Monday, November 16, 2009

Eichawp man to, sorkar mawh

Mizoram pawn atanga petrol rawn phurh luh a nih hian climate avang tein a lo dal sawt thei a, chuvangin, a tak zawng a lo danglam a nih pawhin tih thuah danin phal chin a nei a ni.

Legal metrology tena petrol tha lo tia an man chin tawh chu chhe tak a ni. Mahse, heng an petrol pawlhdal an man te hi engtiangin nge a awm zui an hre bik lo.

Hemi chungchanga Zozam Weekly zawhna chu, “Sawi thui lo mai ang,” tiin an chhang.

Manipur khi Mizoram aia petrol pawlhdal tamna a ni a, Manipur chuan 'Mizoram petrol chu a tha' tiin an la sawi ve leh chhawng a ni awm e. Silchar-ah pawh an pawlhdal thin a, Mizoram petrol aiin Silchar petrol a la chhe zawk nia sawi a ni.

Petrol pawlhdal, Legal metrology te'na an hren chu a kalna chin an hre ta tlat thin lo. Leihbuak phal a ni lo a, khawiah nge dah a nih ang tih chu zawhna lian tak a ni a, Mizoramah vek lei theih tura 'unload' thlak leh tho a nih rin a ni.

Legal metrology hian petrol dik lo man thei turin thuneihna an nei a, an endik a, a dik lo a nih chuan an hreng thei. Mahse, an kawl ngam lo. “Oil hi man ta ila, khawiah nge kan dah ang?” tiin an sawi.

Oil chu police lamin an kawl ngam lo a, court lamin an kawl ngawt thei hek lo. Chuvangin a mantute hian hren mai bak tih theih an nei lo a, kumkhuaa hren thu a awm si lo a, hremna tlingtlak a nih hnuah engtin nge kalpui a nih tih chu hriat mai theih a ni ta lo a ni.

Tank lorry-te hi tu ta nge tih chu a pawimawh lai a ni leh a, milian leh heti lama thuneitute paw’n an nei fur. Mahse, mi hmingin an dah leh daih si. Legal metrology lam hian lo manchhuakin lo hreng pawh ni se tuin nge hrem ang?

Buhfai buk dik loh pawh a tam khawp mai. Hei hi tun hnai thil a ni lo, hman ata tawh vawiin thlenga la awm reng a ni. Siamthat theih leh tihtawp theih a ni a, siamthat leh tihtawp erawh a ni lo.

Buhfai phurtute hian chet dan hmang fel tak an nei; hmun remchangah an ding a, mau an sat phel a, dawhthleng siamin buhfai an han hawlh pawp a, mauah chuan luang thlain, tichuan, buhfai bag hrang hrang chu a awm tawk vel an la vek a, cumi hmang chuan buhfai bag dang a piang ta thin a ni. Mau hmanga an hawlh kuakna chu zei takin lang mang lovin an thui phui leh tawh mai thin.

Chu chu tihtawp theih a ni a, Mizoramin bufai a chhekkhawlna hmun lian ber chu Rengtekawn, Kolasib-ah a ni. Chu hmunah chuan legal metrology inspector pakhat chauh a awm!

Bairabi atangin rel atangin bungrua dang leh buhfai thlengin lakluh a ni. Chungte endik vek tur chuan mihring pakhat tan a ngaihna a awm lo.

Vaiho phakar zia kan hria a, an duh dan danin min bum a ni ringawt mai. Tukri bag-ah zikhlum te pawh kg 10 tiin an ziak ang a, a taka buk chuan kg 7 te a ni thin. Chu chu check theih a ni a, check vek turin a check-tu an indaih thlawt lo.

A tuartu chu mipui kan ni a, helaia lo hralh chhawng lehtute tan a man tova an chhiar a ngaih phah lo thei lo. Chu chuan mipui a nghawng a, a harsatna leh a tuartu ber chu mipui an ni leh tho thin.

Chu’ng chu dan theih a ni a, a dang turin legal metrology pawh an awm. Mahse, an indaih lo. Office tam zawk chu an 'over-crowded' a, muster roll phut suau suauna hmun a ni nawk hlawm. Legal metrology-ah erawh hnathawk nghet lo paruk an awm a, pakhat group D, pakhat driver.

Vawksa rep pawh kan buaina tawk a tling, buaina tling awm a ni reng bawk. Legal metrology-ah inspector 10 an awm a, chu'ng mite tan chuan Mizoram puma vawksa rep zawrhna zawng zawng enfiah vek hman a ni lo. Hna dang an ngah lutuk.

“Report a awm chuan kan kal a ni mai a. Chutiang a nih ngawt loh chuan kan hna tur chu kan hai pawh a ni lo, enfiah vek turin kan indaih ngang lo a ni,” an ti.

Vawksa rep chungchangah, “Vawksa rep kan lei dan hi a uchuak alawm. A rep hi kan buk a, gram 600-800 te a ni a. A rep kan sawisel a ni lo, a rep pawh ni se kg 1 a tling tur a ni. A man chungchangah thuneihna kan nei lo, a rep pawh ni se kg khat chu kg khat a ni tur a ni,” tiin vawksa rep chungchang hi an sawi a ni.

Mizorama dawr tin, bukna nei chin chuan legal metrology chhinchhiah thlap bukna an hmang tur a ni. Chutah pawh mipui chu bum theih an ni. Mi tam tak chuan bukna pahnih an nei a, pakhat zawk chu legal metrology chhinchhiah a ni a, a dang chu an chhinchhiah loh a ni thung. Legal metrology chhinchhiah chu an hmang ngai ta lo a, an chhinchhiah loh zawk chu an hmang ta thin a ni.

Mizoramin border trade a neih theihna lian ber chu Champhai a ni. Mizoram khaw pawimawh berte zinga mi a ni a, sorkar pawhin a ngai pawimawh ni awm takin CHANEM building lian lutuk pawh a sa. Mahse, vawiin thlengin hlawk taka hman a ni lo, eng nge Mizoram sorkarin a tum tih hriat a har.

Border trade tihna atan leh sumdawnna hmunpui atan a ti ni awm tak a ni. Chumi tihlawhtling tura hmalakna tur pawimawh ber erawh a mangnghilh thung.

Legal metrology inspector pakhat tan Champhai chu vil hneh theih a ni lo, hmun pawimawh lutuk a nih vangin ngaihthah chi a ni lo.

Mizoram hian Myanmar atangin thil a lalut hnem khawp mai, eitur chi hrang hrang bakah ran thlengin a chawlut. Chu mai a ni lo, mihring thlengin a chawlut kan ti thei ang.

Ruihtheih thil pawh Burma atanga lakluh a tam em em a, Aizawl khawpui dawra thil zawrh tam tak hi Burma atanga lo lut a ni.

Eitur mai a ni lo, khawl thil thlenga lakluh a ni. Television, VCD, etc. thlengin Burma atangin kan lalut.

Legal metrology hian foreign goods license thlengin a pechhuak thei a, an pechhuak thin bawk. A pawi ber lai erawh vil reng turin chakna thahrui an nei lo hi a ni.

Burma atanga bungrua kan lakluh tam tak hi dan hmangin a zawrh theih a, chu dan chuan chhiah a phut dawn a, chhiah chu sorkar sum, mipuite ta tur a ni. Chu chu sumdawn dan kawnghmang pawh a ni a, tun dinhmunah chuan Mizoram hian hlawkna a tel tlem khawp.

Burma atanga thil lakluh chu foreign goods lakluh theihna license neite hnenah thleng khawmin an hnen a thlen hnuah an pack tha leh dawn a ni. An pack tha leh mai tur pawh a ni lo a, Burma tawnga thil inziak chu Mizo te’n kan hriatthiam loh avangin Duhlian tawngin emaw, sap tawngin emaw Hindi-in emaw, mipuite hriat theih turin a man zat bakah eng nge a nih, tunge a laluttu importer leh hralh theih tura sem lehtu tih thlengin an ziak lang tur a ni.

He dan tha tak mai hi kenkawh ni sela chuan hlawkna teltu tur chu mipuite an ni ang. Chumi hmang chuan chhiah mumal taka pek a ni bawk ang a, mipui tan a him bawk ang.

Chu chu Legal metrology te hna a ni a, tichung chuan sorkar hian a hrethiam pha lo nge Champhai khawpuiah inspector pakhat a dah ve tawk. Chu mai a ni lo, chu dan kengkawhtu te chu supply department hnuaiah dah an ni daih.

Nagaland chuan legal metrology hi a ngai pawimawh em em thung. Border trade nei ve thei tho an nih avangin department puitlingah a dah a ni.

Legal metrology chu FCSACA deptt. hnuaia wing pakhat a ni a, an hnathawh ber chu comsumer protection a ni a, consumer chu democracy rama mipuite hi kan ni.

Mizoram sorkar hnuaia thawkte zingah legal metrology hian hna an ngah ber hial mai thei.

An hnathawh chu mipuite hmuh nghal theih a ni a, Welfare Economics tihhlawhtlinna atana a sulsutute an ni.

Weight bridge, petrol pump, kudam, retailer zawng zawng thlenga check a ngai a, gas agent an check a ngai bawk. Chu chu danin a phut tlat. Chu dan chu India ram pumin a hman Essential Commodities Act, 1955 a ni.

Hna hautak tak an thawk a, retailer-in buhfai a sem dik em tih thlengin endik theihna power pek an ni. Chu’ng zawng zawng enfiaha endik tur chuan Mizoram pumah staff 69 chauh an awm thung.

A nihna tur dik taka hmala tura an indaih lohna chu nasa tak a ni. Mizoram pumah inspector 10 an awm a, Lunglei-ah 2, Kolasib leh Champhai-ah 1 ve ve, Aizawlah 4 an awm. Pakhat chu prosecution-ah a awm a, pakhat hu laboratory-ah. Chu'ng mi 10 te chu mipuite'n thil tha leh him chauh an lei theih nana thawktu an ni.

Thil reng reng MRP aia sanga hralh zawng zawng pawh man theitu leh endik thei chu legal metrology an ni a, an thuneihna a sang khawp mai. Consumer protection chu an hnapui a nih vangin an pawimawh nangiang mai. Chuti chung chuan duat an hlawh hlawl lo a, mipuite tana thawktu an nihna chu sorkar hian a hai tlat.

Kum chawhma lamah khan bazar-a chawhmeh zuarte chu an chawhmeh zawrhte bung lung hmanga buk turin an ti a, mahse, an indaih loh em avangin an thupek pawh an bawhzui thei ta lo.

Thil zawrhte chu zawrh tlak a nih leh nih loh an enfiah tur a ni a, MRP aia tova zawrh a nih loh nana hmalatu tur an ni. Packaged commodity ni lo, a man tur bituk sa ni lo te hi tuin nge a man khuahkhirh ang tih thu-ah erawh a inhnial theih viau. Legal metrology awmna department hming chu Food, Civil Supply and Consumers' Affairs Deptt. a ni a, thil man to thur thur tur khuahkhirh chu consumers' affairs a ni. Mahse, anni pawhin eng an ti lem lo. Chutiang chu a ni a, hman ni lawka kg 1 Rs 13 vela kan lei thin alu te kha kg-ah Rs 30 a chuang ta thut a, dailuah te pawh kg-ah Rs 75 te a ni ta thut mai. Sorkarin a tih tur a ti si lo. A lakluhna lamah harsatna an tawk a nih pawhin, chu pawh chu sorkar mawh tho a ni.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment