Monday, October 12, 2009

Pu Hawla leh kan chhungkua...

¢ F Lalramliana

Thian thenkhatte kiangah chuan tiang hian ka sawi thin: "Ka nu'n Congress-in mi pai a, ka pa'n Congress-in min hring," tiin!

Congress chhungkuaa piang leh seilian kan ni a, kan tan chuan he party hi a hlu a, a ropui a, a thianghlim a, a zahawm bawk. Congress kechheh hi a sual thei ang tih kan ring ngai lo hlawm tawp!

Naupanga thuchang an hotupa Lal Thanhawla chu lal, mithianghlim, engkimtithei, Mizoram nghahfak, mirethei leh chanhaite hmangaihtu, kan Messia a ni. Chutiang chu kan chhehvela cheng kan laichin hnaite ka atanga kan hriat dan a ni.

Pu Rajiv-a (Rajiv Gandhi) phei kha chu aw... Kum 1984 Mizoram inthlanpui dawn kha ni tain ka hria, kan khuaah a vawi khatna atan a lo kal a, kan tan chuan pathian tenau a ni ringawt! Kan hmu ve chiah lo nain kan chipuite in thenkhatah lutin an saum leh baite a tem an ti a, van ropuina hlipa lo kal kan Pathian nen khan inngaihtlawmna leh chanhaite khawngaih kawngah a danglam bikna kan hre lo!

Ka la hre riai ruai, Gate tlang kan tih mai, kan khaw hmarlam kawtchhuahah gate siamin kan nu leh pate'n phaitual atanga lo kal Congress hotupa kha an lo hmuak a; chumi tum chuan a ni kan thinlunga Pu Hawla chi-nung a intuh tan tak ni...

Khatih lai khan kan khuaah motor nei an awm tawh mai thei a, mahse, eng motor pawh kha keini naupang tan chuan a la hmuhnawm vek. Two wheeler chu a la awm lo tih chiang takin ka hre thei. Pathianni tlai leh hun danga U Lalneiha te unau rualin an sakawr palian 'Pa-naka' an tih mai an rawn limpui zuai zuai te kha it tak leh ngaisang em em chungin kan thlirliam vawng vawng thin. A ek leh a mi khen kha hlau lo ila chuan a tuk sikula pai tur kan tuithak siam leh khami atanga kan hlawhchhuah sephung ki hreu te, kan ute tawlailir ke tur thlanvawng tumte kha 'Pa-naka' khel deh nan khan kan thleng phal thak zak ang!

Chutiang khawpa lirthei hrim hrim kan ngaihsan lai chuan a ni Pu Hawla kha a lo lan tak ni! An 'vai-lal' chuanna driver seat-ah ngei mai khan naupangte ngaihsan tawp theih loh 'a khalhtupa' ni chungin a lo lang a, a sirah Pu Rajiv-a kha a hawi paw pheu bawk a, an va inhmeh tak em! An va lal tehreng em! Khatih lai khan kan kum te a la tlem lehzual deuh a, chiangkuangin thil thlen dan kimchang ka hre vek ta lo. Chiang taka ka la hriat theih chu Pu Hawla'n naupang zawng zawng hmuhnawm tih motor a khalh a, 'vai-lal' a phur. Kan kawtkaia Pu Rajiv-a rawn hruai thlengtu Pu Hawla mawlh kha fakin awm rawh se!

An vai lalte an liam a, Mizoram pawhin inthlanpui kan hmachhawn chawpchilh ve nghal a; inthlan ni chuan ruah a sur tluk tluk a, kan kawtkai mualzawlah PC-hoin hnangin arpa lim lianpui an din a, feet sarih zeta sang, chutiang vel bawka sei ni ta hialin ka hria. Boruak a so bulh bulh a, aurinna a ri ruai ruai a, PC-ho arpa limah te chuan ruahtui a far tluk tluk a, naupang chu a hnuaiah kan lut a, tuihawk te kan daiper sawk sawk a; khatih lai khan khawvel pawhin kan hun tawn kha ropui an tih ve ngei kan ring! Mahse, mak angreng deuh chu khatih lai pawh khan party dang boruak kha lian teh mah se keini tan chuan arpa aiin kutphah a ropui zawk, Pu Hawla leh a pawlte chhinchhiahna a ni tlat alawm! Congress pawh chu an lal ta reng a...

Rambuai a reh a, MNF leh India sorkar laipui an inrem a, kum 1986-ah Mizoramin remna leh muanna kan chang ve ta hial a; khatih laia Pu Hawla'n a lalthutthleng a kian phal tih thawm te kha kan nu leh pate titi kotlang atangin kan lo hre ve zel a, Pu Hawla kha a va ropui em! A va fel em! A va thilphal em! A lo va puitling em! MNF interim sorkar vung lai pawh khan kan rilru-ah Pu Hawla leh Congress a dai chuang lo!

Kum 1987 state kan nih kum inthlanpuiah MNF la chak leh mah se Congress himna khuaa cheng, party thlura Pu Hawla bak pathian dang nei lo kan ni a, engmahin min sawinghing zo lo! Kum 1989 a lo herchhuak a, kan nghah Pu Hawla leh a party chuan lalna an rawn chang leh ta ngei a, kum 1993-ah an nawn leh sak a, khawvel hi kan tan chuan a par chheng a ni ber!

Congress thlipui a tleh a, engahnge kan Congress loh bik lem ang le? Aih-ka-laih-saih! Mizoramah Congress pawh kum sawm zet an lal tling ta. Keini pawhin phak ang tawk tawkin khawvel zeiziate kan man chho ve bek bek a; Congress sorkar hmasa a liam meuh chuan chhungte hnena pocket money leh Krismas kawrmawi leina dil reng inthlahrunna chang pawh kan hre ve tan dawn.

Lung delh loh thing delh loh na na na chu ramtang rual te kan han ni chho ve a, vote neih hun mawlh kha kan nghakhlel. Kan neih ve ni a herchhuah huna kei leh ka chhungte'n Congress kan han vote chian turzia tak kha aw...

Hun a kal leh hret a, kan chhungkua kan han inbihchiang a, kum sawm zet Congress an sorkar hnuah pawh a berh pawl chu kan lo la berh zui ta zel hi a lo ni a...

Keini chhung chauh kan ni lo. Mizorama thingtlang mite retheihna chuan ziaawm lam a pan thei reng reng lo tih leh khawpuia cheng mithenkhat an thau tual tual tih te kan han hrechhuak ve a; kan khuaa ram hruaitute an rawn kal changin tih tur min rawn hrilh a, phur takin sawhthing kan ling a, tung kan phun a, teak hmun kan siam a, lehkha kan zir bawk a, mahse, kan rethei reng si...

Kan rilrua Congress leh Pu Hawla chinung tuhtu kan laichin hnai tak chuan thawk khat lai khan candidate pawh a beisei ru ve hman thuak thuak ni awmin an sawi a, mahse, keini chhung bik tak chuan direct-in Pu Hawla emaw a party emaw chu kan nihlawhpui lem lo. Khati teh hrepa kan Congress pherh erh chunga kan thau phah loh chungchangah khan mahni tanghma hai kawngah kan pateho kha an zeihawi lo ve hrim hrim niin kan ngai, mite aia ram leh khawtlang an hmangaih bik vang pawh a ni lem lo mai thei!

Tun thlengin keini chhungkua chuan Mizoram sorkar hnuaiah hna nghet kan la vuan lo tluang ta zel a, contract an tih ang nena kan inhnimhnaih deuh ber ni taa ka hriat pawh Thingsai road laih laia riaka kan inhlawh te kha ni ta maiin ka hria! Kan chhung zinga Mizoram sorkar atanga hlawh la ve chhunte pawh duh hun huna ban theih an ni a, a siper an dawng ve lek chauh a ni! Sorkarin a mipuite tana a duan kawngpui te, supply buhfai, tui leh eng, damdawi in leh thawktu min pek te, khelmual, ni za inhlawhna leh a dangte hi tun thlenga sorkarin hamthatna a siam direct-a kan dawn chhunte an la ni mai awm e! Congress hluah hluah vanga engemaw nih phah ve tur ni ta ila an sorkar hmasa kum sawm chhung khan engemaw hamthatna chang pha ve tur zingah kan inngai!

College-te hial kan han rap ve a, thingtlang college-ah political science-te kan han zir ve nawk nawk a; chanchinbu leh lehkhabu kan hmuh phak ang angte chhiar chho vein, sorkar kalphung leh inawp dan te, Mizorama political party awm tawh leh an hnathawh te, tun thlenga ram an hruai dante kan han hrethiam chho ve dawn uk uk a; kum sawm chhunga Congress party-in Mizoram mipui nawlpui tana chhenfakawm tham 'hnam rohlu' an hnutchhiah bik loh thute leh an hruaitute pawh kan ngaih ang em ema thianghlim an lo ni bik lo a, mipui tana thawh aia mahni inhaivur thin ve tho an lo ni ve reng tihte kan han hrechhuak ve a, ngaihdan thar leh thlirna tlang dang atangin Pu Hawla leh a kaihhruai party chu kan thlir ve tan ta a ni.

Tunah chuan chhungkaw nu leh pate pawhin kan chhia leh tha hriatna fim hmanga kan duh duh vote turin min thlah zalen ta a, kum 1998 leh 2003 inthlanpuiah kha chuan 'lungtum pawh ni se ka vote ang' tihna hreng atang khan kan zalen ve ta e! Ram hmangaihna tak tak rilru pu chungin kan va luhchilh ve-a-zeng pawh a ni lo a, politik-a hlawkna kan va beisei pheng pawh ni bawk si lo, engahnge pawl pakhat leh an hotu pakhat laka kan lo rinawm ve tlut tih zawhna hi hruaitu ropui zui tur leh zah tur nei ramdang mipuite chuan awihawm takin an chhang thei mahna, mahse, keini chhungkua ve kha chu 'bual-at satliah' mai niin ka inhre thin!

Kan chhungkaw chanchin ka phawrhmualpho tak chiam avang hian tuemaw chuan min hmusit phah pawh a ni thei e, mahse, kei, atchilh tur dik leh ngaihsan ngawih ngawih tur politician kan neih ve hun chuan kan naupan lai khawvela let leh kha ka hnial hauh lo ang, Pu Hawla pawh ni nawn leh raw sek sek!

Pu Hawla leh a party hi an lo chhe bik viau a, party dang leh an hruaitute an ropuiin, mipui tan hna tak tak an thawk bik ka tihna a ni lo a, thingtlang naupang, a hnua thingtlang rawlthar lo ni ta khan kan nu leh pate avang pawhin party pakhat leh an hruaitu chu rilru thianghlim leh beiseina sang tak nen tunlaia 'idol' an tih aia nasa fe hian a lo atchilh thei a, an zunah nghet takin a lo uai thei tih sawi ka tumna mai a ni a, khua kan han chuan ve hnuah kan nu leh pate leh min hual veltute avanga pathian tluk thawthanga kan ngaih politician-te chu kan beisei ang an lo ni lo lai tak hian beidawnna leh rualawhna min siam ta thin tih lai hi kan thuken laimu chu ni teh se.

Mizorama chengte hian Mizoram leh mipuite hmangaihtu hruaitu kan ngai a, zui tlak leh zir tlak kan mamawh a, politik an chawlhsan hnu leh an thih hnu thlenga hriatreng tlak hruaitu kan awt a, an fate leh an thlah kalzel pawh hruaitu ena en zui zel tlak hruaitu neih kan duh ve tawh a, 'kan chief minister zahawm tak' tih chawp kher loh pawha 'zahawm' hruaitu kan it a ni.

Kan kawtthler, kan thlawhna tumhmun, kan khelmual hminga chawi tlak, kan kawrhma leh lukhum hmathlawka an hming nemkai phu, sawrkar-in puang lo mah se 'hnam pa' tia pawm tlan vek theih hruaitu kan neih hun chuan emaw hnamdang lakah pawh chhuan larh tham khawpa kan politician leh political party-te hian an lal laia hna an thawh phawt chuan kan thlahte pawh kan naupan lai khawvela cheng ve tur khan kan kaihruai hreh awm lo e...

Related Posts :



No comments:

Post a Comment