Thuhmahruai: Tun hnai maia chanchinbu hrang hranga kan thil hmuh rilru khawih tak chu Zarzokima thattua puhte finfiahna awm loh vanga chhuah an nih thu a ni a. Hetiang deuh hian tun hma pawhin finfiahna awm loh avanga thil tisualtute chhuah zalen an nih fo thu hi a hretute kan ni \heuh mai.
Pawikhawihtute hrem lohva chhuah zalen an nih hian a tuartu lam tan rilru a na a, chhun leh zan pawh sawi lova rim taka thawktu leh misual mantu police-te tan a thanatthlak bawk. Amaherawhchu, roreltu thlirna a\ang chuan finfiahna awm loh avanga mifel pakhat dik lo taka hrem palh ai chuan misual sawmkua leh pakua hrem lohva chhuah zalen pawh a \ha zawk tih a ni a. Thil tisualtute an phu tawka hrema mifel, pawisawi lote humhima rorelna dik lekkawh tur chuan finfiahna \ha a awm tur a ni. Chu finfiahna chu a sap \awng chuan 'forensic evidence' tiin a sawi theih mai awm e. Rorelna dik nei tur chuan 'forensic evidence' hi thil pawimawh tak a ni.
Rorelna khawl: Rorelna khawl kan tih mai, Justice Delivery System hian ke pathum, pawimawh tak tak a nei a, chungte chu- Police, Judiciary leh Forensic-te a ni. Heng rorelna khawl ke pathumte hi an pawimawh dan a inchen vek lo a nih pawhin a pawimawh lo ber erawh a awm bik lo ang. An pawimawh dan chu Mizo khawsak phunga lungthu pathum ang mai kha a ni. Police te'n thil tisualtute theih tawp chhuahin an zawng a, an chhui a, an man veleh court-ah an thlen a. Chutih laiin forensic lamin science thiamna hmangin thil tisualtu nia puhte thiltih a nih leh nih loh finfiahna an lo zawng ve char char a. Chu an finfiahna hmuhchhuah hmang chuan court-in rorelna a siam ta \hin a ni. Fiah ret rawtin sawi ta ila- rorelna dik siam turin eng pawl pawl emaw te'n kawng an zawh bung bung lam a ni ber lo tihna a nih chu.
Thil thleng chanchin pakhat chauh han sawi ta ila. Kum tam pawh a la liam lo, Mizoram khaw pakhata hmeichhe pakhat chu a inchhungah thah a ni a. A hmunah hian police lam leh forensic expert-te an tih tur ve ve ti turin an kal hlawm a. Chu lai hmuna awm mi pakhat chuan a tih ngei a nih thu a sawi a sawi mai a. Mahse chu pa inpuanna chu police-te lu tihaitu mai chauh a ni. Vanneihthlak takin forensic expert te'n thil pakhat hmuh an nei hlauh mai a. Chu thil pakhat a\ang chuan a titu tak zawk chu midang daih a nihzia finfiah a ni a, rorelna dik hlenchhuahin a awm ta a ni. Hetiang thil hi sawi tur tam tak a awm a, sawi sen a nih loh bakah sawi vek chi a ni lo.
America ramah chuan forensic evidence hi an ngai pawimawh khawp a, forensic finfiahna a awm phawt chuan 'investigation' ti lem lo pawha hremna order an tihchhuah chang te pawh a awm \hin. Hei hi India ram tih dan phung nen chuan a inhlat hle a ni. Chutih laiin forensic finfiahna awm lem lo pawha \ha tak leh dik taka 'judgment' siam theih thil pawh a awm tho mai tih chu hriatsa a ni a.
India ram Dan: India ram dan kan en chuan CrPC Section 163-na chuan police officer te'na tharum hmanga mi an dawp a phal hauh lo tih kan hmu a. Tharum thawha mi dawp police officer-te chu kum 10 thleng tantir theih an nih thu IPC section 331-ah kan hmu a. Chu mai a ni lo, police hmaa inpuanna hi court-ah thu tlinga ngaih tur a ni lo tih pawh Evidence Act Section 25-ah kan hmu bawk. Hetiang taka mihring dikna chanvo dan rorelnain a humhalh avang hian forensic evidence hi court hmaah a hlu em em a, a \ul nia a lan phawt chuan court hmaah ngei forensic expert-te pawh an thil hmuh leh hriatte sawi tura koh theih an ni. Forensic scientist-te nihphung leh hnathawh dan tur hi CrPC section 293-ah hmuh theihin a awm.
Heng avang hian sorkar laipui leh National Human Rights Commission chuan forensic unit hi state tina a awm ngawt hi a tawk mai lo a, district zawng zawngah a awm vek tur a ni a ti a. District tina a awm loh chuan crime scene thleng phakin hna a thawk thei dawn lo a, rorelna dik a awm thei dawn lo a ni.
Tunlai hian sorkar laipuia chief forensic scientist, Dr VK Kashyap chuan forensic tihchangtlunna tura North East ho hmalaknate a duhkhawp lo hle a, sorkar laipui hnuaiah awm vek se a \ha ber ang tiin hma a la mek a. Hei hi North Eastern Council phei chuan a thuphungin a remti tawh a ni awm e, Home ministry-ah pawmpui turin thlen leh a ni ang a, a tawp berah chief minister \heuhte remtihna lak leh tur a ni ang. Chief Minister remti lo pakhat chauh pawh an awm chuan he thil hi a hlamzuih mai ang tih chu hlauhawm tak a ni.
Technology thar: Forensic DNA hmuhchhuah a nih hmain David Shephard chu pawngsual thubuaiah 1984 khan dik lo takin jail tantir a ni a. Tichuan Forensic DNA te hmuhchhuah niin, kum 12 lai hrehawm taka tantir a nih hnuah New Jersey Court chuan DNA hman te a lo phal ve ta a. A case chu DNA hmanga chhui \ha leh turin a ngen a. Chuta an thil hmuhchhuah tak chu pawngsualtute chu mi pahnih niin an DNA-te chu David Shephard-a DNA nen chuan a inmil hauh lo mai a. Tichuan DNA avangin jail a\ang chuan zalenna a lo chang ta a, dik lo taka kum 12 tantir a nih avangin sorkarin dollar 240,000 lai compensation a pe nghe nghe.
Dik lo taka hrem, DNA vanga jail a\anga chhuahtir hi America ramah chuan an tam khawp mai a, association din tham, mi 200 dawn lai an tling a; an zinga 13 phei chu khaihlum tura tih te an ni nghe nghe.
Australia-ah pawh DNA Technology avang hian Case 7000 dawn lai chu chhui \hat leh tur an ti. DNA aia Technology tharlam leh tunlai zawk forensic khawvelah hian sawi tur a tam tawh mai, amaherawhchu, DNA Technology aia \ha zawk anga sawi tur chu a la awm mai lo rih zawng a ni e.
He Technology ropui tak hian India ram pawh a tuam hneh ta viau a, India hmarchhak state pahnih, Assam leh Tripura te pawhin an nei ve ta reng mai. Rorelna dik hlenchhuak tura a pawimawhzia kan hriat avang hian Mizoram pawhin he DNA Technology hi nei ve se tih hi kan duh dan \heuh a ni awm e.
Tuna kan dinhmun: Tun dinhmuna Mizoramin rorelna khawl ke pathum (Police, Judiciary, Forensic) a neih dan han thlir thuak ila. Police lam hi 12200 vel an ni a, chu chu Mizoram Population nena khaikhin chuan police pakhatin mi 82 zel a veng angin a chhut theih a. Battalion 8 leh police station 30 velah inzar pharhin Mizoram hi min tuam a. Duhthusam pha chiah lo mah se kan changtlung khat alawm he lamah chuan tih mai theih zawng a ni awm e.
Judiciary lamah hian nikum lawk atangin Separation of Judiciary hmang \anin tunah hian judicial officer 34 vel an awm bakah officer dang 32 lai lak thar mek a ni a. Hetiang zat judicial officer bakah Gauhati High Court Bench awm nen chuan kar lovah judiciary lamah chuan kan changtlung thuai awm e.
A ke pathumna forensic lamah tunah hian forensic expert 14, discipline 7-ah an awm a, chungte chu- Ballistics-te, Fingerprint-te, Serology-te, Chemistry-te, Document-te, Toxicology leh Photography-te a ni a. Discipline pawimawh leh \ul tak tak heng, DNA, Cyber Forensic leh Lie Detector-te hi an la nei lo a; tin, Aizawl tih loh district dangah Forensic Unit bun a la ni lo bawk.
Heti ang dinhmuna kan awma District danga forensic unit kan neih loh reng chuan finfiahna a awm lo tiin misual pawikhawih chingte chhuah zalenin an awm zel ang tih a hlauhawm hle a. Rorelna dik kan duh chuan heng rorelna khawl ke pathum te hi an vaia an changtlun vek hi thil pawimawh hmasa chu a ni.
Thursday, September 29, 2011
RORELNA DIK LEH FORENSIC
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
dehbb228ha
ReplyDeletegolden goose outlet
golden goose outlet
golden goose outlet
golden goose outlet
golden goose outlet
golden goose outlet
golden goose outlet
golden goose outlet
golden goose outlet
golden goose outlet