Monday, December 7, 2009

Mizote Dawta Hektu Tuikuk

September ni 23&24, 1997-a Saipuilui khuaah Bru National Union (BNU) te an inkhawmpui a, Tripura atang te pawhin palai an kal. Hemi tum hian palai 400 vel an kalkhawm a ni.


Hemi tum hian BNU hian Mizoram-ah Autonomous District Council neih a nih theih nana hmalak an rel a, Mizo mipuite a thawng hle. Parliamentary Committee on Petitions-in Mizoramah Chakma te puala UT siam a lo rawt bawk nen, Mizo mipuite'n hnam dang tana Mizoram sah hek an phal lo a, an mang a ang hle.

An thurel bawhzuiin Bru National Union leh Bru Students' Union (BSU) te chuan an mi leh sate chu Mizoram chhuahsan turin an ti a, Tuikuk khaw hrang hrangah zinkualin, autonomous district council an ngiat zui zel tur thu leh a tul a nih chuan ralthuam pawh an chelek tur thu te sawiin, an mi leh sate chu Mizoram chhuahsan turin an hrilh kual ta a ni. Hetih laia BSU president, Bruno Mesha leh A Sawibuanga Riang te, R Laldawngliana te chu he thila a meizang hlaptu-ah police te chuan an ngai.

BNU hnuaiah chuan ralthuam lek pawl, Bru National Liberation Front (BNLF) tia vuah a ding zui bawk. He pawlin hriat a hlawh tanna chu October ni 21, 1997-a Lalzawmliana an thah kha a ni awm e.

Bru Students' Union (BSU) te chuan an mi leh sate chu March ni 22, 1998 hmaa Mizoram chhuahsan turin an hrilh a, a vau-in an vau a ni ber!

Tuikuk VCP-te chu BSU te hian lehkha an pe a, an lehkhaah chuan March ni 22, 1998 hmaa Mizoram chhuahsan tura tiin, "He lehkha i hmuh atanga kan hnam chipui Bru zawng zawng hnenah a ruk thei ang bera lo puangzar tura tih i ni e," tiin an ziak.

"Thupek awih duh lo-a chhuak duh lote chu hnam uiresanah ngaih an ni ang a, BSU-in tul a tih angin an chungah hma a la ang. Thihna hial pawh lo tawng se Bru hnam chuan kan ensan ang," an ti a, "Mizo hnama chhiar tel an ni ang a, dimdawina a tel lo ang, kah an nih pawhin engmah an sawibuai thei lo ang," an ti bawk.

Chu thupek zawm chuan Tuikuk-ho chuan Mizoam an chhuahsan ta a, Cachar vel pan awm bawk mah se Tripura an pan ber. Tripura-a an tlanthlak kawngah hian Jampui tlangdung leh Sakhan tlangdunga Mizote chu an tibuai nghe nghe. Sakhan tlangdunga Mizote phei chu, chhungkaw 81-in an in leh lo an tlanchhiatsan hial.

India sorkar chuan Mizoram chhuahsantu Tuikuk-ho chu raltlan-ah (refugee) ngaiin Tripura-ah hian relief camp 6 siamin Tuikuk-ho chu an enkawl ta a ni.

Bru National Union (BNU) te chu National Human Rights Commission (NHRC) hnenah an zualko nghal a, Akhil Bharatiya Vanvasi Kalyan Ashram te'n an pui bawk. National Human Rights Commission hnena an lehkha thehluh hi union home minister leh Mizoram sorkar-ah a copy an pe a ni.

National Human Rights Commission hnena an zualkonaah hian Tuikuk khaw 41-ah in 1,391 zet Mizote'n an hal niin an sawi a, Tuikuk hmeichhia 44 zet Mizote'n an pawngsual niin an sawi bawk. Mandir/temple 29 chu Mizote'n an tichhia a, Tuikuk 8 an that a, chin hriat lohvin mi 8 an awm zui tiin an sawi bawk.

Mizoram Police te chuan BNU te thil sawi hi an chhui zui a, hmeichhe 44 te'n pawngsual an tawk tih thu-ah chuan, pawngsual tuartu nia an sawi mi 28 an kawm a, 'min pawngsual e' titu mi 12 an kawm bawk. He'ngah hian finfiahna engmah hmuhchhuah a ni lo a, hmeichhiate hian police te hmaah sawi tur pawh an hre mumal lo. Mizote tihhmingchhiat tumna mai mai tih chu a chhuitute ngaihdan a ni.

Mizote kut tuara thi ni-a an sawi, Tuikuk hming 8, National Human Rights Commission hnena an lehkha thehluha an tarlan pawh police te'n an chhui zui a, hei hi thu belhchian dawl lo a nih thu, Mizo kut tuara thi an awm loh thu leh a thi ni-a an sawi te pawh natna vang zawka thi an nih thu te an finfiah a ni.

Tuikuk-ho puhna chu belhchian dawl hmuh ni lo mah se Mizoram chuan a hmingchhiatpui hle a, India sorkar ber chuan Tuikuk-ho chu Mizote'n an umchhuah vanga tlanchhia-ah a ngai tlat bawk. Mahse, hun a lo vei a, BNU hnuaia din, Bru National Liberation Front (BNLF) te khan Mizoram sorkar nena an inrem hnu-ah MZP office-ah lengin 'Mizote dawtin kan puh' tiin ngaihdam an dil ta a nih kha.

"Tuikuk-ho hian dawtin Mizote min puh thin a, mahse, thudik a la lang zel ang tih kan ring, thudik a dingchang thin si a," tiin MZP president VL Krosshnehzova chuan Zozam Weekly a hrilh.

"Kum 10 chuang liam taah anmahni duh thu ngeiin Mizoram atangin an tlanchhuak a, Mizote umchhuah angin khawvel hian a ngai tlat a, India sorkar pawhin chutiang chuan a ngai. Dawtin nasa takin min puh a, khawvelin a awih miah avangin kan hneh lo ti pawhin a sawi theih mai thei. Mahse, dawt a dingchang ngai lo," a ti bawk.

"Mizoram atanga an tlanchhuak leh chumi hnu-a dawta min puh hi an tawngtaw tih a ni lo a, an hnam thatna tur ni-a an hriat a ni. Hetia min tih hi an tan tha turah an ngai a, tunah pawh Mizoram-a lak let lehna tur buaipui a nih laiin hmalakna tithuanawptu tur thil a thleng leh a, hei pawh an duh dan-a an thlentir a ni," tia sawiin Krosshnehzova chuan, "An thil duhah an hlawhtlin theih nan hmanruaah kan hnam min hmang a ni ber a, Zofate hi kan inngaihtuah a hun hle a ni," a ti.

"An duh thu ngeiin an tlanchhuak a, rawn let leh hi an duh lo. An hotute hian khutia hnathawh ngai lova India sorkar hnen atanga tanpuina dawnga khawsak khu nuam an ti a, chuvangin, Mizorama lak let an nih loh nan an duh danin an che a ni. Mizote hi hmingchhia se an ti a, Tuikuk pawisawi lote chunga nunrawng deuh anga kan lan hi an duh a ni. An tlanchhuah hmasakin chumi kawngah chuan hlawhtlingah an inngai ang a, an zawngchhang te pawh a ni thei. Tuikuk hneh lo nih hi tlawmah la ila, Mizote hi i tangrual ang u," MZP president chuan a ti.

##############################

Bru Students' Union te lehkha chu tiang hi a ni:

He lehkha i hmuh atanga kan hnam chipui Bru zawng zawng hnenah a ruk thei ang bera lo puangzar tura tih i ni e.

Keini Bru hnam te'n kan ram Tlawng ral Hachhek tlangdung hi kan ta ngei a ni a, Mizo hnam te'n min chimral tak ngial dawn avangin District Council kan nawr a, kan ram luah ngei tuma kan nawr laia heti taka helai Mizo awm tlem tein kan hnam min ti chi-ai hi Bru Students Association chuan committee koin hetiang hian thu a pass a, he kan thu pass hi kan hnam zawng zawng chuan zawm vek kan tum.

A hmun: Riffle Mara (Cachar)
A hun: Dt. 8,3,1998
Member Present: Mi 40 (Sawmli)

Thurelte

i) Dt. 22, 3, 98 hma ngeiin Bru hnam zawng chuan Mizoram chhuahsan vek tur.

ii) Mizo kut tuar leh thil bo zawng zawng te kim taka BSU-ah report tur.

iii) Thupek awih duh lo-a chhuak duh lote chu hnam uiresanah ngaih an ni ang a, BSU-in tul a tih angin an chungah hma a lang a. Thihna hial pawh tawng se Bru hnam chuan kan ensan ang.

iv) Mizo hnama chhiar tel an ni ang a, dimdawina a tel lo ang, kah an nih pawhin engmah an sawi buai thei lo ang.

He thu hi (THURUK) secret letter a ni a, Mizo-in an hriat chuan hmalakna a buai thei, chuvangin Mizo-in an hria a nih chuan a mawh chu in khawbil aiawhin i tuar ang.

Ram leh hnam tam rei lo te chhung chu hrehawm i tuar za tlang ang u aw.

Bru Students' Union president Bruno Msha leh secretary te'n hming an sign. A phek lehlamah sap tawngin an ziak bawk.

##############################

BNLF te chuan tiang hian MZP Office-ah ziakin ngaihdam an dil:

1. Supreme Court-a Mizo mipuite hmingchhe taka khinna petition awm mek hi BNLF chuan pawi a tiin withdraw turin theihtawp a chhuah ang.

2. Mizo mipui BNLF kut tuar, thihna thlenga lo awm te, inrukbona te lo awm avang khan BNLF chuan a tuartute chungah leh Mizo mipui zawng zawng chungah ngaihdam a dil a ni.

3. Bru mi thenkhatin thu dik lova Pathian biak in (temple) halsaka Mizote kan puhnaah ngaihdam BNLF chuan a dil tak zet a ni.

4. Bru hmeichhe tam tak pawngsual anga Mizote thu belhchian dawl lova hmingchhe taka kan puhnaah BNLF chuan ngaihdam a dil tak zet a ni.

5. Kristiana inleh luihtir anga Mizote kan puhnaah ngaihdam kan dil bawk a ni.

Related Posts :



1 comment:

  1. He article hi ka thuziahah telh ka duha, mahse a ziaktu hming hi a awm lova.....

    ReplyDelete