Thursday, March 12, 2009

Plan Sum Pung Leh NLUP

¢ Lalthlamuana Ralte

Nagaland leh state thenkhatin annual plan an neih tawh laiin Mizoram chuan a la nei ve lo. Planning Commission chuan Mizoram annual plan sawihona hun atan hian thla hlui ni 22 kha a lo ruat tawh a, mahse an thulh leh tak avangin budget tharah annual plan a lang thei dawn ta lo a, Mizoramin interim budget a neih phah dawn ta a ni.



Sorkar hotu lawkte sawi dan chuan Mizoram annual plan hi kum hmasa aiin za zela 30-in a pung dawn ni awm tak a ni. Heti zata a pung thei a nih chuan rorel lai lam tan chuan insawitheih loh a har viau mai thei.

Plan sum pung hi thil lawmawm tak a ni a, sorkarin ruahmanna tha tak tak a siam tihna a ni thei. Mizoram sorkar hruaitute hi Delhi tlangah an tlangtla viau tihna pawh a ni thei bawk. Chutiang a lo nih chuan thil lawmawm tak chu a ni hrim hrim awm e.

Mahse, plan fund pung nasa hi lo pawngpaw lawm viau leh intihtheihna atana lo hman chiam chi erawh a ni lo thei tho. Dan tlangpuiin state plan (budget hrim hrim pawh hi) kum hmasa lam aiin a pung ziah a, a punna bi erawh a inang lem lo thung.

A punna ai hi chuan a pun dan lai tak hi a pawimawh zawk. Hma thar lakna tur te, ram tana chhenfakawm tur thil neih theihna tur te, ro tling siamna tur leh hmasawnna thlen thei tur atan plan sum hi hman a ni tlangpui. Mahse, sorkar hi a fimkhur loh chuan nakin lawka phurrit la ni tur thil atan annual plan a lo siam chiam theih a ni.

Mizoramin Plan sum a hmuhna hi hlawm hnihah a then theih; pakhat chu sorkar laipui leh hmun dang atanga tanpuina (central assistance, externally aided scheme) hi a ni. Pakhat zawk chu sorkar laipui leh hmun dang atanga puk (public & market borrowing) hi a ni. Hmun dang atanga puk hi a pung awm a ni tlangpui lehnghal.

Mizoram plan sum hmuhah hian rulh leh ngai tur chi leh a pung awma puk a tam chuan ramin a tuar thuai dawn tihna a ni. Mahnia sum thawhchhuah nei tam lo tih inhre reng chunga plan siam hi a pawimawh hle. Chutih laiin, bat chhan a thata, rulh leh lama harsatna a awm dawn loh chuan leiba ngah hi a pawi lem lo.

Mahse, a chhan pawh tha vak chuang lo, sum hailuh tam duh hrim hrim vanga puk huai em em sorkar bawk kha Mizoramin a nei leh a nih vaih chuan rei lo teah chaurau ek kan thai leh dawn a tihna a ni mai. 'I batnaten zu man min thing, engtin nge maw kan tih tak ang le?' tih ve mai a hlauhawm a ni.

Kan plan sum punna tur an sawi ropui viau lai hian state dang nen khaikhin ralah eng nge Mizoram dinhmun tih hi chhut nachang hriat a tha awm e. Nagaland annual plan chu kum hmasa aiin 25%-in a pung tawh phawt a, annual plan la nei lo state an tam avangin a dangte dinhmun hriat theih a la ni lo hlawm. Nikum lamah pawh khan Arunachal Pradesh plan sum chu 56% laiin a pung a, Assam pawh 31% in a pung a, Meghalaya pawh 27% in a pung bawk.

Kumina Mizoram annual plan sum punna chhan ber tur nia lang chu NLUP hi a ni. Sorkar hotu lawk lam atanga thu dawn dan chuan plan proposal an thehluh tawh chu chief minister-in NLUP sum tur siam belh leh turin a ti a ni.

R.Selthuama, Vice chairman, NLUP Apex Board chuan annual plan-ah hian NLUP pawisa Cheng vaibelchhe 120 dah a ni dawn, tiin Zozam Weekly a hrilh. NLUP bakah thildang a ngai tel a, a vaiin cheng veibelchhe 120 a tling niin a sawi bawk.

Mizoram sorkar hian NLUP buaipuitu tur Apex Board a din tawh. Chairman-ah chief minister a ni a, vice chairman chu R Selthuama, MLA a ni a, Vanhela Pachuau, chief secretary chu member-secretary a ni. Cabinet minister-te leh parliamentary secretary-te member an ni bawk. Anni bakah hian prominent citizen atangin member ruat tur a la ni bawk.

Apex board din chungchangah hian sorkarin thuchhuah a siam tawh a, mahse member an la inruat kim lo thung. Apex board hnuaiah hian implementing board siam a ni bawk a, R Selthuama, MLA chu chairman a ni a, member atan department head zawng zawng leh director-te ruat an ni bawk. Anni hian NLUP hmanga hnathawh dan tur an duang ang a, sum hman dan leh hnathawh dan an vil dawn ni awm tak a ni.

NLUP atan cheng vaibelchhe 100 emaw 120 emaw chu a awm dawn ngei niin a lang ta a, hetih lai hian a nodal department tur hi agriculture department hi ni mai tura ngaih ni mah se thu chiang chiah a la awm lo nia thu dawn a ni.

Budget pharh turah pawh hian NLUP hi agriculture hnuaia dah loin 'Economic Services' hnuaia 'other economic services' tihah dah a ni dawn niin Zozam Weekly chuan thu a dawng.

R.Selthuama chuan nodal department chu agriculture department hi a ni rih phawt dawn niin Zozam Weekly a hrilh a, thlak tumna a awm leh awm loh a hriat loh thu pawh a sawi bawk.

Apex board leh implementing board hi an la thukhawm lo a, ruahmanna pawh an la siam lo bawk. Chutih lai chuan kar leh maiah vote-on-account budget pharh a ni dawn tawh si. Mipuiin an nghahhlelh em em laia sorkar a la inpuahchah tha tawk lo chungchangah hian Zozam Weekly zawhna chhangin NLUP implementing board chairman chuan: "Thil har a ni lo a, pawisa a awm phawt chuan ruahmanna kan siam ang a. Manual te pawh kan siam tha ang a, tunhmaa mi a tha lo lei te kha siam that a ngai a. Tunhmaa mi anga trade tam duah pawh kha a tha tawhin a rinawm lo a, trade tlem zawka siam a ngai ang. Implementing board chuan kar hnih chhung chuan kan zo mai ang," a ti.

NLUP chungchanga pawimawh ta ber chu a lekkawhtu apex & implementing board-te hian theihtawp chhuaha hma an lak hi a ni. Hlawhtlinpui tum tak takin hma an la turah ngai phawt ila a tha awm e.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment