Monday, October 12, 2009

Insuihkhawm zai an rel

Molsom chu 'Mual sawm' tihna a ni a, Lusei lal hnuaia an awm laiin a mual 10-naa an awm avanga he hming hi pu ta ni tein an insawi. Sawi dan dang pawh a awm tho. Tripura-ah an cheng ber a, Tripura leh hmun hrang hranga chengte chu nuai 1 tling lo deuh niin an inchhal. A thlangtla thui pawl an ni awm e.


KAIPENG

An nun a la hniam hle a, ziak leh chhiar thiam lo pawh an la tam. Zohnahthlak zinga mi mah ni se Kristian ni lo te pawh an la awm.

"Ziak leh chhiar thiam lo te kan la tam a, tar zingah an tam. Kristian ni lo pawh tar zingah an la awm a, pi leh pu sakhua la bia an awm," tiin Zaihmingthanga chuan a sawi.

Zaihmingthanga hi Molsom hruaitu pakhat a ni a, Molsom chu Zohnahthlak zinga pakhat a ni tih hrechiangtu a ni. October ni 2&3-a Vanapa Hall-a neih ZOFEST 2009-ah pawh khan a phur hle a, "ZOFEST hian rahtha a chhuah a nia, a chhuah zel ang," a ti sauh sauh mai.

ZOFEST hi 2002, 2004 leh 2006-ah te neih a lo ni tawh a, 2004 leh 2006-ahte hian Molsom hi an lo tel tawh. "ZOFEST-a kan tel hi kan hlawkpui lutuk, Kristian pawh kan pun phah," Zaia chuan a ti.

"ZOFEST-ah kan tel a, 'khi lamah khian kan mite an lo awm alawm' kan ti a, pi leh pu sakhua la biate pawhin 'pathian dik lo kan lo bia a ni, kan mite pathian hi i be ve ang u,' te an ti a, Molsom zingah Kristian an pun phah," a ti bawk.

"Tin, hetia kan mite an awm ve tih kan han hria hi kan thlamuan phah a, kan huaisen phah," tiin an dinhmun a sawi. Molsom-ho hi identity-ah an la buai hle a, an identity hi an lantir ngam mang lo thin bawk. 1985-ah khan Molsom Students' Union an din ve a, rei lo teah an president chu tute emawin an that daih! Chutiang vel chu an dinhmun a ni a, ZOFEST zara an mite an han hmu hi an lawm hle niin ZOFEST palaite chuan an sawi a ni.

ZOFEST 2009-ah hian India ram state hrang hrang, Burma leh Bangladesh atangtein Zohnahthlakte an kalkhawm a, 'Insuihkhawm leh zai i rel ang u' tih thupui an zirho a ni. L Keivom, Dr H Lallungmuana leh Rev C Lianhmingthanga te'n thupui hi an sawi.

ZOFEST-a tel Kaipeng-ho chuan hlawkpui an inti hle. Anni hi Tripura-ah an awm ber a, Mizoram khawthlang lam - Kanhmun velah pawh an awm.

"Kan la mawl a, ziak leh chhiar thiam lote pawh an la awm a, kan nihnaa chiang lo pawh kan la awm. Mizo kan ni tih hi chu kan hre tlangpuiin ka ring. Kan tawng leh Duhlian tawng hi a inang a, chuvang chuan hnam khat kan ni hi chu kan ti ve hrim hrim. Mahse, hnam khat kan ni tih inhre lo pawh an tam tho, inhrilh a la ngai khawp mai. ZOFEST-a kan tel hi a hlawk lutuk, tihian kan haw hnu-ah kan sawi leh a, chu chu a hlawk a ni," tiin Kaipeng palai pakhat chuan a sawi.

Chittagong (Bangladesh) atanga lo kal, Bawm Students Association general secretary Lalhim Lian Loncheu chuan, "Kan la insuihkhawm ngei ang," a ti.

Lalhim hi Duhlian tawng thiam lo a ni a, mahse, tlem tlem chu a hrethiam. "Kan seilennaah Duhlian tawng kan hmang lo a, kan tan thiam ngaihna a awm lo. Mahse, a inang a tam avangin zir ngai lovin kan hrethiam mai. Kan tawng inang a tam hian unau kan ni tih a tarlang khawpin ka hria," a ti.

Bangladesh-a Bawm-ho zingah la mawl ve tak tak an awm thu sawiin, Mizoram mipuite'n chu'ng te chu hriatpui se a duh thu a sawi a, "Thlah khat kan ni tih hi chu hria kan tam a, hre lo pawh an tam. Mizoram hian uar takin hemi chungchang hi puang thin se chu rei lo teah Bawm-ho chuan kan hre vek ang," a ti.

Manipur MZP president Ginjonsang chuan Manipur-a Zohnahthlak hrang hrangte an inpumkhat tial tial ni-a a hriat thu sawiin, ZOFEST an hlawkpui hle niin a sawi.

"Hetia ZOFEST-a kan rawn kal hian Churachanpur atangin a huhovin kan rawn kal a, chu ringawt pawh chu hlu ka ti lutuk. Tihian Mizoramah kan mite an lo awm a ni tih kan naute'n an rawn hmu hi a hlu a, tin, thupui sawitute thusawi te kha kan hlawkpui," tiin Zozam Weekly a hrilh a ni.

Manipur atanga lo kal Gangte nula pakhat chuan, "Mizoramah kan unaute an awm tih ka nu te'n min hrilh thin a, 'Mizoramah ram kan nei' tiin min hrilh thin a, hetia Mizoram ka rawn hmu ve ta hi nuam ti lutuk," tiin Zozam Weekly a hrilh.

ZOFEST 2009-a palaite hian an hlawkpui thu an sawi uar hle hlawm a, 'unau kan ni, hnam khat kan ni' tihah an chiang thar hle niin an sawi hlawm. ZOFEST Sovenier - 'Chibai' tih chu Mizoram pawn atanga kalte hi MZP te'n a mal malin an pe a, an hlut hle. "Ranglawng nula te'n 'ka pu, sovenier kha kan indaih lo a, ka chang ve lo, lei tur tal a la awm em?' te an rawn ti chu a ngaihnawm duh ngei mai," tiin MZP president C Lalhmachhuana chuan a sawi.

Zohnahthlak zinga Duhlian tawng hmang lote pawhin 'Chibai' hi an hlut hle a, '|awng thiam lo mah ila ka hrethiam alawm' ti te, 'A thiamte ka chhiartir ang a, ka inhrilhfiahtir mai ang' ti te an awm nawk mai.

Biate tlangval pakhat chuan mipui hmaa thu a sawi tumin, "Ngaihban tlang awmna atangin kan lo kal a, mahse, Ngaihban tlang pawhin min dal zo lo, Mizoram kan ngaih hi kan bang thei lo. Mizoram hian min hre reng se kan duh a ni," a ti.

Aizawl zaithiam lar, ZOFEST-a zaite chuan lawm an hlawh hle a, hmun hrang hrang atanga kalkhawmte hian an ngaisang hle. Duhlian tawng hmang ngai lote pawhin Aizawl zaithiamte zai hi an ngaithla reng reng a, ral atanga an ngaihsan em emte an han hmu chu an hlim hle. Thla pawh an lakpui nasa narawh. Zoramchhani, Mimi Lalzamliani leh Mimi Renthlei te'n thlalakpuitu an ngah zual niin a lang.

A tiak zanah zaithiam hrang hrang leh MZP hruaitute chu stage-ah dingin an inkai a, 'Capt LZ Sailo hla - 'Insuihkhawm leh zai i rel ang u' tih an sa a, mipuiin an lo zawm bawk. An tui tlang hle a, Hrangkhawl te, Paihte te, Zanniat te, Vaiphei te, Zohnahthlak hnam hrang hrangte'n mahni awmhmunah he hla an han sa dual dual mai chu a ropui hle. A hla sa thiam ve lote pawh an lam nghawng nghawng bawk. A kalkhawmte hian insuihkhawm zai zawng an rel ngei e.

Insuikhawm leh zai i rel ang u
"Zofate hian hnama damkhawchhuah kan tum chuan a thu maia sawi a tawk lo. A tak ngeia damkhawchhuahna kawng kan zawh a ngai. A pawimawh hmasa ber chu inpumkhatna leh inthurualna a ni. Kan dam khawchhuahna chu zau zawka inhung khawm leh tanrual a ni. A hrang theuha inmualvawm kan tum chuan Zo hnahthlak tu pawh hmabak chu mi chimrala awm a ni," L Keivom chuan a ti.

L Keivom hian 'Insuihkhawm leh zai i rel ang u' tih thupui sawiin, "Chhinlung chhuak, Zoram khawvel hmun hrang hranga cheng Zofate hian kan nihna kan hriat chian a ngai. Piangthara insawi piangthar tak tak si lo ang hian, Zofa bera insawi, mahse Zofa nihna taka chiang si loa lang, tawng pakhat chauh Zofa tehna funga ngai pawl, Zofate histawri pawh chumi huang atang chauha teh pawl kan awm a. Hemi tukverh zimte atranga Zo nihna kan teh hunah a leng lo kan awm thin a, chu chuan insuihkhawmna kawng pawh a tichep thin a ni," a ti.

"Zoram khawvel hi chutianga zim chu a ni lo. Ramri a nei lo a, kawlrawn erawh a nei. Hmun pakhat atanga kawlrawn i hmuh kha i thlen hunah a insawn zel ang a, tawpintai a nei lo," a ti bawk.

ZANNIAT

Heta 'kawlrawn' a tih hi 'sap tawnga 'horizon' a sawina a ni a, ani ngaihah chuan Zofate chenna hmun hrang hrang chu 'Zoram Khawvel' a ni a, chu 'Zoram Khawvel'-a chengte chu insuihkhawm leh zai rel turin a au a ni.

Israel te chanchin sawiin, "Kum 430 Aigupta-ah an awm a, chuti chungin hruaichhuah tham an la awm a, keini hi hruaichhuah tlakin kan awm ve ang em," a ti. Tuna Zofate dinhmun chu Israel fate Aigupta hnuaia an awm thin nen ang khan a tehkhin a ni.

Thil hrang hrangin Zofate a run thin tih sawiin, min runtu hriat i tum ang u,' a ti bawk.

"Rel kawng hmangin nge min rawn run ang a, Tipaimukh Dam hmangin nge min run ang a, Look East Policy hmangin nge min run dawn," tia sawiin, thli thlir thiam a tul thu a sawi.

"Chimral hlauhna chang hre lo mihring an awm bawk," tia sawiin L Keivom chuan, "Chutiang mi chu sava lian ostritch rilru pu mi an ni. Hlauhawm a lo thlen hunah ostritch chuan vaivutah a lu a rawlh a, ‘Hlauhawm engmah ka hmu lo' a ti thin, an ti. A sawi zawh hmain a ûmtuten an thlen chilh rup tawh si thin. Ngaih a tihthat leh tihngam rik ngawtin kori a tu lo; a him phah chuang bawk hek lo. Kan hmachhawn lai leh ka hmachhawn zêl tur hriatna leh chumi atana inralrinna leh inbuatsaihna chu dam khawchhuahna rahbi pawimawh a ni. Hei hi ram hruaitute tan a pawimawh zual," a ti.

L Keivom hian inchimralna kawng hrang hrang 7 a sawi a, a hmawr a bawkna chu chu'ng inchimralna kawng hrang hrang laka Zofate himna tur pawimawh chu inpumkhat a ni a ti. "A pawimawh hmasa ber chu inpumkhatna leh inthurualna a ni," tiin hemi chungchang hi a sawi.

Thupui sawitu dang Dr H Lallungmuana pawhin, "Kan inkuangkuaha chibai kan inbuk theih hunah kan la par ang," a ti.

"India, Bangladesh leh Burma-ahte thendarhin awm mah ila Pathian-in min suihkhawm leh dawnin ka hre tlat a, sawi nuam pawh ka ti," tiin Kohhran Upa chuan bul a tan a, Israel te pawh an ram din turin hmun hrang hrang atangin an kalkhawm tih sawiin, an chenna hmun te a lo inan loh avangin an vun rawng te, an tawng thluk te pawh a lo inang tawh lo tih a sawi a, chuti chung chuan an inpawm tlat a, Israel ram an din ta tiin a sawi.

'Tawng pai' intih vanga inngeih loh a hun lo tih sawiin, Zofate pawh kan awmna hmun a hran avangin kan tawng thluk te leh vun rawng thlengin a lo inang lo thei, a ti a, inpawm tawn tul a tih thu a sawi a ni.

"Zohnahthlak dangte, hnam dang ena en duhna hi chu a pil dawn," a ti.

Rev C Lianhmingthanga pawhin Zohnahthlakte insuihkhawm leh chu Pathian duhzawng leh lawm zawng a nih ngei a rin thu a sawi.

Insuihkhawm chungchang hi Pathian thu atangin leh politics atangin a sawi theih nia a hriat thu Rev C Lianhmingthanga chuan a sawi a, Pathian thu atanga insuihkhawm chungchang hi sawi theih a nih dan a
sawi chhunzawmnaah hnam hrang hrangin anmahni ze mila Pathian thu an lak thin thu a sawi. Zohnahthlakte insuihkhawm pawh Pathian duh dan leh lawm zawng a nih ngei a rin tlat thu a sawi bawk.

"Mihang theoelogy" sawiin, mihangte chuan Isua pawh an ta a nih zia tichiang tura lem an ziah pawhin mihang hmel puin an ziak thin, a ti a, Pathian thu chu mahni tan theuh a nihzia sawiin, Mizote'n Mizo Isua kan biak hun a nghahhlelh thu a sawi.

Israel hnam lo dinchhuahna pawh mi tlemte, a tirah chuan Abrahama, kum upat hnua fa pakhat chauh neih a nih thu a sawi bawk. Mizo-te hian hruaitu Zohnathlakte tana hruaitu nih tling ropui Mizo Mosia kan mamawh, a ti.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment