Monday, July 19, 2010

Corruption pho ro tumna kawng a titoh

Kau Tlabung leh Tuipang lui hydel project siamnaa thil dik lo awm nia hriat chhuichian chungchanga engineer 14 te'n anticipatory bail an dilnaah, an ukil rawih te'n bail dil sut leh an dilna chu Court chuan a phalsak.

Thudawn danin Mizoram sorkara chief secretary-in he case an chhuina titawp rih turin ACB lam a hrilh a, criminal case siam loin sorkarin departmental enquiry lak a tum nia sawi a ni. He hriattir lehkha hi July ni 2-ah khan ACB hian an dawng niin thudawn chuan a sawi.

Criminal case siam a nih dawn loh chuan rinhlelhte hi thu zawhfiah tura hren an ni dawn lo a, hei vang hian anticipatory bail lak kher a tulna a awm lo, thudawn chuan a ti.

Prism te chuan Kau-Tlabung leh Tuipang lui hydel project siamnaah hian thil tih dik loh a awm ngei nia hriain Anti Corruption Bureau-ah FIR an thehlut a, ACB-in an chhuizuinaah he thil kaihhnawihah hian power and electricity leh PWD-a engineer 14-te chuan court-ah anticipatory bail an dil a ni.

An bail dil hi case inang a nih avangin June ni 22, 2010 khan a huhova ngaihtuah tura tih a ni a, engineer-te ukil zingah inlan thei lo an awm avangin July ni 5, 2010-a ngaihtuah tur hian sawnhlat a ni a, July ni 5 khan engineer-te ukil-te chu Special Court Judge T Saikunga hnenah inlanin bail an dilna hi an sut leh thu an hrilh a, Court hian an dil ang hian a lo phalsak ta a ni.

Kau-Tlabung leh Tuipanglui Mini Hydel Project chhuinaa sorkar hmalak danah Prism chu an lungawi lo a, public interest litigation (PIL) file dan tur an ngaihtuah mek.

Peoples Right to Information and Development Implementing Society of Mizoram (Prism) hian October ni 3, 2008 khan Kau-Tlabung leh Tuipanglui Mini Hydel Project-a hnathawhnaah sum hman dan rinhlelhawm a awm nia hriain chhuichian a nih theih nan Anti Corruption Bureau (ACB) ah FIR an thehlut a ni.

ACB chuan he thil hi chhuiin, Vigilance Department hnenah an chhuina report hi an thehlut a, amaherawhchu sorkar chuan criminal case siam lovin departmental enquiry kalpui a tum ta zawk a ni.

Sorkar hmalak tum danah hian Prism chu lungawiloin, July ni 6-ah khan executive meeting an nei a, High Court-a PIL file dan ngaihtuah ni se an ti. Hemi chungchangah hian Advisory Board member leh Board of Invitees member te huamin July ni 9-ah meeting an nei leh a, PIL thehluh hi an remti tlang a ni.

Kau-Tlabung leh Tuipanglui Mini Hydel Project siam dan ACB ten an chhuina report-ah criminal case tling ngei nia an hriat laiin sorkarin a nep zawnga kalpui a tum nia an ngaih thu Prism president Vanlalruata chuan a sawi.

"He case chhuina tinep tur hian sorkar hotu lu thenkhat pawh an inrawlh niin kan hria a, ram ro ropui tak siamna tur tichhetute chunga sorkar kal tum dan hi ‘dikna rahbehna’ ah kan ngai hial a. Kan theihtawpin hmalak zui kan tum a ni," a ti.

He case chhuitu ACB te chungah Prism an lawm tih a sawi a, "Criminal case tling ngeia an chhuichhuah dan te, an hnathawh dan leh indaih lo chung chunga tha taka hma an lak theih avangin chhuanawm kan ti a ni," a ti.

"July ni 6-ah khan Prism chuan emergent Executive Meeting neiin he meeting hian Kau-Tlabung leh Tuipanglui Mini Hydel Project chhuina criminal enquiry titawpa departmental enquiry ti tura sorkarin a tih chungchang ngaihtuahin he thil avang hian PIL file tha a lo ti tawh a. Amaherawhchu Advisory Board leh Board of Invitees te thu lak tura tih a ni. Executive Meeting thudah anga Advisory Board leh Board of Invitees te rawn an nih hnuah PIL ngei tura tih a ni ta a ni," PRISM hotute chuan an ti.

Thawnthu hlui
Kau Tlabung Project chungchang chuan sawi a la hlawh zel a, World Cup lai pawha titi tling ngat a ni. 2002-a FIR thehluh a nih hnu-ah vawiin thlengin thudik hriat a la ni lo.

Rev. Zairema meuh pawhin he thil vang hian Court a thleng hial a, chumi hnu-ah Congress lam chuan an president Lal Thanhawla te pafa chu a tuartu zawk nia sawiin, MNF president Zoramthanga chu eiruknaa inhnamhnawih zawkah an puh ve leh thung a nih kha.

“Kau-Tlabung leh Tuipanglui Hydro Electricity Projects (HEP)-a Congress Chief Minister Pu Lal Thanhawla hnathawh tam tak chu itsîkna avangin Pu Hawla leh a fapa, Pu Lal Thanzauva puh chhiatna hmanruaah hmangin eirukna Case lian tak siamsak an ni ta hlauh a. Sorkara engmah ti ve thei tawh lo an nih hriaa an kut phuarsak famkim nia an ngaih hnuah heng Project pahnihah hian a hmingchhiat zawng zawng an phur zo vek tawh nia ngaiin MNF hun lai (1999 atanga 2008 chhung) ngeiin power minister, chief minister ni bawk, Pu Zoramthanga chuan heng Project te hmangin eirukna lian tham tak a lo zakzeh tun mai a. Chief Minister hriat leh tel vena leh remtihna tel lova tih ngam rual loh tih chiang lutuk, cheng nuai 100 tam tak eirukna chu India ram dan thar Right To Information Act, 2005 hmangin hailan a ni ta vek a ni,” tiin Mizoram Pradesh Congress Committee chuan 2008 October-ah khan thuchhuah an siam a ni.

“MPCC president, Pu Lal Thanhawla eirua puhna lo pian chhan chu kum 1996 daih tawha Supreme Court-a Public Interest Litigation (PIL) hmanga hek a nihna kha thu tling ni dawna a lan tak loh avangin MNF sorkar mangang chuan Assembly House-ah chief minister, Pu Zoramthanga’n lehkha, phek ngaa sei, Brief Note On Kau-Tlabung (KT) and Tuipanglui (TP) Small Hydel Projects tih chu kum 2002, March thla, Assembly Session laiin Legislative Assembly kalphung zawh hauh lovin House-ah a thlauh a. He lehkha hmang hian Rev Zairema chuan ni 1.7.2002 khan Pu Hawla puh hmingchhiatna chu a tawp mai lo a, First Information Report (FIR) thehlutin he belhchhahna hian Pu Hawla Case chu awmze nei a nih theih beiseiin belhchhah a ni ta ni,” an ti bawk.

MC Lalrinthanga'n mimal takin Lal Thanhawla a bei nia sawiin, "He lehkha hi tanfung bera hmangin kum 2002 leh 2003 chuan Pu Lal Thanhawla chu mimal takin Pu MC Lalrinthanga, Khatla chuan lehkhabu meuh siamin a bei ta chiam a. Mimal anga beihna bakah party anga beihna pawh a na hle a. Kum 2003 inthlan lai vel phei chuan party thenkhat chuan Pu Hawla chu, 'Jail-ah chaw an chhum kep tawh!” ti hialin man mai tur angin an chhuah a. Vawiin thleng hian man chu a la ni lo chauh ni lovin, amah an beihna case chu a ni telin a dinhmun a tlahniam tial tial ta zawk a ni,” an ti.

Chief Minister Zoramthanga chu eiru tu tak zawk nia sawiin, “MNF Sorkar chuan Power & Electricity enkawltu Pu Zoramthanga, chief minister hnar hnuaiah ngei chuan heng project pahniha mi, kum 1997 te, 1998 tea a nih tur ang anga zawh fel tawh hna tam tak engmah khawih leh awm hauh si lovin kum 2001 khan a sum senso an ennawn (Revise) leh ta chiam hlawm mai a. He thilah hian cheng nuai za tam tak eiruk a ni ta a. Hetianga titute hian Pu Hawla te pafa hian a hmingchhiat leh a mawh zawng zawng an phur zo vek tho tawh a, tu khaw khain sum hman zat hi an rawn chhui chipchiar hlek hlei lawng e, tia hisapin ngampa takin Pu Zoramthanga hovin an eiru ta chiam mai tih Documents atang hian a lang thei a ni,” an ti bawk.

Eiruknaa fihlim intite’n heti taka ngampaa an lo eiruk ngam chhan hi kum 2005-a India ram puma sorkar lehkha pawimawh tinreng chu mipuiin an dîl chhuah theihna Right To Information Act, 2005 lo piang tur an hriat lawk bîk loh vang chu a ni mai thei a. Kum 2002-a Mizoram Legislative Assembly session laia lehkha pakhat, 1995-a Mizoram sorkar leh Eastern Overseas Corporation inremnaa, 'Khawl man leh a kaihhnawih thawh man hi inpek a nih hun hunah England awisa (Pound Sterling) leh India pawisa (Rupee) hlutna inthlauhna ang zela inpek ni rawh se' tih mai mai mah FIR thehluh chhan leh thubuai chai ngial thama siamna a nih chuan heti khawpa eirukna langsar leh chiangah hian FIR thehluh ngei hi kan tih tur niin kan hria a. A department enkawltu ni miah lo Pu Hawla heti khawpa an tihbuai theih chuan power & electricity enkawltu Pu Zoramthanga hi mawhphurtu dik tak a ni, tia puh loh theih pawh a ni bawk lo a ni," an ti bawk.

MC Lalrinthanga'n Lal Thanhawla te a puhlui nia sawiin, “Pu M.C. Lalrinthanga’n a ziak hian Pu Hawla fapa Zauva thawhna Eastern Overseas Corporation (EOC) Company-in khawl an rawn supply vanga Kau-Tlabung a tîra Estimate cheng nuai 482 chauh kha, zawh a han nih huna cheng nuai 3253 lo ni ta leh Tuipang a tîra cheng nuai 980 chauh ni si, zawh a han nih taka cheng nuai 3721 zet ni ta kha Pu Zauva khawl supply vang veka ngaih ngei turin ziak a ni a,” an ti

"Hetiang a nih avang hian FIR thehlutin hetiang hian hmalak hi tul kan ti a, Chief Minister a ni emaw Officer lian a ni emaw, dik lo taka sorkar pawisa tam tak eirutu chu jail-ah lut ve ngei se kan ti a ni," an ti bawk.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment