Monday, March 1, 2010

Khi te khian Zoram a bomb an ti Zopa thenkhat erawhin ho an ti

March ni 5, 2008-ah khan Vanapa Hall-ah mipui an pungkhawm a, India sipai te'n jet fighter hmanga Mizoram an beih champha an hmang a ni.

March ni 5, 1966-ah MNF te'n zalenna an puan avangin India sipaite'n jet fighter hmangin Mizoram an bei a, a tukah an chhunzawm leh bawk. Silai pu-a ramchhuak- MNF sipaite chang an bei lo a, 'civil-mi' te awmna an bei tel. Chumi champha chu hman a ni a, mipui huapa hman vawi khatna nia hriat a ni.

Hemi kum hian he ni hman tul ti mi thenkhat an inhmukhawm a, a hmingah Zoram Ni tih vuahin, an committee hmingah pawh Zoram Ni Organising Committee tih an vuah ta a, MZP te nen tang tlangin chu ni chu an hmang ta a ni.

Chutih laia Mizoram chief minister, zalenna suala lo rammu thin Zoramthanga chu khuallian a ni a, Mizoram buai chanchin sawiin, Mizoram buai chu rambuai dang nena tehkhin chia a ngaih loh thu a sawi.

"Northeast buai vete nen a tehkhin chi loh. A buai ber a ni ringawt," a ti a, Mizoram buai laia India sorkarin a beihlet dan chu hmun dangah a thleng ngai lo niin a sawi bawk.

Khawkhawm chungchang sawiin chief minister chuan, "Asia-ah pawh hian Malay-ah, tuna Malaysia ni taah hian communist nena intihbuainaah a khawmite duhthlanna karah an lo khawm tawh," a ti a, chu bak chu khawvel hmun dangah khawkhawm a thleng ngai lo nia a hriat thu a sawi.

"Jet fighter-in a sawp leh khawkhawm hi India ramah a awm ngai lo," tia sawiin, "Kan rambuai kha chu a buai lawt lak! Khatiang hmanrua kha hmanna a awm ve lo reng reng," a ti bawk.

Chief minister chuan jet fighter leh bomb hmanga India sipaite'n Mizoram an beih ni champha hman chu tha a tih thu sawiin, a hming atana Zoram Ni tih hman a ni pawh inhmeh a tih thu a sawi a, he ni hi "Ni bik" a ti nghe nghe. "He idea hi mi tam berin ngaihdan kan neih phak loh leh ngaihdan kan siam thiam loh a ni," a ti.

Jet fighter leh bomb hmanga Mizoram beih a nih laia huaisen taka mipuite tanpuitu mi 12 hnenah chawimawina hlan a ni a, chu'ng chawimawina dawngtute chu - Sainghinga, Brig Sapliana, Chalhnuna, Rev Elwyn Roberts, Rev Dr Lalngurauva Ralte, Rev Dr Lalsawma, Rev Dr HS Luaia, Rev Dr CL Hminga, Denghnuna, Paul Zakhuma, Bawlliana leh Zohmingthanga te an ni.

Chawimawina dawngtu pakhat - Denghnuna chuan thu sawiin, tualchhung chanchinbu thenkhatah India sipaite khan bomb hmangin Mizoram an bei tak tak lo ni awma tarlan a ni chu pawi a tih thu a sawi a, "Aizawl bomb chungchangah hian complain awm lo se ka duh. Min bomb ngei," a ti. Denghnuna hian sap tawng dictionary-in 'bomb' tih a hrilhfiah dan a chhiarchhuak nghe nghe.

Chawimawina dawngtu dang pakhat Rev Dr Lalngurauva Ralte chuan, "Forget and forgive hi kan ti thei lo a nih pawhin ka indem chuang lo a," tia bultanin, India sipaite laka Mizo mipuite tawrhna chu theihnghilha ngaihdam tha a tih thu a sawi. Amaherawhchu, "Chu chu a theih lo a nih-a, kalpui zel tul kan tia a chhan mumal a awm a nih chuan a awm ka ti tho," a ti thung.

Hetih laia MZP president C Lalhmachhuana chuan rambuai vanga Mizoram tawrhna chungchang sawiin, "Tuarna phenah malsawmna hi a awm tak tak a nih chuan, khati khawpa kan tawrhnaah khan malsawmna a awm tak meuh em tih hi kan rilru-ah awm se," a ti.

"Dikna leh huaisenna ralthuam hmanga kan inthuam loh chuan hman ni lawka khawvel atanga min nuaibo tumtute hian khawvel hmasawnna hmang hian min nuaibo tho ang tih a hlauhawm," tiin Mizo hnam hian tanlak a mamawh hle nia a hriat thu a sawi bawk.

MUP president H Raltawna pawhin thu sawiin, "Mizoramah sipai an che na em em a ni tih kha a dik. Ram dangah hetiang a thleng ngai lo tih pawh a dik ang," a ti. Hetih rual hian, "Amaherawhchu, chhan a awm," a ti thung. "Kan naute kha an che na em em a ni," tiin independence an puan hlimah MNF volunteer-te khan India sipaite an tibuai hneh nghal hle niin a sawi, "A hnuah pawh khawi lai pawh kha an tibuai thei," a ti bawk.

CYMA aiawha thusawitu Lalchungnunga, CYMA vice president chuan India sorkar chu jet fighter leh bomb hmanga Mizoram a beih avanga ngaihdam dil tura a phut thu a sawi. "Nasa takin thupha chawi se, kan thinlai na dam rawh se," a ti a ni.

"Hel chu bei rawh se, pawisawi lo nunau chunga khatianga an ti kha kan theihnghilh thei lo a ni," tiin CYMA vice president chuan mipuite laka India sipaite chet dan a dem thu a sawi.

Tlawmngai pawl dang atangin MHIP vice president Ngurmawii chuan jet fighter leh bomb hmang meuhva Mizoram beih a ni chu an dem thu a sawi ve bawk.

A tuartute lam atanga thusawina hunah Vanlalngaia chuan, "Hnam anga boral vek turin hmun hrang hranga min thawndarh an tum a ni tih kha min hrilh chiang khawp mai," tiin jail-a a tan laiin hetiang thu hi an hrilh niin a sawi. Ani hian, "A tuartu ka ni a, a tawrhtirtu ka ni bawk," tiin zalenna suala a rammut ve thu a sawi a ni.

MZP te'n ngaihdam dil tura India sorkar an phut chungchang sawi langin, "Ngaihdam dil mai hi a tawk lo; rambuai avanga tuar Zoram mipuite hi 'special rehabilitation'-in ngaihdam dil rawh se," Vanlalngaia chuan a ti.

North East Students Organisation vice chairman Lalmuanpuia Punte kaihhruaiin Zoram Ni hi darkar 3 chhung hman a ni. Most Rev Stephen Rotluanga'n hunserh a hmang a, Rev Dr Lalsawma'n meichher (mombati) depkaiin a chhi a, hei hi 'hmalam pan entirna' a nih thu a huaihawttute chuan an sawi. Hetih laia MZP general secretary VL Krosshnehzova'n report a pe a, "Zawlkhawpui senmei chan ni" tih lehkhabu, Dr JV Hluna buatsaih tlangzarh a ni bawk.

2009-ah pawh Zoram Ni chu hman a ni leh a, hemi tuma khuallian, Mizoram Journalists Association president K Sapdanga chuan: "Nunna hi Pathian siam a ni a, khatianga thinrima a thawk a phita inlaksak tur a ni lo," tiin India sipaite'n jet fighter hmanga Aizawl an beih chungchang a sawi.

"Mizote hian zalenna kan sual a, zalenna hi kawhmawh bawl vanga sual kan ni lo. Khatih hun laia ram neitute leh Mizo hnam hi lo dingchhuak se titute leh hmathlir thui nei te'n hma an la a ni," tiin Zoram-in zalenna a sual chungchang a sawi.

"Kan nu leh pa te hnenah ngenngawl takin kan dil a, chumia a chhanna kan hmuh chu..." tia sawiin, jet fighter leh bomb hmanga Mizoram beih a ni chu rapthlak a tih thu a sawi a, "Ram khat insawisak danah, khatiang kha, zep nak emaw, thin te pawh a rim leh a," tiin tun hnua ngaihtuah let leh pawhin thin a la rim thin tih a sawi.

India sipaite khan chung lam atangin, tumah thliar lovin mipui an pawng beih ni maia a hriat thu sawiin MJA president chuan, "Kha thil thleng chungchangah kha chuan, tawngkam hnih/khata thupha chawi tur tu emaw hi chu an awm niin ka hria," a ti.

Hetih laia CYMA president JH Zoremthanga pawhin thu sawiin, "Ram leh hnam tana kan inpek tharna ni-ah he ni hi hmang ila," tiin kalkhawmte a sawm.

Kuminah pawh MZP chuan Zoram Ni hman leh an tum a, mahse, pawm lo an awm nual. Zopa thenkhat chuan he thil hi theihnghilh tul an ti a, hetianga sawichhuah hi tul an ti lo. Zirtirna him lo ti hiala chanchinbua ziak pawh an awm. Home minister R Lalzirliana ngei pawhin tha a tih loh thu a sawichhuak a, inlungrualna ni atana tih ni mah se inlungrual lohna thlen thei thil a ni ta.

MZP president VL Krosshnehzova chuan: "India sipaite'n jet fighter hmanga min beih champha hi, Zo hnam inlungrualna ni atan kan duh a, chutih laia hetiang ni hman sawisel an lo awm hi pawi kan ti khawp mai. India huatna ni a ni lo a, tharum thawhna sawi uarna a ni hek lo, tualchhung buainaah khatia jet fighter hmang meuha India sipaite an che kha rapthlak kan ti a, a hun lai pawhin Khasi MP te pawhin rapthlak an ti a, chu ni rapthlak tak chu hriatreng tul kan ti a ni. Hriatreng tul kan tih chhan chu Mizo hnam a dinchhuah theih nana kan inlungrual theih nana insan marna ni atana hman kan duh vang a ni," a ti.

"Kan hnam history-ah March ni 5, 1966 kha kan mangan ni, mangan vanga kan tawngtai nasat ni tiin a sawi theih ang. Chumi champha-ah chuan inlungruala Pathian kan auh thin tul kan ti a, inlungruala kan insan mar tul kan ti a ni. Tu pawi mah sawi kan tum lo a, tumah huat kan tum hek lo," a ti bawk.

Pa pakhat, a hming tarlan duh lo chuan, "Ni hriatreng tlak a ni lo a, hetiang inhrilh hi zirtirna dik lo a ni. Hetiang ni hi hman a tul lo," a ti a, thil awmze nei lova a ngaih thu Zozam Weekly a hrilh.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment