Monday, March 22, 2010

Tourism Lama Mizoram Dinhmun

'Bamboo dance'-a world record siam chu tourist hip nana tih a ni ber. Mahse, he world record hian tourist a hip tak takin a rinawm loh.

Tourism lama hmasawnna hian Economy a siam tha thei thin. Sum lakluh a tisang a, chu mai ni lovin hnathawh tur a siam a, infrastructure lama hmasawnna a keng tel a, chu chuan nunphung changkang a thlen thin.

Mizoram hi India ram state zinga a naupang pawl a ni a, hmun kilkhawra awm a ni. Kan socio-economic leh infrastructure neih te hi a bei tham em em a, chu chuan lungawi lohna pawh a thlen a, 1966-a India laka Mizoram hel chhan ber pawh ngaihsak tawk lova inhriatna niin mi thenkhat chuan an sawi.

Tourism lama hmasawnna hi Mizoram tan chuan hmathlir thil ang mai chauh a la ni. Mizoram chu tourist te hipna tur hmun nei tha a ni a, khualzinte tlawh duh ram dinhmuna ding a ni chungin helam kawnga hmalakna awm tawk lo chuan a nih tur ang a nih loh phah!

Sorkarin tourist spot a siam nual a, Champhai District-in ngah berin, tourist spot sorkar hriatpui 10 lai a awm a, Aizawl-ah 8, Lunglei-ah 5 leh Saiha-ah 4 a awm. A pum puia sorkarin a hriatpui tourist spot awm zat chu 36 a ni.

Tourism lama hmasawnna a awm dawn chuan infratsructure development a awm a ngai. Road connectivity a that a ngai a, Mizoram hian road density 43.15 a nei. Chu'ng zinga 59% chu 'classified road' anga ngaih a ni.

Kawngpui tha a nei lo a, connectivty tha a la awm tawk lo. Hei ringawt pawh hian tourism lama mi hipna kawng a tibo hle a ni.

Chu chu thuhran ni se, Mizoram chu ILP leh RAP-in a phuar a, RAP vang hian Mizoram luh a har a, mi pali chin tan lo chuan inthuruala luh theih a ni lo.

ILP leh RAP vang hian Mizorama luh a har vangin thenawm State te aiin tourism lamah Mizoram hian hma a sawn nep deuh a tih theih ang.

1993 khan Mizoram sorkar chuan Industrial Policy a tlangzarh a, chutah chuan Tourism pawh Industry anga ngaih a ni. Industry anga ngaih a nih tawh vangin hmalakna pawh a awm nual a, mahse, duhthusam a awm lo nge hmuh theiha hmasawnna erawh a awm lo.

2001 thleng khan Mizoram mai ni lo North East tlawhtu tourist an tlem em vangin India sorkar chuan Tourism Ministry chuan 9th Plan-ah North East tourist tihhmasawnna atan 10% lump sum a dah hial.

Kum tinin sorkarin tourism lama hmasawnna atan budget pawh a dah pung tial tial a, a changin 0.38% - 0.41% te a dah thin.

Mahse, a pawi ber erawh khualzin hipna atan engmah ruahmanna puitling a awm thei lo hi a ni. Tourist lodge sak lamah Mizoram chu a tuan a, chu'ngte lah chu tourist ni lovin sorkar official-te hman ber a ni leh lawi si.

Tun hnai kum nga kalta chhung khan tourisim lama hmasawnna tura sum dah a pung nasa hle a, mahse, tourist hipna kawngah hmasawnna a awm lem lo.

Tun hnaiah Bamboo dance hmangin mi sing chuang intelkhawmin Guiness World Record an siam a, chu chu tourist lama hmasawnna a nih theihna kawnga khawvel hriata inphochhuahna kawng khat nia sawi a ni.

Bamboo Dance World Record vang hian tourist an tam phah thut dawn chuang lo tih chu thil chiang tak a ni.

A pawimawh ber chu tourism hi Industry-a ngaih a nih hnuah hian hemi hmanga sum lakluh beitham lutuk hi engtianga puntir tur nge tih a ni.

2006-07 chhunga tourism deptt.-in sum a lakluh zat chu Rs 81.64 lakhs chauh a ni a, 2007-08 chhung khan pung hretin, 86.41 lakhs lakluh a ni.

A sum lakluhna lian ber chu tourist lodge hman man a ni a, tourist lodge hman man hi 2007-08 chung khan Rs 81.56 lakhs a ni a, hei bakah Highway Restaurant leh Picnic Spot atanga an lakluh chu Rs 4.52 laks leh Rs 0.33 lakhs te a ni.

Aizawl khawpuia tourist lodge awmte hi chu hnam dang lo kalte'n an hmang tangkai deuh a, a bak hi chu a hmangtute chu Mizote ngei an ni.

Hotel changkang leh tha tak nei thei lo a nihna hian he ramin tourist a ngah lohzia chu a hril mai awm e. Chutih laia tourist hip vak tum chu thil theih loh tluk a ni a, Cheraw kan hmangin a hip dawn hauh lo ang.

Mizorama tourist anga ngaihte pawh hi a nihna takah chuan Kohhran thil vanga Mizoram lo chuangchhuak an ni ber zawk awm e.

Foreigner an ni a, hnam dang tiin an inziaklut a, tourist anga chhinchhiah an ni mai chauh a ni. Mizoram an tlawh chhan erawh tourism vang hrim hrim a ni hran lo.

Inda mi ni sa Mizoram tlawha lo zin ngat phei chu chhiar tham tak meuh chauh an ni a, 0.1% chauh an ni. He'ng mite hi chu sumdawnna lam thil vanga Mizoram lo chuang chhuak an ni tlangpui.

Kum 20 zet state a nih hnu-ah foreign tourist mi 1,000 chuangin Mizoram an la rawn tlawh lo hrim hrim a, mi 800 pawh an la tling lo chu a ni.

Tourism administration lama Mizoram dinhmun a that tawk loh vang te, tourist environment tha a awm tawk loh vang te leh economy-a pachhiat vangte a ni thei.

Nikum vel atang khan Mizoram-ah tour operator te an awm ve ta a, chu chuan nasa takin thil a tiawlsam a, foreign tourist-te pawhin awlsam zawkin Mizoram an hriat theih phah a, tlawh pawh an rawn tlawh phah reng a ni.

Private tour operator an awm hnu hian nasa takin Mizoram tourism tihhmasawn hna an thawk a, sorkar hmalakna aiin a chak zawk emaw hial ang tih chu mi thenkhat ngaihdan a ni.

Foreigner tam tak tan Mizorama rawn zin duh pawh ni se sorkar rawn pawh ngawt a theih loh, chuvang chuan Mizorama tour operator-te hi an tangkai a, anni kaltlangin tourist an pun phah a ni.

Serow Tours neitu B Lalruattluangi chuan, “Mizorama rawn zin chak fe fe hi an awm a, RAP hian min tibuai nasa khawp mai. North East-ah hian Mizoram tlawh chak hi an tam ber ang tih mai tur a ni. A nihna takah chuan inhawng zual ila chuan tourist hi kan nei teuh ang,” a ti.

B Lalruattluangi chuan village tourism chu promote tlak nia a ngaih thu sawiin, “Foreigner an lo kal a, Mizoram-ah thil changkang vel hmuh an beisei lo. Kan nun danphung, kan society hi hriat an chak zawk a ni,” a ti a, “Ruai thehnaa kal te hi nuam an ti a, Mizo taka inneih ruai kut lawnga bar ve pawk pawk khan anmahniah hlimna a thlen zawk. Thingtlanga kalpui pawhin Guest House nuam tak ai chuan thingtlang mite nun dan anga an mutna anga mut mai kha an duh zawk,” a ti.

“Hetah changkang taka lo mikhual kan tum a, chutiang ai chuan kan nihna ang ang hi a ni an hmuh duha an hriat duh zawk chu ni,” a ti bawk.

Tourist lokal mai anni lo, ram danga zin pawh kan tam tawh. Serow Tours ho chuan ‘Travelling Packages’ hrang hrang neiin Ram thianghlim fan leh Europe leh khawchhak fan te man tlawm tete in a siam thin.

Mipuiin an duh a, Aizawl patling kei ka ni inti deuh chin chuan an bawh nasa.

Chutiang tluk chuan ram changkanga awm te hian Mizoram hi tlawh an duh ve tho. B. Lalruattluangi chuan, “Foreigner lokalte hian Mizoram hi nuam anti thin. A ram hmel landan hi a danglam an ti a, India ram dang nen a inan loh em vang hian nuam anti niin ka hria” a ti.

Indian te ngei ngei pawhin nuam an tih thu sawiin, “Vai kan tihho pawh hian nuam anti lutuk a, an zawng chhang zawk niin ka hria” tia sawiin, “Mahse, han tlawhpui tur a lawi hi a tlem lutuk deuh a. A ram leh boruak hi nuam an ti tawpa chu zawng chu a ni deuh mai. Hei vang tak hian village tourism hi tilar ila, Mizo hmanlai In ang te hi a khua khua in din ila chutiang hmang nuam nasa takin sum kan lak luh theih ka ring” a ti.

Sorkar hmalakna pawh hi bihchian tham a ni. 2002-03 chhung khan Mizoram sorkar chuan tourist lodge sak thar nan leh a hlui chei thatnan Rs 131 lakhs a hmang. 2003-04 phei khan tipung dawrhin, Rs 536 lakhs lai infrastructure leh a kaihhnawihte tihchangtlunnan pekchhuah a ni. 2006-07 budget-ah phei chuan tourism tihchangtlunna atana budget-a sum dah chu a pung dawrh a, Rs 25.36 crore lai a ni.

Mahse, heti khawpa sum hman tamna ni si hian a let leh lam hmuh tur a tlem em em si. Tourism Deptt.-in revenue an lakluh leh an hmanchhuah hi a intu lo hle a ni. Kum nga kal ta chhunga investment atana sum an sen chu 1837% laia nasa a nih laiin chumi hun chhunga an lakluh chu 153% chauh a ni.

Village tourism te tihhmasawn theih a ni a, helam kawngah erawh tourism deptt. ber lah a ngawi hmuk si.

Industry a ni a, sorkar hnuaia awm mah ni se sum lakluhna tur leh tourism tihhmasawnna kawnga hmala tur a ni. Anthurium Festival-in engmah a thlen lo a, sum khawhralna mai mai ti hialin mi thenkhat chuan an sawi.

Ram dang mi te'na Mizoram an rawn belhchianna ber tur website te lah chu ngaihthah a ni satliah lo, ngaihthah em em a ni ringawt. Tourism Deptt. hian tourist a tam thei ang berin Mizoram an lo luh theihna atan hma a la lo tiin a sawi theih.

Tourism Deptt. website front page-ah te chuan, ‘Upcoming event: Chapchar Kut 2009’ tih a la inzak kulh a, 2010 Chapchar Kut-ah Guinness World Record siamin khawvel hriatah tarlan puanzar kan ni tiin kan 'Hallelui' tawh a ni si.

Website maintain kawngah department hrang hrangte hi an hman tlak vak loh hrim hrim. 2008 inthlanpui hnua MNF sorkar tlak hnuah pawh Department thenkhat website-ah chuan ministry hmasaa minister te thlalak hmuh tur a la awm kuau reng.

IT department a awm tawh a, chu mai a ni lo, information technology khawvel-ah kan cheng tawh a, chuti chunga ngaihthah a ni lutuk hi chu a zia lo deuh chu a ni.

A bikin tourism lam ngat phei chuan khawvel hriata inphochhuah theihna kan neih zinga hmanraw pawimawh ber chu advertisement leh information katlangin a ni mai.

Tunlai khawvelah chuan internet hi information inpek tawnna tha ber pakhat a ni. Chu chu ngaihthah a ni a, chanchinthar thehdarhtute hmangin khawvelin world record kan siamna te hria pawh ni se a bak an zawnna kawngah Tourism Department chu pawimawh chungchuanga ni nghal lo thei lo a, anni ber pawhin an ngaihthah chuan tourism tihhmasawn chu a hla khawp mai.

Statistical Handbook 2008-ah chuan foreigner Mizoram rawn tlawhtu zat chu 735 tih a ni. Restricted Area Permit vangin a huho lo chuan Mizoram luh hi phal a ni lo, chumi atan chuan a tlem berah foreigner 4 an intiam rual a ngai a, foreigner pakhat chahchhuak duh pawh ni ila Mizorama luh theihnan a thian pathum tal an lo kal ve a ngai tihna a ni.

Mahse, hei hi zawm kher a ni lo a, pakhat pawh chah chhuak duh ila Mizoram-a lo kal tawh tu tu te emaw hming hawhin a siam rem theih. Chutiang a nih avang chuan figure thar bera foreigner 735 tih pawh hi a dik nge dik lo tih hriatthiam a har.

Mizorama hnam dang lo kalte hi a tlangpuiin charity thil leh Kohhran lam kaihhnawiha rawn kal an ni tlangpui bawk.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment