Monday, June 22, 2009

Nunna hrui thlung r'u, tuikhuahin a chimpil mek e...

Rokhuma chu kum 70 chuanga upa a ni tawh a, Builum khaw dintute zinga mi a ni. A vanglai hun a lo hmanna, khua zawng zawnga a hmangaih ber - an khua tuiin a chim mek chu hmuh hrehawm a ti a, tuikhuah lam thlir chung chuan a chil a lem khalh khalh mai.


Serlui B Hydel Project tuikhuahin a chim mek Builum khuaa chhungkaw 24 te chuan sorkarin an thil phut a tihhlawhtlinsak hma chuan khua chhuahsan an tum lo a, an khua hi tuiin chimpil vek mah se, thih thlenga awm an tum thu an sawi nawn a nih kha.

June ni 11-ah khan Kolasib DC Dawngliana chuan Old Builuma la chambang chhungkaw 24-te chu Old Builum chhuahsan thuai turin a hriattir a, hriattirna lehkha hi DC staff-ten Builum chhungkaw 24-te hi a mal te tein an pe.

Hriattirnaah chuan hetiang hian a inziak: “Old Builum khua hi tun atanga rei lo teah tuiin a chim pil dawn avangin Dt. 9.6.’09-a Temporary House, site survey-na hmunah khan he lehkha tihchhuah atanga chawlhkar khat chhungin in chenna lailawk tur (Temp. House) sa ngei turin leh insuan lut ngei turin kan han hriattir a che,” tiin.

Chhungkaw 24-te hian sorkarin an thil phut a tihhlawhtlinsak hma chuan khua chhuahsan an tum loh thu lehkha kengtute hi lo hrilhin lehkhaa ziakin an hawntir ve leh nghal thung.

June 9-ah khan Kolasib DC tirhin ADC leh officer thenkhat chuan Builum khua hi an tlawh a, Builum khaw chuanchung tlangah insawnna tur hmun an lo kawhhmuh tawh bawk.

"Kan awmna tur min ruahmansak hi kan mamawh ber a ni lo a, kan thil phut ang min pek hi kan mamawh ber a ni zawk," tih chu Builum khaw mipuite thukhawchang a ni.

June 10-ah human rights activist Vanramchhuangi (Ruatfela Nu) chuan Builum khua hi a tlawh a, an duh ang an hmuh loh chuan khua chhuahsan an tum loh thu leh tuiin a chim hlum thlenga awm an tum thu an lo hrilh a ni.

"Retheite nekchep zawnga hmasawnna leh changkanna hi changkanna tluantling a ni lo," tiin RUatfela Nu chuan a sawi. Builum khuaa lehkha zir thei lova awm naupangte chungchang pawh Child Welfare Committee hnena thlen an tum thu a sawi bawk.

“Kum 2006 atangin sikul sawn chhuah a ni a, sikul kai rual naupang 30 vel chu lehkha zir lovin kum hnih leh a chanve an awm tawh,” tiin Builum branch YMA president Lalchawimawia chuan a sawi.


Tuikhuahin a chim tur china ngaih 54% chu tui hian a chimpil tawh niin YMA president chuan a sawi a, "Tui thianghlim in tur kan neih loh avangin kan pum te a na a, khawsik, awmna leh kawthalo natna a leng ve," tiin an dinhmun a sawi.

June ni 11-ah khan Kolasib CMO tirhin medical team chuan Builum khaw mipui damlote hi an en a ni.

A khaw mi pakhat chuan chawhmeh lama harsatna an tawh dan sawiin, “Kan huan thlaite tuiin a chim pil vek tawh a, chawhmeh atan Kuhva zik te kan kheh thin,” a ti.

Chhungkaw 24-te hian sawrkarin insuanna tur hmun a ruahman Bawktlang khuaa insuanluh chuan an tan awmzia a neih loh thu an sawi a. “Kan phu ang compensation min pe lova, pawisa kan neih loh chuan eng nge kan ei ang ? Thih hlauhawmna hmun atanga thih hlauhawmah bawk luh leh hi kan tan awmzia a awm lo,” an ti.

Builum VC treasurer R Zoramsiama chuan compensation chungchangah phut zat a neih loh thu sawiin, “Ka ram phu tawk ang min pe lo hi na ka ti. Leilet bigha 9-a zau ka nei a, chuta tan chuan Rs 700/- min chhutsak a. Ka ram ang nei ve tho thenkhat chuan cheng nuai 4/5 an dawng si. Eng nge ka ram hi a hlut loh bikna? Leilet hrulah teak, kuhva leh huan thlai chi hrang hrang chinna hmun ka nei a, tunah hian tuiin a chim mek a. Hetih lai hian tu tih kan hriat ngai lohte chuan compensation an dawng teuh thei bawk si,” a ti.

YMA President pawhin, “Kan ram hlut zawng ang min pek hi kan duh chu a ni mai. Inkhairual lo lutuka thil tih hi kan hrethiam lo. Leilet bigha 3-a zau ka nei a, cheng nuai khat min pek laiin leilet tho bigha khat nei chuan cheng nuai thum te an dawng a, Leilet rau rau heti khawpa a inhlut hleih hi eng nge a awmzia? Huan siam miah loten cheng nuai li/nga an hmuh theih laiin kei chuan ka huanah cheng sangsarih chauh ka hmu," a ti.

"Compensation an chhut dan kan hre pha lo, dawhkanah an chhut vel mai mai a, huan thlai hlut zawng min chhutsakna rate pawh kan hre lo, kan zawt a, min hrilh duh lo. Land-owner hming sign a ngai an ti a, kan sign duh lo a, kan sign lo chung pawhin an rawn siam tho si," a ti bawk.

"Ram an nei tih kan hriat ngai lohte pawhin compensation nuai 4/5 an dawng. A hmasa bera ram an rawn tehin LSC nei pathum an awm a, an lo kal leh chuan LSC nei mi 30 chuang an awm tawh a, keini a khaw mite zawkin LSC pawh kan nei thei lo," a ti.

Rohlupuia Pautu, YMA secretary chuan, "Kum 1990 atang khan kuthnathawh chawlhsan a, engmah khawih tawh lo turin min ti a, Congress sorkar vek khan 1997 khan stay order an rawn cancel leh a, kum 7 chhung min tihthuanawpna hi pek min tiam ang ngeiin kan phut bawk. Huan Pass pahnih bigha 9 vel ka nei a, kuhva leh thlai chi hrang hrang ka ching a, Rs. 13,000/- min pek an tum a, ka la duh lo. Ka pa hminga bigha 10 vel kuhva leh thlai chinna chu tumhnih an rawn teh a, engmah thawm kan hre zui lo bawk," tiin an dinhmun a sawi.

Builum khawhlun Laithuama chuan,a teak huan tuiin a chim dawn lo tiin thuneitute'n an sawi nia sawiin, a huan awmna aia sanga awmte chuan cheng nuai 40 vel an la, a huan pawh chu an teh thatsak leh a, a huan chu a vaiin a chim dawn an ti leh a, a hnuah a chim dawn lo tiin an hnawlsak leh vek a, tunah hian a teak te chu tuiin a chim mek si, tiin a sawi. "Kutruakin chhuak ta ila, Bawktlangah pawh riltamin kan thi tho dawn. Hetah leh khitah a inang reng," a ti.

Builum khua chhuahsantute insuanna Bawktlangah pawh khawtlang hruaituten harsatna an tawh thu an sawi. Rangva in pahnih chu 132 KV Line hruipui avangin luah ngam lohvin tun thlengin a la awm a ni.

“Skirting-ah current a kal a, Power deptt lam atanga mithiam lo kalte pawhin an endik a, tester hmanga an endik pawhin tester a eng va va thei,” tiin PB Nilawmawma, VC secretary chuan a sawi.

“Mithiamte chuan KV Line hruipui atanga metre 6.3 vel chu hlauhawm anga ngaih a ni tiin an sawi a. Tuna hruipui kalna hi inchung atanga metre 6.3 aiin a hnai zawk daih a ni,” a ti bawk.

Bawktlang hi 132 KV Sub Station awmna a ni a, phai lam atanga power lakluhna leh ram chhunga semdarhna hruipui a inzam nasa hle a ni.

Chutiang chu Builum khaw dinhmun a ni a, chhungkaw 24-te chuan an khua hi tuiin chim mah se eitur nei lovin an thi dawn tho nia ngaiin an khua an chhuahsan duh lo a ni.

Human Rights and Law Network, Mizoram hotunu Ruatfela Nu leh PUCL president David M Thangliana te chuan June ni 12-ah khan chief minister Lal Thanhawla hnenah Builum khaw mipuite dinhmun hi an thlen a, anni hian hmalak zel an tum bawk. North East Students Organisation (NESO) vice chairman Lalmuanpuia Punte pawhin National Human Righst Commission hnenah Builum mipuite dinhmun hi a thlen.

Serlui B Hydel Project tuikhuahin Builum khua a chimpil mek chungchangah thil awm dan enfiaha a tul anga hma la turin National Human Rights Commission hi Muanpuia Punte chuan a ngen a, "Tute emaw han dem leh dem loh lam ka sawi lo a, an dinhmun ngaihtuah hian NHRC rawn inrawlh thuai se ka duh thu ka thlen mai a ni," tiin a sawi.

Builum khuaa chhungkaw 24-te chanchin chuan ngaihven a hlawh a, media lam pawhin an puangzar tha malh malh hle. Sorkar lam pawhin theihtawp an chhuah a, vawi hnih vawi thum an indawr hnuah June ni 15-ah khan thuneitute leh Builum khuaa chhungkaw 24-te chu an inrem thei ta a ni.

An inrem dan chuan - June ni 30 hmain chhungkaw 24-te hian an khua an chhuahsan ang a, sorkarin inthiar velna atan lirthei a tumsak ang. Compensation-a lungawi lote chu dik taka pek an ni ang a, an in leh lo hlutzawng pawh kum nga chhung chhutsak an ni ang. 1990-1997 chhunga mahni hna an lo thawh loh tawhnaah pawh zangnadawmna pek an ni ang a, chhung tin-a mite chu sorkar hna nghet pek an ni bawk ang.

Chu chu thil awm dan a ni a, Builum khua chu an rauhsan dawn ta a ni. Chu khuaah chuan mihring an awm tawh lo ang a, tuiin a chim tawh ang.

Mahse, hei hi a tawpna a ni lo ang...

Related Posts :



No comments:

Post a Comment