Monday, January 25, 2010

Police kutah Tuikuk hel, Zarzokima thattu Bru Re-Unification Union

A thih dan a rapthlak bawk a, nu tan zawng a na ngei mai. A tap a tap a, mual liam hnu a fapa chu a be mawlh mawlh reng bawk. Thenawm nuhovin an awmchilh chawt reng hial a, an kalsan ngam lo.

A fapa Zarzokima, kum 17-mi chu vawkchaw la tura a kalna lamah mi tu tih hriat loh te'n an lo kaphlum a nih kha. Chu chu nikum November ni 13, Zirtawpni-a thil thleng a ni.
Special Investigation Team te man Tuikuk hel pahnih, Chusarai leh Vanlalfela

Chu thihna chuan nghawng a nei zui a, Tuikuk engemaw zatin Mizoram an chhuahsan. India sorkar ngaihah Mizoram chhuahsantu Tuikuk-te chungchang chu a lo pawimawh thar leh a, Mizoram-in Tripura refugee camp-a awm mek, Tuikuk-te chu a la let dawn em tih chu India ram chanchinbu lamin an ngaihven hle.

Zarzokima thattute hian lehkha an hnutchhiah a, Bru Re-Unification Union niin an inchhal.

Mizoram Police te chuan he thil thleng duhawm lo tak hi an chhui nghal a, thla 2 hnu-ah Zarzokima thattu nia rin Tuikuk pahnih an man.

January 17, 2010, Pathianni tukah he thil thleng chhui tura din, Special Investigation Team te'n Tuikuk hel pahnih, Vanlalfela leh Chusarai te an man a ni.

Ni 18-ah khan home minister R Lalzirliana chuan a office-ah press conference kovin Tuikuk hel pahnih man thu hi a puang a ni.

Heng mi pahnih mante hi S/S Lt. Vanlalfela (35) s/o Taitea (L), Tuirum leh S/S Cpl. Chusarai (32) s/o Bonorai, Tuipuibari Centre-a mite an ni.

S/S Lt. Vanlalfela hian hming dang pathum - Rengkhauhrai, Gongwai leh Eli tih te a nei a, S/S Cpl. Chusarai pawh hi Lalrinfela tia koh thin a ni.

Heng mi mante hian tualthahnaah hian an inhnamhnawih ngei a ni tih leh Zarzokima an thah chhan hi Tuikuk refugee-te Mizorama an letna tura sorkarin ruahmanna a kalpui tihthuanawp nana an tih a ni tih Police hnenah an puang tawh a ni.

SIT te chuan heng mite hnen atang hian United Liberation Army (ULA) seal leh pawisa khawn nana hman tur receipt bu an man a, receipt bu-ah hian an pawl hming Bru Re-unification Union (BRU) tih a ni thung.

Heng mi mante hian pawl an la indin fel loh avangin heng ULA leh BRU hmingte hi pawisa khawnna atana hman tura an siam chawp niin an sawi.

Mizoram ri hrula Tripura leh Assam vela Bru chenna khuaah te hian pawl hrang hrang awmin mi pawisa chhuhsakin an dil thin. A chang chuan vai sumdawngte pawh kidnap-in a tlanna tura pawisa phutin an che thin bawk. He'ng pawl hrang hrangte hi inzawmkhawma pawl lian tak pakhat din an tum mek niin mi mante hian Police te hnenah an sawi a ni.

1997-a Mizoram chhuahsantu Tuikuk-ho hi Tripura-ah raltlan enkawlin India sorkar chuan a enkawl a, Mizorama an let theih nan hma lak a ni. Chu hmalakna tihthuanawp nan chuan Zarzokima kha an that ta niin Vanlalfela te thiandun chuan police te an hrilh.

Heng mi man pahnihte hi tunah Aizawl Police Station-ah thu zawhfiah tura kawl mek an ni a. Zarzokima thahna tura an phiarruk dan kimchang hi ngawrh taka thu zawhfiah mek zel a nih thu home minister chuan a sawi a ni.

Mizorama an letna tura ruahmanna tihthuanawp chu Tripura refugee camp-a Tuikuk-te Mizoram-a an let leh theih dan tur sawiin November ni 4, 2009 khan Mizoram sorkar aiawhte leh Tuikuk aiawhte an inbia a, November ni 16-a hna thawh tan an rel.

1997 October-a Mizoram chhuahsantu Tuikuk-te hi Tripura-ah refugee camp-ah an khawsa a, he hmuna pawl hrang hrang pathumte chuan Bru Co-ordination Committee an din a, he pawl hi Mizoram sorkar chuan a be ta a ni.

He pawl aiawh mi pasarihte leh Mizoram sorkar aiawhte chuan home commissioner Lalmalsawma office-ah refugee camp atanga Tuikuk-ho lak let dan tur, an awmna tur, Mizoram-a lut thei chin thliarhran dan tur te an sawiho a, sorkar laipui aiawhte an tel bawk.

Mizoram sorkar chuan November ni 16 atangin Tuikuk lak let hna hi thawh tan a duh a, mahse, hemi ni atang hian Tuikuk-ho hi Mizoram panin an thawkchhuak bung bung ang tihna erawh a ni lo. Hemi chungchangah hian 'activate' tih tawngkam a hmang a, Mizorama awm thin dik tak leh wm ngai lote thliarhran (identification) lam te thawh phawt te a ngai dawn a, November ni 16-a hmalak tan tih hian chu chu a huam vek a ni.

Bru Co-ordination Committee lam chuan hei hi an pawm lo; "Ni 16 atanga tan chungchang hi min zawt a, 'aw' kan ti lo a, 'aih' pawh kan ti lo," tiin an hotupa Elvis Chorkhy chuan a sawi.

Mizoram sorkar aiawhtute hi home commissioner-in a ho a, CID SP, forest hotute, Kolasib, Lunglei leh Mamit district hotute an tel.

Mizoram sorkar chuan hma a la ta ngei a, mahse, Mamit DC thupeka Naisingpara refugee camp tlawhtu Zawlnuam BDO hnenah Mizoram Bru Displaced People's Forum (MBDPF) chuan sorkar ruahmanna boycott an tum thu hi ziakin an lo thlen a ni.

"MBDPF letter head hmangin Zawlnuam BDO hnenah hian lehkha kan lo thehlut a ni mai a, BCC ai pawh kan awh tho a, BCC chu kan ni vek mai," tiin MBDPF president Elvis Chorkhy chuan a sawi.

"India sorkar leh Mizoram sorkar hian Bru problem hi an la serious tawk lovin kan hria a, tin, ziakin inremna min siampui duh loh avangin rawn haw mawl tawp hi kan ngam lo a ni," tiin Elvis-a chuan boycott an tum chhan a sawi.

November ni 16 atanga Tuikuk-ho Mizorama hruai kir tumna an pawm loh chhan hrang hrang sawiin, Mizorama an haw hmain an awmna tur hmun te tihfel phawt an phut a sawi a, Mizoram mi leh sa dik tak thliarfel phawt an phut thu a sawi bawk.

April ni 26, 2005-a Mizoram sorkar leh BNLF te inremna avangin Tuikuk-te tan special development project siam a ni tia sawiin, hei hi tunah chuan Tuikuk tan chauh ni lo Mizoram khawthlang lam zawng zawng huapa kalpui a ni, a ti a, "Midang kan huphurh ni lovin, Bru problem atanga chhuak a ni a, autonomous district council te, development council te leh regional council te kan phut hnua min thlem lungawina a ni a, chutiang a nih laia Bru tan chauh ni lova zau taka kalpui hi dik kan ti lo a. Tin, he project-ah hian Bru hruaitute'n thuneihna chelh ve se kan duh. Repatriation atana Mizoram sorkarin road map an siamnaah Bru hruaitute min rawn bawk lo a," tiin an lungawi lohna hrang hrang a sawi.

Mizorama an let lehnaah ziaka thuthlung dah an duh thu sawiin, "Chhungkaw tinin sum kan dawn tur thu te, in sak tanpuina kan dawn tur te leh kan hamthatna tur hrang hrangte hi ziak ngei dah a nih loh chuan kan ngam lo a. Chutih laiin engmah tifel lovin November ni 16-a tan turin thu min tihtluk khum ringawt a ni," a ti bawk.

Boycott chungchangah refugee camp mipuite an lungrual nia sawiin, Mizorama rawn let chak viau chungin hetiang dinhmunah chuan tumahin rawn let an ngam lo niin Elvis-a chuan a sawi.

Chutianga thil a kal lai chuan, November ni 13-ah Zarzokima chu a thi a, thil a buai zo ta. Mi tam takin Mizorama rawn let an duh loh vanga Tuikuk-ho thil tihah an ngai a, Vanlalfela te thiandun chuan chutiang chu a nih thu police te hmaah an sawi ta chiah a ni.

November ni 13, 2009-a Zarzokima thah a nih kha, mi thenkhat chuan khatih laia bial fanga zinchhuak, Hachhek bialtu MLA, Lalrinmawia Ralte zawk an tum ang a, an nang hman lovin Zarzokima an kap taah an ngai a nih kha.

"Keiin engmah ka hre lo. Rin dan leh ngaihdan a ni mai a, police te'n an chhui zel a, thil awmzia chu an chhuichhuak mai ang," tiin Lalrinmawia Ralte chuan Zozam Weekly a hrilh.

Mizoram chhuahsantu Tuikuk-te hi refugee camp 6-ah an awm a, an zat chiah hi hriat a har hle; mi 35,000 vel niin thenkhat chuan an sawi.

Zarzokima thih hnua thil thleng hrang hrang vang hian November ni 26-ah khan Silchar-ah Tuikuk-hovin kawng an zawh a, Mizoram House kawtah "Mizoram Government - Mordabad... YMA - Mordabad... MZP - Mordabad..." (Mordabad - thi rawh se) tiin an aurual.

He kawngzawh hi Bru Students Association, Barak Valley te huaihawt a ni a, Hospital Road atangin Sonai Road panin kawng an zawh a, thalai rual mi 150 vel an ni.

Silchar Mizoram House kawt, gate pawnah dingin an au rual a, chumi zawhah liaison officer hmuin, Mizoram sorkar hnena hlanchhawn turin lehkha an pe a ni.

Lehkhaah hian Mizoram sorkar laka an lungawi lohna te an ziak a, Tuikuk, mahni in leh lo chante chhawmdawl tura an phut thu te, in haltu manchhuah an phut thu te leh Zarzokima thattu manchhuah an phut thu te an ziak. Mizoram atanga Tripura-a tlanthlate chu 'Mizovin an umchhuah vang, an hlauh vanga tlanchhia an ni' ti tein an ziak bawk.

"Tuikuk hruaitute hian Mizorama let hi an duh tak tak lo a, khutia Tripura-a refugee anga awm khu an thlahlel chiang khawp mai. A thlawnin engkim an dawng a, anmahni enkawlna atana India sorkarin sum a pek pawh an duhtawkin an chheprelh ang tih hi nghet takin kan ring a, chu chu Asian Centre for Human Rights te nena kan inkawm tum pawh khan kan sawi. Mizorama an let theih nana ruahmanna a awm vangin, an rawn let loh nan Zarzokima kha an that ta a nih kan rin thu kan sawi a, Mizoram sorkar nena inremna tur ruahman a nih chuan thil tha lo an ti ziah a ni," tiin MZP president VL Krosshnehzova chuan Zozam Weekly a hrilh.

################################

Vanlalfela hi Tuikuk hel pawl, BNLF din tirh atanga tel a ni a, pawikhawihna lian tak takah a lo tel tawh thin:

* September ni 21, 1997-a Forest Deptt. Wildlife Game Watcher Lalzawmliana thahnaa inhnamhnawih mi 10 zingah a tel. Lalzawmliana an thah hi BNLF te pawi khawih hmasak ber a ni.

* 1998-a Chikha-a MST bus halnaah khan commander niin BNLF mi 15 an inhnamhnawih.

* October ni 31, 1999-a Naga hel NSCN (I/M) mi 20 leh BNLF mi 4-te inkawpin Mizoram chhunga luta Tumpanglui bula civil mi ramvakte tihthaiha silai an pawng kah chiamnaah khan a tel a, hemi tum hian thi leh hliam an awm lo.

* December 1999-a Langkaih rama Bengali mau sat rukbonaah a tel a, pawisa cheng nuai hnih an phut a, Rs. 20,000/- laksakin an chhuah leh. Hei hi Tripura lam case a ni.

* 2005-a Karimganj District chhunga Medali khuaa Bengali sai pu pakhat kidnap-in a tlan nan cheng nuai 10 an phut a, hemi tum hian Tripura Police te'n amah hi manin jail-ah thla 6 chhung a tang.

*Vanlalfela hi BNLF in-surrender (2005) hma khan an hotute nen inti thiam lovin BLFM a zawm.

* Tharum hmanga Tuikuk-ho tana beihna lamah a ruh hle. BLFM te 2006-a an in-surrender pawh khan tel ve lovin midang 20 vel te nen Dimasa Hel (DHD) te belin an khawsa a ni. DHD te nena silai tawlhruknaah pawh inhnamhnawihna a nei nual bawk.

* Manipur-a hel pawl dangte, UNLF leh ZRA te nen inlaichinna neiin, Manipur-a hel pawl lakah hian a tlangnel hle.

* Chusarai @ Lalrinfela hian 2006 khan Vanlalfela hi zui vein BLFM a zawm. DHD te designated camp, Harangajau, NC Hills chu bihruk nan an hmang thin a, he hmunah hian Tuikuk hel mi 13 tunah hian an la biru mek tih police te hnenah a sawi a ni.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment