loh changte chuan ka 'chawlhna tuikam' a ni a, ka chawl der der thin. Hetiang hian keimahah literature hian thawk se ka duh a, mahse, kawng dang pawhin a thawk thin. A chang chuan damdawi angin ka hmang a, ruihhlo angin ka hmang thin bawk. Hringnun ka hmachhawn ngam loh changa ka 'escape'-na a ni. Literature hian keimahah hnathawh dan chi hnih a nei a, a hmasa zawk hi ka duh zawk.

Midang pawh literature hian hlimna a pe a, mahse, mi zawng zawng erawh a ni lo; a pek an awm. A nazawngin an hlimpui lo, a 'rau' chan a ngai. Mihlimhovin a 'rau' an tih hi a awm ve tlat. A 'rau' chang tan chuan thuziak phek khat chauh pawh hlim veng vengna khawp a ni thei.


Zonuni, TV Anchor

TV hian hlimna a pe che em?

Zonet Zonuni tia hriat lar a ni. Show host a ni a, a zei a, a thiam bawk a, a kaihhruai programme en a nuam thin hle.

Zonuni chuan a hna chuan hlimna nasa tak a pek thin thu sawiin, “Mihring kan ni a, a chang chuan lunngaihna te pawhin min tlakbuak thin. Ka hna hian nasa takin hlimna min pe thin” a ti a.

“Kan hnathawh beitham tak hian minti hlim khawp mai,” tia sawiin, “Fakna ringawt nilo sawiselna te pawh kan dawng nasa vet tho. Mahse, chu chu huat ena en chi a ni lova, hmasawn tura min fuihtu a ni thin” a ti.

Kumtharah pawh a hnathawh chuan hlimna a pek leh ngei a beisei thu sawiin, “Ka hnaa ni a, ka hna chu tlin taka tih ka tum ngei thin. Harsatna tawk lo mihring an awm ka ring lova, sawiselna tawng lo an awm ka ring hek lo. Ka tih tur tha taka ka phak ang tawka tih ka tum a, ka thiltih a piangah ka theih tawp ka chhuah thinna hian hlimna min pe thin a ni” tiin Zozam Weekly a hrilh.


Lalsawmliana Pachuah, Evangilist

Pathian thusawi hian hlimna a pe che em?

Pathian thu sawi hian hlimna min pe a ni tawp mai.

Khawvel hawi zawnga thlir chuan hlimlohna tam tak a awm a. Mahse, chhungrilah thung chuan mihring tawngka in a hrilhfiah theihlohhlimna thuk lel ril tak kan nei thung a ni.

Pathian thuawih hi sim ka tum lo, Pathian thu hi ka sawi reng dawn.

Mangan lai awhin tanpui vartu Pathian kan nei reng a, eng hunah pawha danglam ngailo chhandamtu neitu nih hi a nuam a ni.


Lal Chungnunga, President, CYMA

YMA hian hlimna a pe che em?

Hlimna pe teh reng mai. YMA hi Mizo rohluah ka ngai a, mite tana inpe pawl a ni a, mite tana inpekna hian hlimna nasa tak sum lei zawh rualloh min pe a ni.

A chang chuan hruaitu nihte member nih chauhte pawh hi a hahthlak chang pawh a awm ang.

Hahthlak mah se thil tha va tih hi a nuam a, hetiang ti theia kan awm hi dam chhan leh hlimna min petu a ni.

Mahni tan te chuan hlawkna a awm lova, channa zawk a nih chang a tam a, mahse, midang tana thawh hi a hlu a ni.

Tlawmngaihna kan tih te, Zo ze nunmawi ril tak maite hi YMA kaltlangin kan hmu thin a. Min phuarkhawm a, chu chuan tha leh zual nih duhna te, midagte taa inpe leh zual nih duhna te min pe thin.

Midangte kan tihsak nasat theih ber chu tanpui an ngaih huna tanpui te, hnem an ngaih huna hnem te a ni a, chu chu YMA kaltlangin kan thawk thin a, YMA kaltlang kherlo pawhin kan thawk tho ang.

Midangte tana inpekna hian mihring nuna tihlim thin.

Read more...