Monday, June 21, 2010

Naupang khawngaihthlakte chu

Centre for Peace and Development (CDP) leh Assam University tang dun chuan Aizawl khawpuia hna thawhna hmun hrang hrang 200 tlawh chhuakin naupang an awm leh awm loh an enfiah a, hnathawhna hmun 80-ah naupang hna thawk 80 an awm tih an hmuchhuak.

Heng naupang hna thawk zingah hian mi 45 (56.25%) chu an hna thawh a hah thlakin a hautak hle a, a him lo hle bawk.

Naupang 10-te pawh an hnathawhna chu hmun hahdam leh nuam a ni miah lo a, 25-te hnathawh erawh chu a hahthlak lo deuh a, an hna pawh a 'simple' deuh.

Naupang hnathawk zingah hian a tam ber chu lirthei workshop-ah an thawk a, chutiang chu 25% an ni. Construction ( in sak etc) hna thawkin an dawt a, 20% an ni.

Restaurant, thil zawrhna (hawker/vendor) leh lung laknaa (stone quarry) thawk an awm nual bawk. Zirchiannah hian restaurant leh thingpui dawr 147 tlawh a ni a, hawker/vendor 25, automobile workshop 17, construction 10 leh stone quarry pakhat tlawh a ni.

Hnathawhna hmun 200-ah hian hna thawktu 1200 an awm a, puitling 15 an awmnah chuan naupang hnathawk pakhat zel awm angin a chawhrual theih.

Naupang hnathawk zingah hian a tam ber mi 35 chuan ni khatah darkar 5-8 chhung hna an thawk a, 20-in darkar 3-5 an thawk a, 16-in darkar 8-12 an thawk. Ni khata darkar 1-3 chauh thawk chu pakua an ni. Lirthei siamna leh construction-a thawkte chu an hah ber a, an thawk rei ber bawk. Hawker leh thil zawrh tur sem veltute chu tlemin an awl deuh. Hna hahdam zawk deuh thawkte chu chanchinbu sem, saikret zuar leh restaurant vela thawk an ni.

Aizawl pawn lama cheng naupang hnathawk zing 12 chu an chhungte nena Aizawla khawsa tawh an ni a, thenawmte emaw hmelhriatte emaw zuia Aizawla lut naupang hnathawk mi 28 an awm a, mahnia Aizawla tei lut ve tawp 14 an awm bawk.

Naupang hnathawk zingah hian a tam ber chuan ni khatah Rs 50-100 an hlawh a, ni khata Rs 100-200 hlawh mi 18 awmin, Rs 200-250 emaw a aia sang hlawh 24 an awm.

Naupang hnathawk zingah hian lehkha zir duh chu 23.75% chauh an ni a, a tlangpuiin Mizo naupang an ni. Mizoram pawn lam atanga Aizawla inhlawh tura kalte hian lehkha zir hi an duh lo tlangpui a, a tam ber chu Bengali an ni. Aizawlah hian lehkha an zir duh chuan Mizo tawngin emaw sap tawngin emaw an zir a ngai dawn a, chu chu an phur vak lo a ni.

Lehkha zir duh zingah hian 11 chuan eng zirna emaw ber an zawm a, open school zawm 8 an awm. Zan sikul chu Aizawlah a lar lo bawk a, naupang zingah hian zan sikula lehkha zir an awm lo.

India sorkar dan siam- Child Labour (Prohibition and Regulation) Act chuan naupang kum tling lo hnathawka chhawr luih hi a khap tlat a, Supreme Court pawhin he dan hi hman tan tur, a ti bur mai. Mizoramah chuan he dan hi uluk taka lekkawh a ni rih lo niin a lang.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment