Monday, December 21, 2009

Zofate hmai tibaltute'n ngaihdam dil

Asian Centre for Human Rights (ACHR) te hian Mizoram chu hnam tenaute tiduhdah thinah an puh fo a, Mizoram hmai tibal zawngin tum engemaw zat thu an lo thehdarh tawh. November ni 13-a Zarzokima thihna chungchangah pawh Mizoram an dem leh hle a, Mizoram mipui bakah Mizoram sorkar meuh pawh hnem tenaute laka rawng taka che-ah an puh. Chu'ng thu chu sap tawng chanchinbu hrang hrangah pawh a lang chuai chuai a nih kha. Mahse, Mizoramah an rawn zin a, an thil tihdik lohvah ngaihdam an dil.

December ni 14-ah ACHR Fact Finding Team te chuan Mizoram chief minister an kawm a, ACHR director Suhas Chakma chuan Tuikuk chungchanga thil chiang tawk lo thuchhuah an lo siam avangin chief minister hnenah hian ngaihdam a dil a ni. Mizoram sorkarin Tuikuk-te a venhim dan leh a enkawl zui dan pawh tha tawka an hriat thu a hrilh.

Zarzokima thih hnu-a Tuikuk chungchang buainaa sawia home minister R Lalzirliana'n thuthar lakhawmtute a kawm tumin ACHR te'n a hmun ngei thil awmzia rawn hmu se a duh thu a sawi a, ACHR lam chuan chu chu chhangin Mizoram an rawn tlawh ta a ni.

ACHR director Suhas Chakma chuan phungbawmah mi pali a sawm a, Nava Thakuria (Guwahati chanchinbumi), Mongol Bebaarma (advocate) leh Bamang Tago (Arunachal Citizen's Rights chairman) te an ni. December ni 11-ah khan CYMA, MZP leh Zoram Research Foundation hruaitute an kawm a, a tukah khawthlang lamah chhukin, Mamit leh Damdiai te tlawhin Tuikuk-ho an kawm a, a tuk Pathianni-ah Tumpanglui leh New Eden-te an tlawh bawk. Thawhtanni, December ni 14-ah chief minister an kawm a, chumi hnu-ah Mizoram an chhuahsan a ni.

MZP hruaitute nena an inkawm tum hian MZP hruaitute chuan ACHR-in Tuikuk chungchanga thu an lo thehdarh tawh, dik lo an tihte sawiin, tan lam nei rana ngaihdan siam thin leh Tuikuk sawi dan chauh la-a Mizote be ve ngai lo tiin an sawi a, ACHR director hian MZP te thusawi hi a hnial lo. Siamthat ngai siamthat a inhuam thu a sawi a, Mizo biakpawh tur an hre lo thin ni te'n a sawi bawk.

MZP hruaitute hian Mizoram chhuahsantute chu tlanchhia an ni lo tih sawiin, Mizoramah autonomous district council an ngiat avangin Bru National Union thupekin an chhuak tih an sawi a, 'tlanchhia' tih tawngkam hmang tawh lo turin ACHR chu an ngen a, tlanchhe zat pawh a uar thei ang berin an sawi thin tiin an hrilh bawk.

Mizorama cheng thin Tuikuk-te lo let chu Mizoram mipuiin an remti reng tih an sawi a, mahse, 'bonafide citizen' tih tawngkam hman an duh loh thu leh 'Mizorama cheng thin' ti-a sawi chauh an duh thu sawiin, 'their original places' tih tawngkam pawh a dik lo tih hrilhin '1998-a Mizoram an chhuahsan hmaa an chenna' tia sawi tur a nih thu an sawi bawk.

Tripura-a refugee camp-a khawsa Tuikuk mipuite'n Mizorama let an duh a nih pawhin an hruaitu thenkhatin an duh lo tiin MZP hruaitute chuan an sawi a, an rawn let theihna tura ruahmanna siam a nihin harsatna an siam zel tia sawiin, Mizoram chuan Mizorama cheng thinte chu rawn let turin an welcome reng tiin an sawi bawk.

MZP te hian Tuikuk-in Mizo an puh hmingchhiatna hrang hrang sawiin, National Human Rights Commission thlenga dawt an sawi thu Fact Finding Team te hi an hrilh a, Mizo an puhna hrang hrang leh dawt a nihzia te a finfiahna nen an hlan a ni. 1997-a Mizoram an chhuahsan pawh an duh thu ngeia ti an nihzia finfiahna 'document' an pe bawk.

Zoram Research Foundation (ZORF) hruaitute chuan ACHR te chu Tuikuk chungchangah thu dik leh rintlak ziak thin turin an hrilh.

Mizote leh Tuikukte inkara harsatna awm thin chu khawvel hmun danga buaina leh harsatna thleng mekte nena khaikhin chuan a la ziawm viau zawk a, chuvangin, buaina a punlun zel lohna turin ZORF chuan hemi chungchangah hian fimkhur tak leh rinawm taka thu ziak thin turin ACHR te chu an hrilh a ni.

Human Right Group an nih angin thudik ziktluak leh thuchiang an hriat hmaa an ngaihdan puangzar mai mai lo tur leh awn lam neia thuchhuah lo turin an ngen bawk. An website-a thuziak thenkhat chu siamtha turin ACHR te hi an hrilh nghe nghe.

CYMA hruaitute pawhin ACHR chu Tuikuk-ho hnen atang chauhva thu la lova kil hrang hrang atanga thu la tawh turin an hrilh a, Zarzokima thihna chungchanga YMA hmalakna te an hrilhfiah bawk.

Chief minister an kawm tum hian chief minister Lal Thanhawla chuan Tuikuk-in Mizote kut an thlak pawhin Mizote chuan engtinmah an tih let ve thin loh thute a lo hrilh.

Chief minister hian Tripura Sakhan tlangdunga Mizote chuan Tuikuk-ho vangin an ram an chan tih sawiin, Mizote'n nasa taka Tuikuk laka an tawrh thu a sawi a; tun hnaia buaina avang pawhin Tripura-a Mizo thenkhatin vau an tawh thu te sawiin, a hman hmasak berah an thlavang hauh tura Zampui tlangdunga kal a tum thu Fact Finding Team te hi a hrilh a ni.

ACHR lam hian Mizoram sorkar chunga lawmthu sawiin, inhawng tak leh engmah thup nei lova an hmuh duh ang ang hmuh tira an kal duhna hmunte tlawh tir an ni chu lawmawm an tih thu an sawi. Tuikuk nunau leh pawisawilo-te tawrhna ti zangkhai tur zawnga sorkar-in chhawmdawlna, tanpuina leh humhimna a pek te pawh tha tawka an ngaih thu te an sawi bawk.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment