Thursday, March 12, 2009

Vote On Account Vs Full Budget

¢ Zozam News Service

Mizoram sorkar thar a din hnua budget pharh hmasak ber tur chu Vote-on-account a nih tur thu State Planning Board Vice Chairman Lalkhama chuan Zozam Weekly a hrilh. Hemi hma hian minister pakhat pawhin budget pum an pharh hman a rinawm loh thu a lo sawi tawh bawk.



Parliament inthlanpui lo awm tur avang hian UPA sorkar chuan vote-on-account (interim budget) a lo pharh tawh a, inthlanpui awm kumah hian sorkar laipuiah chuan interim budget (vote-on-account) pharh a ni chawk reng a ni. Mahse, state sorkarte erawhin anmahni thuneihna a nih avangin vote-on-account bawk an pharh ve kher a tulna a awm lo thung.

Kalphung thar tiamtu Mizorama sorkar tharin full budget a pharh theih loh tur chungchangah hian eptu pawl te'n awka an neih hriat a ni rih lo a, rorel lai party atang pawhin vote-on-account-a bultan an tum chhan sawifiahna chiang taka hriat tur a la awm hek lo. Hetih lai hian sorkar laipuia Planning Commission-in Mizoram Annual plan an la peih fel loh vangin budget pumpui (full budget) pharh theih a la ni lo nia sawi a awm thung.

Kumin pawh hian state thenkhat chuan full buget an pharh a, vote-on-account budget pharh an awm bawk. Budget pum pharh lova vote-on-account pharh ta zawk state hrang hrangte chhuanlam chu - sixth pay commission rawtna anga sorkar hnathawk hlawhbi thar atan sum an mamawh tam thu te, state annual plan la peih fel loh vang te leh Parliament inthlanpui lo awm tur thu te a ni tlangpui.

Mizoram sorkar pawhin vote-on-account budget pharh a tumna chhan nia lang chu sorkar laipuia Planning Commission-in Mizoram state annual plan an peih fel loh vang niin an sawi. Annual plan tel lo chuan kum khat daih budget hi pharh theih a ni lo reng a ni.

Kan chian tlan theihna turin vote-on-account awmzia leh full budget nen a danglamna hi han sawi ta ila:

A hmasa berin budget kan tih hi pawisa kum khat (financial year) chhunga sorkarin sum hmanna tur leh hmuhna tur ruahmanna a siam hi a ni mai. Budget-ah chuan pawisa hmanna tur tinreng leh a hmuhna tur zawng zawng tarlan thin a ni. Heng bakah hian kum tir sum indaih lohna/sum hman bang (deficit/surplus) tarlan a ni a, kum tawpa sum indaih lohna/hman bang tlingkhawm zat tur chhut lawk pawh tarlan thin a ni bawk.

Vote-on-account chu budget tak la neih hmaa sorkarin pawisa a lo hman tur chhawpchhuah hi a ni, budget lailawk ti pawhin a sawi theih tho awm e. Sawi tawh angin budget hian kum khat chiah a huam avangin April ni 1 atang chuan sorkarin pawisa hman tur a nei tawh dawn si lo a, budget pharh theih a la ni bawk si lo. Chutiang hunah chuan budget pangngai neih hmaa lo hman tur ruahman a ngai thin a, chu chu vote-on-account chu a ni.

Budget pangngaiah chuan hmalakna tur thar te, sum hman tur ruahman te, chhiah lak tihdanglam leh lak thar turte chiang taka tarlan a ni. Vote-on-account-ah hi chuan, dan tlangpuiin chhiah lak tihdanglam leh a thar rawtna a tel ngai lo a, direct tax ang chi phei chu a tidanglam thei lo. Vote-on-account budget leh full budget-ahte hian a hma kuma sorkarin sum a hman dan tarlan ve ve a ni.

Budget-a pawisa hmuh tur ruahman hi hlawm hnih - plan leh non-plan pawisaah then a ni. Sorkar hma thar lakna tura sum dah hi plan sum chu a ni mai. Thil thar tihna tur liau liau a ni. Chutih laiin, sorkar hna kal lai leh sorkar mamawh sa, heng - hnathawkte hlawh te, office inenkawlna leh pawipang leina te, motor leh hmanrua/bungrua enkawlna leh a dang te atana sum ruahman hi non-plan fund chu a ni.

Non-plan fund hi chu state sorkarin a ruahman mai a, plan pawisa erawh state sorkar kuta awm a ni lo thung. State sorkarin draft annual plan a siam phawt a, chu chu Planning Commission-ah an thawn thla thin. Anni chuan an lo endik leh vek a, an pawm theih chin leh an phal zat chiah an lo pe ta thin a ni.

Mizoram sorkar kalphungah chuan planning board atangin department hrang hrangah plan sum ruahmanna siam tura hriattirna lehkha an thawn darh a, department-te hian an kuta sum a luh tam theih dan tur ngaihtuah ranin plan an lo siam thin. Chu chu planning board-ah an thawn a, Adviser, planning board leh a thawhpuite'n (kum 2000 kha planning board member an ruat hnuhnun ber tum a ni a, vawi khat mah an thukhawm lo) department hrang hrang atanga plan lo lutkhawm chu an lo siamtha a, an phuahkhawm ta a, chu chu Mizoram Draft Annual Plan chu a ni.

A tlangpuiin Mizoram annual plan thar hi kum khatah 10% velin a pung thin. Chumi hre ran chuan draft plan hi 15%-20% vel laiten an tipung thin a ni. Draft annual plan chu kum tawp lamah planning commission-ah an thawn thla a, Planning commission chuan an lo endik ve leh thin. Kum thar tir lamah planning commission chuan meeting a ko ta a, chief minister (Ex-officio chairman, planning board) hoin an thawk thla thin a ni. Ngun takin kum thara Mizoram plan sum tur chu an sawiho a, engemaw zat an paih then hnuah planning commission chuan a pawmpui ta thin a ni. Chuta a pawmpui chiah chu Mizoram Annual Plan chu a ni a, kum khat chhung atana Mizoramin plan sum a dawn tur chu a ni.

Non-plan sum hi ruahman theih mai ni mah se planning commission-in Mizoram plan sum an la tihfel loh avangin kum khat daih budget siam lawk a theih lo a. Chutih laiin, pawisa kum kal laia budget hi March thla tawp ruala tawp tur a nih avangin April thla atanga hman tur pawisa ruahman ngei ngei a ngai si. Chuvang chuan vote-on-account budget pharh mai a ngai ta ni awm tak a ni.

State thenkhatin plan sum an neih tawh laia Mizoram-in a neih har viau chhan hi eng nge ni ta ang? Thla hlui ni 22 khan deputy chairman, planning commission leh chief minister chu inhmu tura ruahman a ni a, mahse, planning commission lam hian an thulh leh ta si a, chumi hnu lamah annual plan sawiho tura inhmuh a nei zui ta lo a ni. Hei hi budget pum pharh theih loh chhan nia ngaih a ni.

A lehlamah chuan Mizoram sorkar thar hian mipui hnenah thil tam tak an sawi tawh a, beiseina pawh a sang hle a ni. An sawi zawng zawng hi kum 5 chhunga thawk kim hman tur chuan a tir te atanga nasa taka an beih nghal a ngai ang, an hmalakna turte hi budget-a lang tur chi a nih hlawm avangin full budget pharh nghal tura theihtawp an chhuah a tul hle a ni. Chutih laiin, vote-on-account budget pharh mai hi sorkar chak vak lo tan chuan thlannahawm tak a ni ve tho a, thla 4 chhung daih pawisa hman tur chauh ruahman hi a hahdamthlak zawk miau a ni. A hnua budget pharh leh pawhin thla 7/8 vel bak hun a awm tawh dawn lo a, fur ruahtui tlak lai a ni dawn bawk si, hma thar lian tham la em em loin kumin chu kan kumtluan mai thei a ni.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment