Monday, August 3, 2009

Mitvarte hmuh theih loh hmutu mitdel chu

"Pathian zarah ka dinhmunah hian vanduai ka inti lo," a ti a, tin, a sawi zel a; "Pathian lakah ka vui lo," tiin. Amah chu mitdel a ni.

"Khaw hmu lova awm hi vanduaithlak ka ti lo a, hrehawm pawh ka ti lo, Pathian hnathawh kan hmu nasa zawk," a ti mauh mai.

"Ka dinhmunah hian, Pathian zarah, vanduai intihna ka nei lo," tiin a sawi zawm a, "Mite hmuh theih loh hi kan hmu bik a ni," a ti bawk.

"Khaw hmu lo kan nih avang hian miin min khawngaih a, theihtawp chhuahin min tanpui thin. Mi thatna hi kan hmu nasa em em a, Pathian hnathawh hi kan hmu nasa bik a ni," tiin a sawi. Amah chu mitdel a ni.

"Keimahniah hian khawvel itna leh chakna te a awm lo. Chuvang chuan Pathian hnathawh hi kan hmu nasa a, mitvarte hmuh theih loh thil kan hmu fo," tiin a sawi.

"Khaw hmu lo kan nih avang hian thil tha lo tam tak kan pumpelh a, chu chu malsawmna a ni," a ti bawk.

Heta 'thil tha lo' a tih hian a huam zau hle a, "thil sual tam tak" an hmu ve lo tih a sawi. Chuvang chuan khawvel thil lakah te hian fihlim a awl bik niin a sawi a, "Film tha lo leh bawlhhlawh te hi kan en ve lo a, min tibuai ve hlei nem," tiin entirna a sawi.

"Hun te pawh kan ngah bik a, mi tih ang tam tak kan tih ve loh avang hian thil tangkai han tihna hun te kan nei a, lehkha zirna hun pawh kan ngah alawm," a ti.

A hming - Lalbuatsaiha a ni a, Zosiama fapa a ni. Mualpheng khuaah a piang a, chuta tang chuan Keifang-ah an pem. Lehkha a zir a, MA a sualchhuak ta hial. Mizo zinga mitdel chunga MA zo hmasa ber nia hriat a ni.

Delhi-a Jamia Millia Islamia University-ah 2007 atang khan MA (Political Science) a zir a, July ni 21-ah khan an result a chhuak a, II Div-ah a pass a ni. JNU-a MPhil zir zawm turin a tling a, chuta tan chuan a inbuatsaih mek.

Mizo zingah mitdel chunga BA (Honours) zo hmasa ber a ni bawk. Mitdel chunga BA zo hmasa ber chu a ni lo, mahse, honours la hmasa ber erawh a ni; 2006-ah khan BA (Political Science) a zo a ni. Mizoram University hnuaiah mitdel zinga degree la hmasa ber a ni bawk.

Kolasib-a mitdel sikul-ah pawl 10 thleng a zir a, Kolasib-a St John's Higher Secondary School-ah pawl 12 zo lehin, Kolasib College atangin BA a zo a, chumi hnuah Delhi lamah MA a zir ta a ni.

Mitdel School-ah hian mitdel hawrawp - braille hmangin pawl 10 thlengin a zir a, a chung lamah chuan braille hi hman theih a ni tawh lo. Exam-naah pawh a ziahsaktu tur an ruai a, pindan hrangah an sawi ang ang kha a ziahsaktu chuan a ziahsak thin. Hetiang atan hian mahni aia pawl hniam an ruai thin a ni.

Pawl 11 atanga BA thleng chuan zirlai hi midangin an chhiarsak a, chu chu lo ngaithlain, a chhinchhiah thin. Tin, mi chhiar sa chu mitdel hawrawp (braille) hmangin a ziak thin bawk. Exam-naah erawh midangin an ziahsak thin tho.

MA-ah chuan computer hmangin, talking software hmangin a zir thin. An zirtirtute thusawi kha CD-ah an thun a, chu chu talking software-ah (chutiang chu JAWS an ti) dahin, computer hmangin a zir thin a ni. Computer-ah hian CD chu an play a, thusawi te chu duh dan danin a pawhfan theih. A tihranin a tihmuan theih a, 'word by word' emaw, 'line by line' emaw te pawh a hman theih. Exam-naah erawh midangin an ziahsak thin tho.

Buatsaiha hian hetia MA thlenga zirchhuah hi a naupan lai chuan a tum hran lo; "MA thleng thlenga zir te hi chu ka beisei lutuk lo. Mahse, SCERT hotute kan khuaah an rawn kal thin a, min fuih thin a, vai ramah chuan mitdel, mahse, professor ni thei te an tam tih te an sawi a, chu'ng chuan min chophur a ni," tiin a sawi.

A pa hi Keifangah hian primary school headmaster a ni a, SCERT hotute'n he khua an tlawh changa an pan ber pakhat a ni. Chuvang chuan SCERT hotute nen pawh a naupan lai te'n an inhmu fo a ni.

Kolasib-ah, mitdel sikul-ah a kal ve ta a, mahse, mitdel sikul-a a kal hma hian braille chu a thiam hman.

"Kolasib-a kan zirtirtute'n min fuih nasa a, tin, Salvation Army hruaitute'n min fuih thin bawk. Mi hrang hrangte min fuihna hi ka hlawkpui khawp mai," Buatsaiha chuan a ti. Mitdel sikul hi Salvation Army te ta a ni.

"Theihtawpin ka bei a, ka nu leh pa leh kan chhungte'n min pui nasa a, retheih pawh huama lehkha min zirtir avanga MA thlenga zo thei ka ni. Tin, Pathian min puihna avanga hetiang thlenga zir thei hi ka ni a, harsatna ka tawh chang pawhin Pathian-ah ka innghat tlat thin. Hetia MA thlenga ka zir thei hi ka lawm a, vannei ka inti khawp mai," a ti.

Exam-naah midangin an ziaksak thin chu a buaithlak deuh thin tih a sawi a, "Mahni rilru, mahni ngeiina han ziah tluk hi chu a awm lo. Kan exam danah hi chuan kan sawi ang ang kha writer te khan an lo ziak mawlh mawlh mai a, han phuah nalh deuh te a har thin. A tirah chuan kei pawh ka zam," a ti.

Amaherawhchu, "Thil hi chu tih than hi a awm ve a, kan ti thang tawh a, buaithlak pawh kan ti chuang lo," a ti thung.

Delhi-ah hian hostel-ah a awm a, a thiante'n a tulna apiangah an puih thin avangin a lawm hle. Hostel pawnah chuan Mizo, Delhi-a awm ve te'n an pui thin.

"Hnam dang zingah te kan tal a, mi hian min lo lainat a, kan professor-te thlengin min pui nasa em em a ni. Ka chungah hian mi an tha em em a, puih ka ngaihna apiangah miin min pui thin," tiin a sawi.

Hetia khaw hmu lova awm hi hrehawm a ti hran lo, a chanah a lungawi a, Pathian-ah a innghat.

"Naupan lai te chuan thian te kan lo kawm a, thiante bulah hlim deuhvin kan awm ve a, khaw hmu lo nih kha hrehawm tihna pawh ka nei chuang lo," tia sawiin, "Mitdel sikul-ah ka awm leh a, mitdel-ho kha kan awmkhawm a, kan inkawm hlim a, hrehawm han tihna hun pawh a awm lom" a ti bawk.

A zirlai hian nasa takin a pui a, chuvang chuan khaw hmu lo nih pawh hrehawm a tih loh phah thin nghe nghe niin a sawi.

"Thil engemaw kan tih chuan hrehawm tih theih pawh a ni lo. Mihring hi chuan tih tur kan mamawh a, tih tur neih loh hi chu a that loh bakah a hrehawm a. Kei pawh lehkha ka zir a, lehkha ka zir vang hian hrehawm han tihna hman pawh a awm lo," Buatsaiha chuan a ti.

"Amaherawhchu, han tim deuh chang chu a awm," a ti thung. "Midangin min en hniam pawh ka hre lo a, min en hrang lovin ka hria. Mahse, han tim deuh chang hi chu a awm ve. Mahse, thiante min puihna hi a lawmawm thin a ni," a ti.

"Rualawhna te hi chu a awm ngei a, hei hi chu mihring zia ve a ni a. Mahse, khawvel thil itna te hi chu keimahniah a tlem bik. Tin, hetia khaw hmu lo han nih chuan thil sual kan hmu tlem a, chu chu malsawmna a ni," a ti bawk.

Buatsaiha chuan a mit tha lo mah se mi hmel te pawh a mitthla ve thiam tih a sawi a, zaidam deuh leh thinchhe deuh te pawh, an mizia a hriat hmain a ring deuh fo tih a sawi. A mit hi var thut se, khawvel hi a mitthlaa a hmuh dan nen a danglam vak a ring lo nghe nghe.

Buatsaiha hi tlangval a ni a, mahse, ngaihzawng chungchang vel chu a ngaihtuah lem lo niin a sawi. 'Star' te chu a nei ve thin tih erawh a sawi a, an hmel hmu thei lo mah se hmeichhia hi a 'star' ve thin. Nupui atan pawh hmeltha a duh.

"Nupui tur chungchang hi chu ka la ngaihtuah lo khawp mai. Fel, piangthar, ka nih ang anga min pawmtu ka duh. Tin, rilru tha ka duh bawk," a ti a, "Hmeltha ka duh," a ti bawk.

"Thil chhia ai te chuan thil tha te chu kan duh zawk vek ang chu," tiin hmu thei lo chunga hmeltha a duh chhan hi nui hak hak chungin a sawi.

Buatsaiha hian lecturer nih a chak thu a sawi a, chumi atan chuan inbuatsaih zel a tum thu a sawi bawk.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment