Monday, February 8, 2010

Lehkhabu thlirna- "Naupangte Kutchhuak"

¢ Lalhruaitluanga Chawngte

He lehkhabu hi lehkhabu awihawm loh tak a ni. July ni 10&11, 2009-ah khan Bal Bhavan Society te'n naupang kum 14 hnuai lam tan 'creative writing competition' an huaihawt a, chumi tum chuan Mafaa Hauhnar nen endiktu kan ni mauh mai. |an hun a lo thlen chuan a sir kil khatah ding dunin, an ziah tur thupui kan ngaihtuah a, kan thlanfel veleh kan han puang a, an ziak ta a ni.

An bur ngar ngar a, an ziak zo ta.

An zawhfel chuan kan lakhawm a, kan endik ta a ni. Chuta naupangte kutchhuak kan han hmu chu, mak tak a ni, kan awih lo!

A thupui phuaha ziahtirtu, an ziah laia viltute ngeiin kan han awih lo mauh mai chu a awm ang lo hle. An awihawm loh miau a ni.

Naupangte kutchhuak kha a tha lutuk a, naupangte kutchhuak a nih a awihawm loh thei tak tak.

Chutiang hun ka lo paltlang tawh avang chuan he lehkhabu- "Naupangte Kutchhuak" pawh hi awihawm loh ti hle mah ila naupangte kutchhuak ngei a ni tih hretu ka ni.

"Naupangte Kutchhuak"-ah hian naupangte kutchhuak, thu leh hla 43 a awm a, essay, thawnthu tawi leh poetry te niin, pangpar chi hrang hrang par vul chukna huan ang maiin hawi lam leh kawh lam inang lo tak tak a inpawlh chuat mai. A ziaktute hi kum 6 leh kum 15 inkar an ni.

He lehkhabu han chhiara rilrua lo lang lo thei lo pakhat chu tunlai naupangte'n heti tak maia 'nature' an lo tuipui hi a ni.

Tunlai Mizo literature hi han thlir ila, thuneihna, hausakna leh nawmsakna kan ngaihsanzia hre turin chhiar uluk vak a ngai lo, a then phei chu a ziaktu hming en ila a hriat nghal mai. He lehkhabu-ah erawh chutiang lam a awm lo; Pathian thilsiam hrang hrang- tlang te, thingkung te, vaimim te, pangbal te, zawng te, sai te leh thil dang dang an buaipui a, satel thlengin. Tin, 'Ber' thla thlasik boruak thiang kak mai hlut pha khawp te pawh an awm.

Hmanlai naupangin chutiang thilte chu buaipui se thil mak a ni lo ang, "Naupangte Kutchhuak"-a ziakmi tunlai naupang, GI Joe leh barbie hmanga awm tleite'n heti tak maia an buaipui erawh a mak a, a lawmawm bawk.

Kan ngaihhlut thil, kan awh em emte hi mihring siam vek a ni ti ila kan sawi sual tampui awm lo e. Ka hawizau tawk lo a ni mai thei, Krismas Bazar-a ka kal ve tum pawh khan mihring siam ni lo Pathian siam ngat chu thil pakhat chiah ka hmu- Dawrpui biak in chhaka ka pi Zakhawli far (fir) zar zawrh chauh kha. Christmas tree atan a zuar ve a, mahse, mite chuan mihring siamchawp an duh zawk, kum tin a inhralh thei lo tial tial. Chutiang chu kan ni a, chhawrthlapui te, thlifim te, thing daihlim tih velte chu 'changkannain' a umbo ta. Mihringin ama siamchawp a buaipui a, ama siam ngei chu Pathian biakin a be ta hial niin mithiam thenkhat chuan an ngai. Chu khawvela cheng, kan Mizo naupangte'n Pathian thilsiam heti tak maia an lo tleipui hi a mak tih loh rual a ni lo a, a lawmawmzia hre tur erawh chuan khawvel ropuina ringawt thlakhlelh loh te pawh a ngai awm e. Engpawhnise, kan naute hian nature hlutna an hre pha a, tin, khawpui naupang leh thingtlang naupang an dang lo, an tuipui vek niin a lang.

An mihring siamte pawh mi nunhniam leh tlawm tak tak an ni hlawm. Lal leh mihausa tih velte chu lang ve bawk mah se a 'subject' tak tak-ah chuan fahrah te, chhungkaw rethei deuh te, piangsual te, a nun hniam leh khawngaih thlak lam an hmang deuh zel. English literature-ah chuan 'romantic age' an tia, Wordsworth-a te, Shelley-a te, Keats-a leh an thianteho hun lai kha; mi nun hniam te te leh nature buaipuitute an ni a, kan naute pawh hi chutiang deuh chu an ni ti ila a dik mai awm e.

Mihring tih theih bak thil, 'super natural' lam an uar vak hauh lo. Hei hi mak ka ti deuh. Naupangte chuan dawithiam te, thlengthlawkthei te, ramhuai pitar tih velte buaipui viau awm a nia, an buaipui mang hauh lo. Chu chu thil tha a nih leh nih loh chu thuhran ni se, thil mak a tling ve reng rengin ka hria. Pathian leh tawngtaina thil tih theihzia hi he lehkhabu-a super natural thil kan hmuh chu a ni deuh mai.

Thawnthu tawi pakhat, 'Once upon a time' tih erawh super natural lam thil, thlarau lam khawvel chungchang a ni a, a ziaktu hmeichhe naupang pawh hian a hlau mai awm mange tih mai pawh a awl awm e. Writer hriat hlawh tak kutchhuakte aia a neu bikna awmin ka hre lo.

"Naupangte Kutchhuak"-a naupangte kutchhuak hi a 'abstract' hlawm ang reng. Chu chu an fakawmna pakhat pawh a ni awm e. 'Current thim ngun zia hi' tih te, 'Zirlaite tan ngaihzawng neih a tha lo' tih ang reng hi ziak turin tu emawin min tur tlat se, a tul miau chuan kan ziak thei fur awm e, a ngaihnawm leh ngaihnawm loh chu thuhran ni se. 'Lungawina' tih te, 'Khawngaihna' tihte ang chi erawh kan hlawhchham pui fur mai thei. He lehkhabu-a ziaktu naupangte hian chutiang 'abstract' lam chu an awn fur mai a, puitling an dah 'nil' ti pawhin a sawi theih awm e.

Beiseina te, tumruhna te, taimakna chungchang te an ziak a, hmuh theih loh, a tawna tawn theih thil lam an ziak thei fur mai hi an fakawm ngawt mai.

Chhungkaw nun leh a hlutna lam an uar viau mai. Nu leh pa thu awih thatzia te, Pathian thu awih chhungkaw chanchin te, nu leh pa hlutna te, naupang chanchin te leh an thianho chanchin lam ziaktu an thahnem khawp mai. Mihring inlaichinna awmzia an hre viau a ni ngei ang.

Khawtlang nuna harsatna kan tawh mek thil hrang hrang an ziak fur bawk. Ruihhlo that lohzia te, meizuk that lohzia te, faina leh thianghlimna chungchang te, inkhawm thatna leh Sande Sikul thatna te, hetia kalkhawm nikhuaa mi thahnemngaite'na an sawi thin thil hrang hrang hi anmahni tawkah an uar ve pang pang khawp mai. Polythene that lohna thlengin an hria mawle!

Khawtlang nuna harsatna kan tawh mek chungchangah hian khawpui naupang leh thingtlang naupang an dang hran lo. Media lamah hma kan sawn a, khaw inhlat tak taka chengte chanchinbu leh TV hmanga kan inkawm theih tak vang pawh a ni mai thei.

Tlang chhipah dingin khawvel an thlir a, khawvel an hmuh dan chu an thiam ang tawkin an ziak ve ni berin ka hria. An khawvel hmuh chu puitlingte khawvel leh naupangte khawvel niin ka hria. "Lungngaihna leh manganna a tawhin, 'Engatinge ka chungah kher a thlen le?' a ti thin. Hlimna leh lawmna a dawnin, 'Engatinge ka chungah kher a thlen le?' a ti ngai si lo," tia mihring a hmuh dan ziaktu hian naupangte khawvel a thlirin ka ring lo a, puitlingte khawvel ngei a thlirin a ni ka rin ni. Naupang kum 7-miin a naupan lai chanchin a'n ziak mauh mai erawh hi chu, puitlingte khawvel atangin naupangte khawvel a thlir ve niin ka hria a, vawi khat mah a la neih ngai loh, puitling mit hawh chawp mah ni se a thil hawh hi a hmang thiam kher mai.

Naupang tih takah tawngkam un leh harsa an hmang lo a, tawngkam tluangtlam leh naupang tawngkam tak tak an hmang. A tlangpuia lakin khawpui naupang aiin thingtlang naupang tawngkam chu a 'naupang' lo deuhvin ka hria, an tawngkam a puitling e tihna ni lovin. Amaherawhchu, khawvel lungkham buainaina a tihbuai rual an la ni lo bawk nen, 'artist' ni tura thil pawimawh- 'harsatna' tawk ngai lo an ni tih erawh a lang thei.

Sawi tawh angin, he lehkhabu hi lehkhabu awihawm loh deuh mai a ni a, a awihawm lohna tak hi a tihlutu a ni thung. Hetianga naupangte kutchhuak lakhawma a bu-a khawrpumtu C Lalchhuanliani hi a fakawm hle a ni.

Mahse, he'ng naupangte hi an rawn thanglian ang a, puitlingte khawvela an luh hunah chuan hausakna leh nawmsakna ringawt an la um ve mai thei. Chhuan hmasate ang an nih chuan high school an rah atangin hausa tur leh milian ni turin chhungkua, society leh sorkarin a nawr ang a, pawisa tamna leh thawk vak lo chunga nuamsa taka awm theihna hna tha ber ber an hriat ve hunah anmahnia 'writer' awm pawh a thi nghal ang. A uihawm leh dawn mange! Puitlingte khawvelin naupangte a piansualtir nasatzia hian min run ngawt mai.

Related Posts :



1 comment:

  1. a va han dik tak em...a ziak tupa hi tuipui ral atanga ka mi ngaihsante zinga mi a ni tlats!

    ReplyDelete