Monday, July 19, 2010

Maubuang Khaw Lal Lungphun

¢ Malsawmliana

Maubuanga ka kal hmasak ber tum chuan Awithangpa lungphun leh an lal Khawvelthanga Sailo thlan lungte hi ka tlawh hmasa ber a. Maubuang khua hian Zoram khawvel-ah larna a neih chu Awithangpa tualchaina hmun a nih vang te, Zoram milar Pu R Vanlawma khua a nih avang te bakah an lal ropui tak Khawvelthanga Sailo vang te hi a ni ngei ang.

Hmanlai Mizo lalte khan bawih (chemsen bawi leh inpui chhung bawih) an nei thin a, heng bawihte hi a tlangpuiin inhumhim duh vanga lal hnena intulutte an ni ber. Lal ropui deuh phei chuan bawih an ngah thei hle a, lal vanlungah an awm fer fur thin a ni. Chu'ng bawihte chu lal thuhnuaiah awmin lal rawng an bawlsak thin a. Lalin an chungah zah a ngai a, a chhuah a nih ngawt loh chuan kumkhuain kal bawih an ni reng mai a, an tan zalenna ni a awm lo. Lal sual deuh an hrawn chuan an vanduai deuh a, indona vela an sal mante phei chu a then chuan an tihhlum thin. Lal fel deuh an hrawn fuh hlauh erawh chuan a ziaawm viau thung.

Chutianga kumkhuaa lal bawih ni tur kha kum 1910 a lo inherchhuah meuh chuan an tan zalenna kawl a rawn eng ta a. Kum 1908-a Mizoram rawn lut Zosap Missionary Dr Peter Fraser chuan Mizo lalte'n bawih an neih chu a hrethiam lo hle a. A rawn kalna ram, British Parliament chuan kum 1807 khan ‘Slave Trade’ chu an lo khap daih tawh a, America-ah pawh January 1, 1863 khan an President Abraham Lincoln-a’n bawih a lo chhuah daih tawh bawk a. Hetianga khawvel hmun dangah pawh bawih neih an lo khap tawh laia Mizo lalten bawih an lo la nei chu hrethiam lovin bawih chhuah a nih theihnan a theih ang angin hma a la ta a. Ama sumin bawih 40 vel a tlanchhuak a ni an ti.

A hmalaknaah hian Mizo lalte zingah Maubuang lal, Khawvelthanga Sailo hian a thlawp tha em em a. Kum 1906-a Kristian a nih khan bawih neih hi Pathian thu nen inmil lovin a hria a, a bawih neihte pawh kum 1910 khan a chhuah ta vek a ni. Tichuan kum engemaw zat Mizo lalte laka zalenna hmu lo, bawihte chuan zalenna an lo nei ta a ni. Khawvelthanga Sailo hi Mizo lalte zinga bawih chhuah hmasa ber a ni a, ‘Mizo Abraham Lincoln-a’ a ni ngawt e.

‘Bawih chhuahtu lal’ nih hi Mizo history-ah a ropui a, Khawvelthanga Sailo hi Mizote chanchinah a hming a dai tawh lo ang. He pa vang hian a khua Maubuang hian Mizote zingah hriat a hlawh zel dawn a, Maubuangah rau rau pawh a sulhnu awmna, a thlan hmun hi mite tlawh theih awmchhun a nih tawh avangin a hlu zel dawn a ni. A hriatrengna lungphun hi pathum phun a ni a, chuta thu inziakte chu han tarlang ila :

“Khawvelthanga Sailo, kum 88
Kum 1885-ah a piang a, 1898-1954 kum 56 chhung Maubuangah leh Thiak-ah ro a rel. 1906-ah Kristian a ni a, 1907-ah Baptisma a chang. 1910-ah Lal Isua hmingin a bawite a chhuah. 1911-ah Deacon-ah ruat a ni. A khuaten an ngaina em em a, he a thlan lung phunna-ah hian Presbyterian Kohhran chuan Comt. Dinin a fate nasa takin an tanpui a ni. A bawite chhuah tura hriattirtu Lalpa tana a hun hnuhnung lam a hman lain nat lawkna pawh nei lovin 2.jan.1971 khan he khawvel hi a chhuahsan ta a ni.

Phuntu : a fate ( Kapzawna, Lalsanga, Lalmangi, Lalhmingthanga) leh a tute. 28.11.2000”

“Bawi ban hriatrengna Lung
Khawvelthanga Sailo, Lal k.88
Hian 1910-ah Zoram zalen nana bawi chhuahtu hmasa ber a ni.
Phuntu : ZUP, Maubuang, 20.10.1981”

“1901 -1940
Khawvelthanga Sailo leh Rotuahthangi Sailo
Inneih kum 40 a tlinna ‘Golden Jubilee’
Hriatrengna. April 5, 1940.
Rotuahthangi k.85
Thihni 5.Dec.68
An nupa in Diamond Jubilee pelin an dam.”

Tuna a lungphun awmna lai saw a hmun a thain a thengthaw nuam a, a inhmeh hle nghe nghe a ni. Mahse tunhnaiah chanchinbu hrang hranga kan lo hmuh angin a thlan hmunah hian tui dahna tur siam a ni a, a lungphun bawr vel pawh laichhiat a ni awm e. Tui lakna/dah khawlna tur chuan hmun dang rem tha an ngah dawn tehlul nen tiin ka lo ngaihtuah ve mai mai a. Tunah chuan Maubuang khaw ti hmingthangtu, an lal thlan lung chu tui dahna sirah a lo ding ve mai mai tawh dawn tihna ni awm tak a ni.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment