Monday, April 5, 2010

Kan Zo tlang ram nuamah kan Zo tlang leh dawn a ang

I pianna ramah chuan haw leh tawh rawh - Genesis 31:13

March ni 11 a ni a, Vanapa Hall bathlara Traditional Festival chu a lun hle. Nula hmeltha tak, chhungkaw neinung tak-a mi tih hriat deuh mai hian saum bur a lei a, pakhat mai a duhtawk lo, a pawm tun mai.

Cover Girl : Lalrinsangi, Aizawl Venglai

"Saum nan em ni i lei?"

"Ni lo e."

"Enga tan nge i lei a?"

"Tarmawiah. Sitting room-ah ka tar dawn, ka room-ah nen."

Hman ni lawk thleng te kha chuan 'saum' hi thil thing sawina a ni a, chingal, saum tih vel chu inkah nana hman thin a ni. Chutiang ngawt a ni tawh lo niin a lang.

March ni 15-21 chhunga neih, Traditional Festival, Hnam Chhantu te huaihawt hian hlut a hlawh hle a, Mizo puan, ipte chei, em leh khumbeu, thlangra, Mizo thilsiam hrang hrang phochhuah a ni. He'ng hian hlut a hlawh hle.

"Mizo kutchhuak kan ngaisang sawt hle a, heti lamah hian hma kan sawn khawp mai, chu chu exhibition kan neih tawhte atanga chhut hian huai takin ka sawi ngam," Hnam Chhantu hotupa Ramhmangaiha chuan a ti.

Mizo kutchhuak chawisang tura 1994 atanga an lo beih tawh atanga an thil tawnte chhutin, tun hnaiah mipuiin Mizo kutchhuak an hlut hle tih a sawi ngam a, thalaiin an ngaihlu hle tiin a sawi.

"Pakhatnaah chuan, eizawnna te a lo har a, sorkar hna beisei chi a ni tawh lo ti hialin a sawi theih ang. Chuvang chuan thalaiin hetiang lam hi eizawnnan pawh a hman theih ang tih ringin an bawh ta a ni. Tin, Mizo kutchhuak ngaihsanna hi tun hnaiah a lian hrim hrim a, 'Zo' kan buaipui sawt hle, kan thalai te'n 'Zo' hi an buaipui a, mahni hnam kutchhuak leh culture ngaihsanna chang kan hre sawt hle a ni," a ti.

"Zo hi a piang tha leh a, hnam 'wave' hi a awm tlatin ka hria, eng tin emaw tak hian kan harh thar. Chu chu Mizo thil leh Mizo kutchhuak ngaihsanah a lo lang a ni," a ti bawk.

Mizo kutchhuak thil hrang hrang hi khawvelin a duh tih huai takin a sawi ngam a, "Mahse, tih theih kan nei tak tak lo, sorkarin a tih tur a ti si lo, chu chu a mangan thlak lai a ni," a ti.

1966 atanga puan tah lama inhmang tawh, nu pakhat, a hming tarlan duh lo pawhin, "Tunlai hian Mizo thil kan ngaisang thar a ni ang, Mizo puan kan ngaihlu tlat," a lo ti ve bawk.

A tawnhriat atanga a ngaihdan sawiin, "1986-ah te kha chuan Mizo puan hi kan ngaisang lo, neih ve hrim hrimah, a tul huna bih atan te kan duh mai mai a ni. Tun hnaiah hian kan ngaihlu ta hle a," tiin Zozam Weekly a hrilh.

"1986 atanga 1990 vel thleng kha chuan kan la ngaihlu lo. Chumi hnu lamah chuan tlemin kan ngaihlu ta deuh niin ka hria. Tichuan, kan ngaihlu deuh deuh a, tun hnaiah hian kan ngaihlu ta em em mai a, a awmzia pawh ka hre bik lo," a ti bawk.

Traditional Festival neih hma, March ni 9-13 chhungin Mizoram Academy of Fine Arts (MAFA) leh I&PR deptt. tangdunin Vanapa Hall bathlarah vek hian Art Festival an buatsaih a, I&PR deptt. lamin thlalak, MAFA-in lemziak an pholang a ni. Art Festival hian hlut a hlawh hle a, lemziak lamah chuan Mizo nun tilang thei, historical thil leh Mizo hnam lam (cultural dance) tih velin ngaihhlut a hlawh hle.

MAFA hotupa Tlangrokhuma chuan, "Zo thil hralh a tla ber, tun hnaiah kan Mizo nun tarlanna lam painting kan duh a, hetiang hi miin an buaipui," tiin Zozam Weekly a hrilh.

"Mizote hi kan kalsan tawh ram lamah kan let leh niin ka hria. Painting-ah reng reng mipuiin kan nunhlui lam, Zo zia tilang thei thil tunlai hian kan duh tlat," a ti bawk.

He lemziakmi hi Zopa tak mai a ni a, March ni 5, 1966-a jet fighter hmanga Zoram beih a nih pawh, thinrim em em chunga a lem ziak thei a ni. Mizo naupangin an nu leh pate feh haw an hmuak lai lem pawh mittui tla zawih zawih chunga ziak thei pawh a ni.

Mahse, engemaw lai khan a rilru a thlak a, India ram lam hawiin, national level-a an tuipui tur lama insawrbing a tum. Amaherawhchu, chutianga a rilru a siam hnu chuan a rilru a thlak leh. A 'ZO' leh dawn.

"Zo thil hi ka thupui ber a ni bawk a, ka ziak hnem tawh tawhin ka hria a, national level-a an tuipui tur lamah kalin, Zo thil hi chu tawk tawhin ka hria a, '10-ah 3 emaw chauh ka ziak tawh ang' ka ti a, mahse, ka rilru ka thlak leh. Mipuiin Zo thil an tuipui tih ka hriat hian ka lawm a, ka phur em a ni," tiin thutlukna a siam dan a sawi.

"Kan hnam hi kan phatsan rei tawh a nia! Mahse, hei kan let leh dawnin ka hria. Tun hnaiah hian painting-ah heti lam kan hlut tlat a, chu chuan awmzia a nei a ni. A chhan sawi tur ka hre lo, a chhan tam tak a awm mai thei, media hnathawh chu niin ka hria," a ti bawk.

Aizawl Art Gallery & School of Fine Arts te'n March ni 22-27 chhungin Vanapa Hall bathlar-ah vek From the Palette of Mizo artists' painting exhibition 2010 an huaihawt leh a, hetah pawh Zo bawk a ni hlut hlawh leh ni.

"Chik nachang kan lo hre lo a, mahse, engemaw lai atang khan kan hnam nun leh history tilang thei lam hian ngaihsan a hlawh tih erawh kan chiang. Artist-te kutchhuakah hetiang lam zel hian ngaihhlut a hlawh a, exhibition han neih chang pawhin mipui lamin an han en ngawih ngawih hi chutiang lam chu a ni zel," tiin Aizawl Art Gallery & School of Fine Arts neitu Laltanpuia chuan Zozam Weekly a hrilh.

Aizawl Art Gallery & School of Fine Arts te hi February thla tawp lamah khan Khawbung leh a chhehvelah zinin, Mizo nunhlui tilang thei thil hrang hrang an tlawh a, chu chu an hlawkpui hle. An kutchhuakah pawh chu chu a lang a, exhibition-ah pawh hlut a hlawh hle hlawm.

"Painting-ah hian kan hnam thil leh kan hmel lanna lam hian tun hnaiah hlut a hlawh tih chu kan chiang khawp mai. Ramthla-ah pawh sap ram ramthla lem te aiin Mizoram ramthla te an hlut zawk a, hman ni lawk thleng te kha chuan chutiang a ni lo. Mizo khaw lem te hi mi hian an duh a, kan history thil pawimawh te hi, a lem kan ziah chuan miin hmuhnawm an ti," tiin Tanpuia chuan a sawi.

March ni 5, 1966-a jet fighter hmanga Zoram beih a nih thu tun hnaia mi thenkhatin chanchinbu lama an ziakte chuan a rilru a hneh hle a, Zoram Ni hi mipui rilru-a Zo chi tuhtu pawimawh tak ni theia a hriat thu a sawi bawk.

Mizo literature-in hma a sawn theih nana beitu Prof Laltluangliana Khiangte pawhin tun hnaiah thalaiin Mizo literature an tuipui thar niin a sawi.

"Mithahnemngaite thawhrah pawh a ni ang a, tun hnaiah Mizo literature hi thalaiin an tuipui a, KTP lamah pawh chu chu a hmuh theih," tiin Zozam Weekly a hrilh.

Mizo literature chungchang sawia a kalnaah thalaiin an tuipui tih a hmuh thu sawiin, "Kan literature hi awmze neiin a thang hrim hrim a, tin, tun hnaiah thalaiin an tuipui hrim hrim bawk," a ti.

"A Zo zawnga thil kal a awm a ni mai thei, Mizo tawng lehkhabu chhiar kan uar thar a, Mizo tawnga sawi theih reng sap tawnga sawi talh ngaihsan loh nachang te kan hre tan. Tanla mek te'n thiam taka tan an lak zel chuan kan 'Zo' telh telh ang tih ka beisei tlat a ni," a ti bawk.

MA thlenga Mizo literature zir a nih theih nana hmalatu langsar zinga mi Prof Laltluangliana Khiangte chuan zirlai thiam thei tak takte'n Mizo literature zir an duh tial tial niin a sawi a, vawiin thlenga university-a Mizo literature zirtirtu chuan hmanah aiin tunlaiin zirlai thiam thei zingah Mizo literature zir duh an tam tawh zawk niin a sawi.

"Tunlaiin kan thalaite hian Zo zia an thlang leh hle niin ka hria a, KTP te zingah literature ka sawi venaah pawh hlado te kan chham a, nuam an ti thei khawp mai. Kan Zo thar leh dawn a ni mai thei," a ti bawk.

Social worker Ruatfela Nu pawhin hmun hrang hranga a vahvelnaah thalaite an Zo tha leh tih a hmu niin a sawi a, "Zo thli hi a tleh emaw'n chu aw ka ti fo mai," a ti.

"Hun engemaw chen kan ngaihhlut loh hnu-ah kan culture leh tradition te kan ngaihlu thar leh niin ka hria a, Mizo kutchhuak ngei ngaihsanna te, Mizo nun tilang thei thil ngaihsanna te hi thalaiteah a awm niin ka hria. A la nasa lo a nih pawhin thil awm hi chu a awm," a ti bawk.

"Chu chu a tul a, chutianga kan Zo tha leh a nih chuan hma kan sawn ang. Hman ni lawka Museum Week-ah te khan thalai leh naupangin bel vuak vel kha an tuipui tlat a, parda-a Mizo puantah ngei hmang duh te pawh an pungin ka hria," Ruatfela Nu chuan a ti.

"Hetia kan let leh hi eng nge a chhan han sawi fak tur phei chu ka hre lo, thil pakhat, ka hriatchian chu- media thawhrah a ni tih hi a ni. Thangthar lehkhathiamte media-ah an inhmang a, an zingah Zo tuipui tak tak an awm a, tun hmaa 'news' nia kan hriat loh, 'news' lo ni reng si te an rawn ziak a, chu'ng zingah chuan 'Zo' pawh a tel. Media-ah Mizo thil leh Mizo kutchhuak kan hmu nasa a, hman ni lawk thleng te khan he'ng hi news a tling hlei nem. Tunah chuan thangthar te'n news ngaihnawm takah an rawn chhuah a, chu chuan nghawng a nei a ni," a ti bawk.

Aizawl Theological College vice principal Rev Dr Vanlalchhuanawma chuan sakhuana lamah pawh 'Zo' a lang sawt hle niin a sawi a, "KTP leh TKP khawpuiah te pawh 'kan Zo tha leh' tih hi chu a hmuh theihin ka hria," a ti.

"Hman ni lawk thleng kha chuan miin Mizo kan ni tih an hria hian kan kimki deuh thin a, kan kimki lo a nih pawhin hnam dangin Mizo ka ni tih hre lo mah se pawi tih lohna a awm thin. Tunah chuan kan thalaite hian miin Mizo ka ni tih an hre lo ang tih an hlau tan niin ka hria," tiin a ngaihdan Zozam Weekly a hrilh.

"Kan cultural dress mawizia te kan hre thar a, thil thing sawi nana 'Zo' tih tawngkam hman phal lo kan pung a, keimahni thil hrim hrim hi a hlutna kan hre thar leh a," a ti.

"Thil intham mek hi chu a awm; 'Zawlkhawpui senmei chan ni' boruak te khan mi rilru-ah thu a sawi," a ti a, theologian zingah 'Zo' tuipui an pung tial tial nia sawiin, Kristianna pawh a 'Zo' zawngin a kal tial tial nia a hriat thu a sawi.

"Mizo Isua hi a rawn lang vuai vuai tawhin ka hria," tiin a beiseina a sawi a, "Kan Isua hi Juda Isua emaw sap Isua emaw ni lovin, Mizo Isua, pasaltha Isua a nihna kan hmu thiam telh telh dawn niin a lang," a ti.

Aizawl Theological College hian graduation gown pawh Mizo taka chei an tum a, an ruahman dan chuan doctorate degree-ah Thangchhuahpuan, MTh-ah Tawlhlohpuan, BD-ah Sakeizangzia te hman an tum a ni. Hemi atan hian sub-committee an din nghe nghe.

Bishop Stephen Rotluanga tan erawh he'ng hi thil thar a ni lo; a puithiam kawr pawh Mizo takin a chei a, Lammual-a Bishop atana lakluh a nih tum pawhin dawhsan velah Thangchhuahpuan te an tar nawk a nih kha. Chapchar Kut-ah te pawh a Chai durh durh thin.

A len zawng a la lian lo, mahse, mahni pianna rama haw leh tumna thli zawng na vak lo tal chuan a tleh niin a lang. Kan Zo tlang ram nuam-ah kan ZO tlang leh dawn a ni mahna.

Related Posts :



4 comments:

  1. A ropui hle mai... Zofate hi 'ZO'-ah hian kan chiang telh telh a nih hi. A tawp mai lovang, thalaite hian kan thiam kan theihna hi Zoram Tân hian kan pe zel dawn e.. impumkhata kan insuihkhawm ni tur hi kan thlir renga, hmalak zel a ni bawk e.. Kan rinna te thiltihin a zui zel tawh ang.. Tuna, kan hruaitute anga Party Politics a buailo hruaitû hi an chhuak har tawh lovang... Kan Lalpa Isua Krista ngeiin hma a hruai a nga, tu nge min dal zo awm ang? Hnehna chu kan ta a ni...

    ReplyDelete