Monday, January 18, 2010

Hmeichhe chanhai bultan leh tumte tan nun thar

¢ Vanlalremruata Tonson

Naupang thawm a ri nak nak a, a chhak lawkah hmangaihna puanchhuahna KV Paradise a ding vung a, a thlang lawka mi awm thei fate tualchaina KV Multipurpose School tan chuan engmah a ni kher lo ang. Mahse, enkawltu nei lo naupang 10 rual vel tan chuan Durtlang khaw sira Peace Home chu thlamuanpui tur chu a ni.


"Sister hi buhchium i ang," naupang pakhat chuan a ti a. An nui hak a,

"Eng tin maw?" tia Sister Rose-i chhanletna chuan naupang ngaihsak chu a hlawh chuang lem hlei lo.

Naupang enkawl chu Ferrando Integrated Women Development Centre hmalakna peng pakhat chu a ni ngei a, a pui ber erawh a ni hran lo. Mahse, naupangte chu thlamuang takin, enkawltu mumal nei lo an nih avanga tumah tihnawmnah phak lohna tur hmunah chuan an hlim ve hle a ni.

"… nun an neih theih nan, tam taka an neih theih nan…," (Johana 10:10) tia Lal Isua-a'n khawvela a lo kal chhan a sawiin a rilru no lai a chawh thawh thin avangin Sister Rose-i chuan mihringa piang a, a hming chauha nung ni lova nun awmze neia mi an nun ve theihna turin Ferrando Integrated Women Development Centre chu a suangtuah thin. A rilru-ah chuan hmeichhe rahbi tleu tawhte chhanchhuah theih chu a lian ber a, hmeichhe rahbi tleu laklawhte vanduainain a ken tel naupang pawh tlem a zawng chu Peace Home-ah chuan an tuamhlawm ta reng a ni.

Naupang chanhaite enkawlna hmun chu Mizoramah hian engemaw zat a awm a, ruihhlo vanga nun buai tawhte chhanchhuah tumna hmun pawh a awm nual. Mahse, tanpui ngai bik hmeichhiate pual bik chu Sister Rose-i hian ngaihtuahin a han dap vel a, chu chuan hmeichhe chak lo tak chu tumruhna leh chakna thahrui a pe ta a ni.

Pathian rawngbawl tura inpe a ni a, zan khat chu HIV pai damlo hi thlamuan theih inbeiseiin damdawi inah a va riahpui a; dik chiah chuan nuam a ti bik chiah lo. A letling zawngin a bulah chuan a va mu ve a ni. Mahse, a inngaihtuah chiang a, a sir cheta mu ngei tur niin a inhria. Chutah chuan damlo chuan, a chhungte leh a thiante pawhin hmangaih leh duat takin an enkawl thin a, mahse, HIV pai a ni tih an hriat loh thu leh ani (Sister Rose-i) erawhin chutiang hre reng chungin duat tak maiin a buaipui vel a ni tih a hrilh ta a ni. Rawngbawl tura inpe tan chuan tih tur tam zawk a nei tih hriattir tur a lo ni a, mawhphurhna chu an pawl Missionary Sisters of Mary Help of Christians dintu India hmarchhaka Catholic Bishop hmasa ber Stephen Ferrando hming chawia din Ferrando Integrated Women Development Centre (FIWDC) atanga tihpuitlin tumin ke an pen ta a ni.

Women development centre a ni a, hmeichhiate chu an ngaih pawimawh ber a ni. "Hmeichhiate pawh hian drug te hi addict ve thei tho an ni," tiin he centre director Sister Rose-i chuan ruihhlo bansan duha pantute tan hian thla ruk chhung atan programme an siam tih a sawi a; thla thum chhung chu ruihhlo an bansan theihna turin mithiamte enkawl tanpui dan tur an sawi chi hrang hrang nen an bei phawt thin.

Chumi hnuah nun bul an tana ei an zawn theihna turin training eng emaw ber thla thum chhung an pe leh thin. A then chu puan thui leh embroidery te an zirtir a, puantah, pangpar chin leh siam, pickle leh ei tur lam chi thil chi hrang hrang siam, changpat khawi, vawk vulh, ar vulh, beautician, basic computer leh Sap tawngte pawh an zir thin.

Ruihhlo ngai tawh chu an dam leh mawh hle a, mahse, Sister chuan, "Dam thei e," tiin mithiamin enkawl dan tur an tih anga enkawl an nih chuan an dam leh thei tih a sawi. Alcoholic Anonymous (AA - zu ngawl vei leh a dam tawhte) leh Narcotic Anonymous (NA-ruihhlo ngaite leh a dam tawhte inkawmna) te pawh an buatsaih thin tih a sawi nghe nghe.

An centre-a awm tawh pakhat Rami phei chuan nun thara nungin hlawhtling takin dawr a siam niin a sawi. Mahse, an centre pantu leh an lo enkawl tawh zawng zawng hi an dam leh vek phei chu a ni bik lo. KS zui leh ta mai te pawh an awm ve bawk. An enkawl tawh zingah hian 50% vel hlawhtling angah an inngai a ni.

Ruihhlo ngai chhanchhuah hna an thawh tak takna hi a la rei lo a, 2008 atanga an tan chauh niin mi 87 velin an pan tawh a ni. Thil pakhat, he centre pan turte tana hriat lawk tur erawh chu tihluihna a awm ve vak lo hi a ni. Ruihhlo sim duh tak tak tan lo chuan panin awmzia a nei lua lo mai thei.

"Anmahni duhna hi a pawimawh," tiin sister chuan Peace Home an thlen tawh chuan rilru zalen leh thlamuang taka mahni in anga awm turin an duh tih a sawi. Tuma tirh pawh ni hran lova va pan ve tawpte pawh an awm ve fo a ni.

Nun bultan tum hrim hrim, ruihhlo ngai ni hran lote tan pawh FIWDC chuan kawngka an hawng a, a bikin social worker-ten vulnerable young girl an tihte tan. Thingtlanga awm sikul kal tawh lo te, enkawltu mumal nei vak lote hian nun sual hi an dai palh thei an nih avangin hetiang hmeichhiate hi mahni ei zawnna nei thei tura lo tanpui chu an tum niin Sister chuan a sawi. Thil chi hrang hrang, mihring nun leh khawsakna kawnga tul leh pawimawhte (life skills) an zirtir ber thin niin a sawi bawk.

Agnes-i chu FIWDC-in hun engemaw chen an kaihhruai hnuah Singapore lamah inhlawh turin a kal thei niin Sister chuan a sawi a, "|ha-i" tia an koh mai thin pawh Chennai-ah inhlawhin a chhuak thei niin a sawi. "Training kan lo pek hi an tangkaipui ni-ah an kan ngai a ni," a ti.

Puanthui zirtir hi hmeichhiate nun bultan tura an puihna langsar ber pakhat a ni a; "A thiam deuh chuan he ta an awm chhung ringawt pawh hian an hlawhchhuak teuh mai a ni," Sister chuan a ti.

"Production centre leh showroom te kan nei nghal a, a thlawnin tumah kan chhawr lo," a ti bawk.

Mi ina awma inhlawhte tanpui hna hi FIWDC-in hriat a hlawhna pakhat a ni bawk. Awmpuite hi hunawl an neih changin nundan mawi leh awmdan turte an zirtir a, awmpui tlak ni tur leh hlawh pawh innghahna tlak an neih theihna tura tanpui an tum thin.

Mihring tho an ni a, ram danga mi awmpuia inhlawh hi ei zawnna leh innghahna tling a nih angin Mizoram pawh hian ni ve a duh thu Sister Rose chuan a sawi fo thin. Hriat an hlawhna ni mah se training lamah harsatna an tawh avangin an hmalakna a tlahniam niin Sister chuan a sawi a; chutih rual chuan an awmna te laka harsatna tawkte chhanchhuah leh awmna tur mamawhte zawnpui hna chu an thawk chhunzawm reng tho niin a sawi. Mizoramah hian mi ina awma inhlawh 3000 chuang thlengin an chhui thei niin a sawi bawk.

An hmalakna langsar vak lo, mipuiin hria se tia duh em em an nei a, chu chu pasal vuak tuarte tanpui hna an thawh hi a ni. Nikum maia an tan chauh a ni a, mi panga vel chauhin an pan a, "Hei hi chu awareness neih nasat a la ngai a ni," tiin he centre-a thawk Dominic chuan a sawi.

Pasal vuak tuar, mahni ina awm ngam lo tan awmna an lo pe a, a tul angin palai hna thawkin inremna kawngte an zawnpui bawk a ni.

Pawl hrang hrang leh Kohhran te hian an hnathawhnaah an pui tha hle niin Sister Rose-i chuan a sawi a, YMA te hian an hnenah kal turin mi an lo kawhhmuh thin a, Kohhran-te pawhin an hnena treatment la turin mi an sponsore thin niin a sawi.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment