Monday, April 12, 2010

Mizo zingah mei zu tlem hret hret

Health & Family Welfare department hnuaia Mizoram State Tobacco Control Society te'n ngaihdan lakkhawma meizial lama Mizoram dinhmun an zirnaah Mizo zingah mei zu an tlem hret hret tih hmuhchhuah a ni.

He zirchiannaa a lan dan chuan Mizoram-a cheng zaa 71.20 chu mei zu tawh thin an ni a, mei la zu ngai miah lo chu zaa 28.80 an ni. Tuna mei zu mek erawh zaa 55 chauh an ni a, mei zu lo hi zaa 45 an ni. Mei zumi hi an tlahniam tih Dr. Jane R. Ralte, SNO cum PO, MSTCS chuan a sawi.

Mizo culture-ah meizuk hi a bet tlat a ni tih ringtu hi Mizoram mipui zaa 59.8 an ni a, culture nen a inzawm lemlo nia ringtu chu zaa 26.6 an ni. Ngaihdan nei lo zaa 13.6 an awm.

Mizo culture-ah meizuk hi a bet tlat nia ngaitu hi Aizawl district-ah 68.7% an ni a, Lunglei-ah 68.48%, Champhai-ah 81.5%, Kolasib-ah 54.97%, Mamit-ah 54.23%, Serchhip-ah 75.97% an ni.

Lawngtlai leh Saiha District-a mi, he zawhna chhangtu zingah erawh culture leh meizuk hian inzawm a nei lo nia ngaitu an thahnem a, Lawngtlai-ah 72.1%, Saiha-ah 83.91%-in culture nen inzawm lovin an ngai an ni.

Mizoram State Tobacco Control Society (MSTCS) hian September ni 8 leh October ni 30, 2009 inkarah khan Mizoram district 8-ah mipui, kum 18 chin chunglamte ngaihdan an lakkhawm a ni.

He zirchiannaah hian zaa 73.10 chuan meizial zuk hi sim an duh a, zaa 26.90 erawhin sim duhna an nei lo. Mi zaa 50.80-in mei an zuk chhan chu nuam an tih vang ni lovin a ngawl an veoi laklawh tawh vang niin an sawi a, zaa 37.50 chuan meizuk chu nuam an la ti rih thung.

Mei an zuk vang hian an chhungkaw sum leh paiin a tuar hle nia hretu zaa 84.20 an awm a, sum leh pai a tihek hran lo nia hretu zaa 10.60 an awm. Chhanna mumal nei lo zaa 5.20 an awm bawk.

Meizu mi zingah hriselna atana meizuk a tha lo tih hretu chu zaa 89.60 a ni a, midang meizuk khu hipluh (second hand smoke) chu meizu mi ang thovin hriselna atana a hlauhawm a ni tih hretu zaa 85.30 niin, la hre lo emaw hemi awih lo emaw chu zaa 10.30 an ni.

Meizuk khap chungchangah hian sorkarin khauh zawkin hma a lak a tul nia ngaitu chu zaa 67.30 an ni a, puipunna hmunah meizuk khap a nih thu an hriatna an sawiah, zaa 59.60 chuan chanchinbu atangin a ni, an tih laiin, zaa 32.70 chuan television atangin niin an sawi.

Meizuk khapna dan Cigarette and other Tobacco Products Act (COPTA) chu Mizoramah khauh zawka hman tum mek a ni a, hetihlai hian mipui ngaihdan lakkhawmah COPTA chungchang hria hi zaa 80.3 an ni a, he dan chungchang la hre lo hrim hrim chu zaa 19.7 an ni. Mizoramah he dan hi hman a ni tih hretu hi zaa 18.90 chauh an nih laiin COPTA dan kan hmang ve tawh tih la hre lo hi zaa 81.10 zet an ni thung.

MSTCS-in Mizoram district 8-a puipunna hmun, a bikin sorkar hmunah te meizuk chungchang an enfiahnaah Kolasib District chu meizu an hmuh tamna ber hmun (zaa 75) a ni a, Champhai (70%) leh Lunglei (66.66%) te'n an dawt. Lawngtlai chu meizial zu an hmuh tlem berna hmun (zaa 50) a ni.

Lunglei chu sorkar hmun pawimawhah meizuk khap a nih thu intar tam berna hmun a ni a, 100% a intar. Saiha chu a tlemna ber hmun niin, 14.28% chauh a ni.

Hetihlai hian khawi district sorkar hmunah mah meizuk khap a nih chungchanga sawisel emaw thurawn pekna tur mi inruatna hmuh a ni lo a, sorkar emaw vantlang hmun pawimawhah emawa meizuk khapna dan bawhchhiat avanga hrem tawhna chu Aizawl chauh la niin, Aizawl Civil Hospital-ah mi 1570 leh Kulikawn-ah mi 30 a ni.

Sawrkar hmun pawimawh leh puipunna hmuna meizuk khap hi khauh zawka kalpui tum a ni tih Dr. Jane. R Ralte chuan a sawi a, meizuk hi taxi, bus leh maxi cab-ah te pawh khap a ni a, hotel leh restaurant-a meizu an awmin a mawhphurtu chu a enkawltu/manager a ni a, a ni zawk hi pawisa chawitir theih a ni, a ti.

Meizuk khap leh a kaihhnawih chungchangah hian April 1, 2010 khan Mizoram State Tobacco Control Society chuan an chairman Vanhela Pachuau, chief secretary hovin thuthar thehdarhtute an kawm a, Dr. Jane R. Ralte bakah hian Indian Society on Tobacco & Health (Mizoram Chapter) president Lal Riliani chuan meizuk leh a khapna lam hawi thu a sawi bawk.

Chief secretary Vanhela Pachuau chuan, vaihlo do kawnga hmalakna chuan a tha zawngin nghawng a nei mek zel niin a sawi a, vantlang puipunna hmun leh sorkar pisa-ah te pawh hmasawnna hmuh tur a awm avangin lawmawm a tih thu a sawi.

Mizoram sorkar pawhin vaihlo leh a kaihhnawih khap chungchangah hma a la mek zel a, nasa lehzuala tanlak a la ngai, tia sawiin chief secretary chuan, "Mipuite rilru-a vaihlo that lohna kan tuh theihna tura zirtirna nasa lehzuala kalpui a tul a ni," a ti.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment