Monday, July 5, 2010

Khawvel Hmundanga Scientist Te La Hmuh Ngai Loh Sangha Chi Thar Mizoram-ah

Department of Zoology, Pachhunga University College hmalaknaa Mizoram chhunga sangha chi hrang hrang zirhianna-ah sangha chi thar (catfish) hmuh chhuah a ni.

Catfish hi sangha hmuihmul nei chi a ni a, Thaichhawninu pawh hi catfish chhungkuaa mi a ni. He sangha chi thar hmingah hian a hmuchhuaktute hian Psudolaguvia virgulata an phuah a ni. Mizo hming (local name) a neih chiah hriat a ni lo; mahse, ‘Nghaberbek’ tia sawi an lo awm a, chu chu a Mizo hmingah an pawm ta a ni.

He sangha hi sangha lian a ni lo; cm 2.5 atanga cm 3.5 vela sei chauh a ni.

He sangha hi Mamit District hnuaia Sihthiang khaw bul Sihthiang lui, Saikhawthlir khaw bul Teirei lui, Zawlnuam khaw bul Bawrai lui leh Langkaih lui-a hmuhchhuah a ni. Tin, Tlawng leh Tuirialah pawh hmuh a ni bawk.

A scientific name hmasa zawk Pseudolaguvia hnuaiah hian khawvelah sangha chi 11 hmuhchhuah a ni tawh a, Mizorama tuna hmuhchhuah ang chi hi scientist te’n an la hmuchhuak ngai lo. He sangha danglam bik tak hi a pang sirah hian rin thuma inrinin a lu-ah hian ‘Y’ ang taka chhinchhiahna a awm bawk. A hming hnuhnung hi Latin tawng ‘virga’ tih atanga lak a ni a, ‘thil inrin emaw inrin tial emaw’ tihna a ni.

He sangha thar hi Dr Lalramliana, Assistant Professor, Department of Zoology, Pachhunga University College-a mi hmuhchhuah a ni a, Catfish specialist Dr Heok Hee Ng, Raffles Museum of Biodiversity Research, Singapore nen tangduhn a chanchin leh danglam bikna te kimchang zawk zirchian a nih hnu-ah khawvel hriata nungcha hmuhchhuah tharte pawmpuia puangzartu rintlak ber pawla ngaih Zootaxa (peered reviewed international scientific journal) ah thawnin anni hian lo pawmpuiin khawvel hriatah 25/6/2010 khan an lo puangzar (publish) ta a ni (Publication No.: Zootaxa 2518: 60-68(2010)).

Nghaberbek hi tui khauh takah an awm ngai mang lo, tui luang dam deuh leh lungkhawkrawk vak lovah an awm tlangpui thin. Dr Tawnenga, Pachhunga University College principal hmalakna engah tunah hian Department of Zoology, Pachhunga University College chuan Mizoram chhung lui hrang hranga sangha awmte zirchian mek a ni.

He sangha hmuchhuaktu Dr Lalramliana chuan, “Tun hmain Mizoram chhunga sangha awmte hi hnamdangte’n an lo report tawh thin, chik leh chiang zawka an zir loh vang nge tihsual a awm nual a, uluk leh chik taka lo zir hi kan thalai lehkhathiam lo chhuak zel turte tan kawng lo sialna pawimawh tak a niin sangha humhalhna kawngah pawh a pawimawh hle a ni,” tiin Zozam Weekly a hrilh.

Dr Lalramliana chuan, “Sangha survey a kan kalnaah a khaw mipuite’n min tawiawm tha em em a lawmawm kan ti tak zet, hetianga mipuite tawiawmna tha ka hmuh hian Mizote hian research a bik takin wildlife research lamah kan thleng sang viau thei a ni tih a entir in ka hria. Pathianin thiamna min pekte hi tihtakzet leh taima taka Mizoram tan kan hman chuan kan ramah hian hmuhchhuah tur tam tak a awm a, hnamdangte’n min tihkhalh hma hian kan beih ve fat fat a ngai a ni” a ti.

Dr. Lalramliana chuan, “Tunah hian hnam dang tam takin Mizoram chhung luia sangha chi hrang awm thatzia hi an hre pawp tawh a, lo luta rawn zir an awm nawk reng tawh, khapna dan a siam theih leh theih loh chu ka hre lo a, rei lo teah kan thalai lehkhathiamte an rawn chhuak ang, kan ram zim teah hian zir tur lo kheksak theih dan awm se chu a tha ngawt ang,” tiin Zozam Weekly a hrilh bawk.

Research an buaipui laia harsatna tam tak an patlang thu leh puitu tha tak tak a neih avanga a lawm thu sawiin Dr Lalramliana chuan, “A bikin Remsangpuia (Chanmari west), Kawlengmawia (Chanmari west), Lalhminghlua (Saikhawthlir), Lalthazuala (Zawlnuam, Thuampui) te chungah ka lawm tak zet a. Tuikuk hel hran lai pawhin min kalpui a, sangha zawnchhuahnaah tha leh zung, sum leh paia min puihna hi lawmawm ka ti em em a, ka ngaihlu tak zet a ni,” tiin a sawi bawk.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment