Monday, July 26, 2010

Red Red Wine... Hei le ZAWLAIDI chu

Grape atanga siamchhuah- grape wine hian Mizoramah buaipui a hlawh hle a, chhungkaw thenkhatin eizawn nana an hman laiin tlawmngai pawl leh excise lamin an lo man chang te pawh a lo awm tawh thin. Tunah erawh Mizoram Total Prohibition Act-in grape wine a huam ta lo a, grape wine chu zalen taka buaipui theih a ni ta.


Indage Group of Company chairman SG Schougule chu 2005-ah khan khatih laia chief minister Zoramthanga'n thurawn pe turin Mizoramah a chahchhuak a. March ni 8, 2005-ah SG Schougule hian Hnahlan leh a chhehvela grape chinna hmun a tlawh a nih kha.

SG Schougule hian India rama wine siamchhuak tam ber an nih thu a sawi a, Mizorama grape chinna hmunte chu a leilung leh sik leh sa awm danah duhthusam niin a sawi. Mahse, wine siamna khawl chu rawn bun an tum mai lo thung. Mizoram sorkarin tih tur tam tak a la nei tih chu a ngaihdan a ni a, wine siamchhuah theih nana thil tul hmasa 'infrastructure' a din phawt tur a ni, a ti.

India rama grape chinna hmun hrang hrang a tlawh vek tawh thu leh Mizoram a tha ber nia a hriat thu a sawi. Uluk taka hma lak a nih a, thiamna changkang ber ber hman a nih chuan wine tha tawp siamchhuah theih a ni tih chu a ngaihdan a ni.

Schougule chuan India sorkarin wine chu chaw- food item-ah a puan tawh thu sawiin, khap theih a ni lo a ti a, "Engtin nge chaw i khap theih ang?" a ti.

"Grape wine hi hriselna atan a tha a, Mizoram sorkarin khawl a buna grape wine siamchhuah a nih chuan loneitute vanneihna a ni ang a, mipui tan chaw tha hmuhna a ni bawk ang. Hriselna a tha a. Loneitute'n an hlawkpui ang a, mipuiin chaw tha hmuin an lo hrisel phah ang a, Mizoram mipui tan chuan thil tha tak a ni ang," a ti.

Sorkar laipui chuan wine atan hian sum pawh a phal hle a, a khawl bun turin state sorkar hian hma a la a nih chuan 75% lai subsidy a pe thei dawn niin a sawi bawk.

Hun a kal zel a, zu khap burna dan pawh herremin, grape wine chu khap a ni ta lo a, Champhai leh Hnahlan-ah winery pawh bun a ni ta.

Champhai District-a grape chingtute chuan an grape chinte wine-a chantir tumin a 'enchhinna' an tan ta; Champhai Grape Growers Society chuan July ni 16-ah an grape tharte hi winery lamah 'trial run' an nei tan a, Hnahlan Grape Growers Society pawhin July ni 19-ah 'trial run' an nei ve leh a ni.

Wine siam tuma hma an lak laiin grape chingtute hian an sum puk lamah harsatna an tawk mek thung. Sorkar hmasa hunlaia Mizoram Intodelhna Project (MIP) sum cheng nuai 83 an puk chu rulh a ngai dawn a, rulhna tur an nei rih lo.

Wine siam tur hi 'Zawlaidi' tia vuah a ni. Winery-ah hian kar thum vel an process ang a, thla khat hnu velah wine-ah a chhuah theih dawn a ni. Wine hi Mizoram chhungah chauh zawrh a ni ang.

Champhai Grape Growers Society secretary R Thangseia chuan wine um khat (750 ml) man tur hi an la bithliah chiah lo tih a sawi a, "A sawngbawlnaa kan hmanraw hman man te a danglam reng a, tuna trial run kan neiha kan senso zat atang hian a man zat tur hi bithliah fel theih kan inbeisei a, Rs. 150 emaw vel te pawh a ni thei," a ti.

Trial run-ah hian grape rah quintal 80 siamchhin a ni dawn a, hei hi winery-a zem khat daih a ni.

Winery-ah hian grape bawr Kg 1 Rs 33-in an lei a, malthlak sa chu Kg 1 Rs. 35-in an lei. Society hian grape chingtute hnenah pawisa pek nghal tur a nei lo a, an 'product' an hralhchhuah atanga a lo let leh atanga pek an tum a ni.

Wine siamchhuah turah hian alcohol 14% aia sang lo tura tih a ni a, excise department enpuina-in alcohol tam dan hi enfiah a ni ang. Alcohol hi 14% aia a sang dawn a nih chuan extra neutral alcohol hmanga tihhniam a ni dawn tih Grape Growers Society hruaitute chuan an sawi.

Nodal department an nih angin Excise department hian wine zawrh phalna vendor license pawh a pechhuak dawn a ni.

Champhai leh Hnahlan Grape Growers Society hian anmahni pualin winery hi an din a, horticulture department chuan a tul angin a puibawm a ni. Bangalore lam mi consultant leh chemist an ruai a, winery-ah hian manager-cum chemist leh clerk pakhat ve ve bakah muster roll-in labour 13 an chhawr.

"Hei pawh hi employment generate-na tha takah kan ngai a ni," Champhai Grape Growers Society secretary chuan a ti.

Hei le WINERY chu
Champhai leh Hnahlanah winery bun a ni. He Winery hi ruahman dan chuan member inzawmkhawmte enkawl tura tih a ni.

Khaw pahniha winery an bun hi khawl inang a ni a, a kalpui dan tur pawh a inang.

He khawl hi company hrang hrang siam remkhawm a ni. Champhaia Winery atana project cost chu Rs nuai 222/- a ni.

Mizoram Intodelhna Project pawisa Rs nuai 83 puk a ni a, chu bakah Rural Bank atangin Self Help Group anga insawiin loan an la bawk.

Champhai Grape Growers Society-ah hian member 440 vel an awm a, governing board member 15 awmin, Self Help Group 27 inzawmkhawm te'n aiawh an nei bawk.

Hnahlan leh Champhaiah hian Rural Bank atanga loan an lak theihna turin Self Help Group angin an inziak lut a, Self Help Group pakhatah member 10 vel awmin Self Help Group an din nual a, chumi hmang chuan loan an la ta a ni.

An inenkawlna atan hian by-law an nei a, chumi chu an dan siam awm chhun chu a ni.

Governing board chairman chu horticulture deptt. aiawh a ni a, grape man bithliah vel pawh he governing board thutlukna tura tih a ni.

Winery hian tanky lian deuh deuh 15 a nei a, chu'ng zinga 14 chu 11,000 ltrs dawng a ni a, pakhat lian deuh bik 15,000 ltrs dawng a awm.

15,000 ltrs dawng hi grape sawngbawl sa a nih tur ang a nih vek tawh hnua thlitchhuahna tura tih a ni. He tanky lian bikah hian Excise Deptt. te’n alcohol a pai tam dan an enfiah theihna turin enchhinna tur dah a ni bawk.

Winery-ah hian grape chu dah a nih hnuah lo her chiptu tur khawlin a her chip a, chumi hnuah ‘Mass pump’ an tih khawlah lutin chu chuan tanky-ah a chhung leh ta thin a ni.

Tanky pakhatah chawlhkar khat an dah ang a, chumi hnuah chawlhkar hnih dang sawngbawl turin Tanky dangah dah leh a nih hnuah a kar thum naah a process hi zo thei dawn a ni.

Chumi hnu-ah Iron Exchange Machine a paltlang a la ngai a, he khawl hian thil tha lo zawng zawng a lo paih fai leh ang.

Chumi hnuah Sweden siam khawl pakhat pawimawh zet a paltlang a la ngai cheu; chu chuan wine, hriselna atana tha tak ni thei turin a lo sawngbawl ve leh ang a, a thlifimtu khawl pahnih a paltlang a la ngai leh bawk.

Heng zawng zawng a paltlang tawh hnuah chuan bottling theih tura peihfel a ni chauh ang.

Tanky an dah hi a lian tham a, tum khatah 1000 quintal um thei tura ngaih a ni.

Horticulture lama mithiamte chuan 1000 quintals atang hian um 12,000 vel a chhuak thei dawnah an ngai a ni.

Winery hi Extra Neutral Alcohol (ENA) a awm loh avanga peih har a ni. ENA chu grape chingtute’n grape umna atana chini an hman thin aiawhtu tur a ni.

ENA tel lovin grape hi a um theih loh a, ENA neih loh vang hian nikum lamah Winery hi a puitling hman lo a ni. Zawlaidi pawh a naupan phah ta a nih chu.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment