Friday, April 3, 2009

A luhna ngaiah Muana'n luh a tum

March ni 25, 2009 a ni a, MNF, MPC leh MDF te'n Lok Sabha MP atana an candidate tur an puannaah Dr H Lallungmuana, an candidate tur chuan thu a sawi a, MP atana a din hmasak leh tun tum hi a khaikhin hle tih a sawilang a nih kha.


"Hmanah khan tangrual pawl candidate ka ni a, tunah pawh tangrual pawl candidate bawk ka'n ni leh a..." a ti a, a khingpuite chungchang a sawi zawm bawk.

A din hmasaka a khingpui J Lalsangzuala chu politician senior a nih thu sawiin, a mizia pawh a ngainat zawng, a rin zawng a nih thu a sawi a, chutiang chuan tun tuma a khingpui tur CL Ruala pawh chutiang chuan a sawi bawk.

A luhna ngaia luh leh a tum chungchang sawiin, "Kan rawng hi Parliament-ah zu lantir ve turin mipuite hi i tangho ang u," a ti.

Parliament-ah Mizo identity tarlan tul a tih thu sawiin, "'Heng hi in ti lo a nih chuan India mi-ah min ngai lo a ni ang, a tul chuan kan hel tha leh ang' ti ngam tur kan awm a ngai," a ti bawk.

Tun hnaiah Mizoramah tualto party-te dinhmun a tha lo tih sawiin, Assembly House-ah pawh awmze nei tham an awm lo, a ti a, amaherawhchu, Josepha tuarna chu Israel fate dinchhuahna atana a bultanna a ni tih hriatreng tul a tih thu a sawi thung.

"Israel hnam dinchhuahna, Aigupta-ho huphurh tham an nihna chu Josepha tuarna atanga lo intan a ni," tiin dinhmun chhe taka awm tualto party-te chu thil ropui thlen nana bultantu an nih theih thu a sawi a ni.

Mizo identity vawnnun leh chawivul zel tul a tih thu sawiin, 'Indian Nationalism'-in Mizote a chimpil ang tih a hlauh thu a sawi a, national party-in Mizorama hneh taka sorkarna an chan chungchang pawh, "Zofate kan inbihchian a ngai," a ti.

"Nghawng thlengin kan inchiah tawh," tiin vai thuhnuaiah Mizote kan kun ta deuh nia a hriat thu a sawi a, "Kan lu hi chu chiahpil ve kher lo ang u," tia sawiin, Mizo identity vawnnun tlat tul a tih thu a sawi.
"An thuhnuaia kun turin kan pi leh pu te pawh an inphal lo. Pu Rokunga pawhin thian atan tawk a ti, boss atan a ti lo," a ti.

A luhna ngaia luh leh a tum chungchangah Dr H Lallungmuana chuan tiang hian Zozam Weekly a hrilh:

Hetia politics-a let leh hi i rilruk reng em?
Ka rilruk a, amaherawhchu, a pawng a takin ka rilruk lo. Ram siamthat duhna hi ka rilru-ah a awm reng a, tangkai theihna neih ka chak thin. Chu chu keimahah a dai ngai lo a, tangkai theihna ka nei a nih chuan tlanchhiatsan ka tum ngai lo. Amaherawhchu, a pawng a taka let leh tuma va beih erawh ka tum ngai lo.

Tichuan, i let ta a...
Ram kohna dawngah ka inngai a ni. Party malin min bia a ni lo a, party pathumin min sawm a, chu chu kohnaah ka ngai.

A nih leh Pathian kohnaah i ngai em?
Ngai e, mite hmang hian Pathianin mi a ko thin. Mahni tan, lansarh duhna vanga he thil hi ti ka ni lo a, midangte tana tangkai ka duh vanga ti ka ni.

MP candidate-a puan i nih tum khan Mizo identity chungchang kha i sawi uar hle a, kha kha eng nge a awmzia?
Mizo hnam rilru tihparvula phochhuah hi tul ka ti a, kan identity hi India Parliament-a pholan tul ka ti a ni. Kan hnam tih dan, kan identity, kan nature hi eng hnam identity mahin a chimpil hi ka remti lo a, chutiang rilru pute chu thawhpui atan ka duh a ni.

A nih leh MP i nih lai khan Mizo identity chu Parliament-ah i tarlang em?
Tarlang e... Mahse, kan hun kha a rei ta lo em a... thla 13 zet zawt chauh kha MP ka ni ve a ni a...

Kum 5 chhung atana MP ni tura inbuatsaih ka ni a, chumi mil tur chuan ka thiam ang angin ka inzir ve a, MP Fund hman dan te thleng khan chutiang tur chuan ka rilruin ka duang a ni. Amaherawhchu, thla 13 emaw chauh kha kan hmang ta a, hmabak chu a la tam khawp mai.

Mizo identity chu hnam dang identity-in a chimpil mek niin i ngai em ni? Engatinge uar taka i sawi?
Aw, ka ngai. kan retheih em avang hian sum leh therhlo te hi kan um a, kan pi leh pu te atanga kan chhawm, kan rilru hi kan ngaihtuah lo a, kan chhawm tak tak lo, 'kan bawhzui lo' kan ti dawn em ni?

Tunah pawh thutawp nei lova khuta tanga engkim tihfel ngai turah kan inngai emaw'n chu a tih theih a, kan thiamna leh kan thu te hi lal lo bikin kan hria tein a lang. Hetianga kan kal zel chuan kan pi leh pu te atanga kan chhawm, kan zia hi a bo telh telh dawn a, chu kan identity chu chimpila a awm ka hlau a ni. Kei chuan chimpila a awm ka phal lo a, India ram rorelna in sangah pawh khuan zu tarlan hi ka duh a, tul ka ti a ni.

Chu chu national party i sawina a ni thei em?
Ni thei e. National party kan zawm a nih chuan keimahniin thutawp kan nei lo, khulam thu nghah a ngai. Khuta mite thu thu vek a ni. Khuta mite thu thu zawm ringawt mai hi dik ka ti lo, kan identity hi kan chhawmnung tlat tur a ni a, keimahniin thutawp kan nei ve tur a ni. Ganges luipuiah hian kan pil mai ang tih ka hlau khawp mai.

Chu rilru chu nangmahah a awm reng thin nge inthlan dawnah auhlaah i neih mai?
Ka rilru-ah a awm reng hrim hrim a, ka tuipui em em a ni. Mizo hnam hi ka ngaihtuah a, thendarha kan awm hi phal lo. Tunah pawh international boundary leh state boundary te'n hmun hrang hrangah min thendarh a, hei hi kan rilru thendarhtuah kan hmang tur a ni lo. Kan vaiin kan lungrual ang a, inlungrualin kan identity hi kan lanchhuahtir tur a ni. Khawvel hi a che a, ramri te pawh a danglam reng a, chuvangin khawvel ramri hi min thendarhtu a nih ka phal lo.

Insuihkhawm i duh tihna a ni em?
Ni e. Amaherawhchu, chuti rup rupa tih theih chu a ni lo mai thei. Chutah chuan a nia kan hnam identity parchhuahtir tul ka tihna chu. Kan hnam identity hi kan chawivul ang a, India Parliament-ah pawh kan pholang ang. Zofate hi thlah khat kan ni a, kan tanrual chuan hnam ropui tham kan ni. Awpbeh kan nih chuan kan ropui lo tihna a ni... kan ropui lo...

Amaherawhchu, tharum thawhna ang chi ka sawimawi a ni lo, kan thinlungah hian a chiang tur a ni a, kan hnam identity hi kan chawivul tur a ni. Chu chu politics atangin i bei ang u, tiin mipuite ka sawm a ni.

A nih leh MP i nih lai khan Mizo Nationalism atan i bei em?
Hei hi ka rilru tak tak a nia, ka theih chin chinah heti lamah hian ka bei thin.

MP ka nih ve lai khan, Parliament-a ka thusawi hmasak ber chu... ka sawi dan chuan... "Mizote hian India mi ni turin kum 40 zet kan zir ve tang tang a, kan la thiam lo khawp mai. Chutah chuan tunge dem dawn?" ka ti a, mahse, an record duh ta lo nghe nghe a. Kei chuanin kan chungah hlei an len emaw a nih chuan, Mizo Nationalism a ral dawn emaw a nih chuan "kan chhuak leh mai nange" kan tih ngam a ngai ka ti. Chu chu kan tih ngam lohna tur a awm lo a, kan chanvo ve reng a ni. Kei pawhin MP ni ta ila ka tih ngam lohna tur ka hre lo.

Tin, Kristian ka ni a, chuta tan chuan ka ding tur a ni tih kha ka ngaihdan a ni. Gujarat-a Bible leh biak in an hal khan prime minister kha ka hrilh a, "Outside support ka che che u a, Kristiante leh hnam tenaute i humhalh ang tih ka beisei vang a ni a, tunah heti hi a nih leh si, khawnge ka awm min hrilh rawh..." tiin. Tiang chuan ka phak ang tawkah chuan Mizo Nationalism leh Kristianna atan hian ke ka pen veah ka ngai.

MP-a puan i nihna inkhawmah khan hnam dang identity khan nghawng thlengin min chimpil tawh tiin i sawi a, kha kha eng nge a awmzia? Mizoramah national party an chak hle i tihna a ni em?
Nia, nghawng thlengin min chimpil tawh a, hei tunah pawh kan Assemnbly House kan en chuan opposition chu hlauhawm tham pawh awm lo khawpin national party lam an chak a. Congress hi ka lawmpui a, MLA inthlanah leh VC inthlanah te chak takin hma an hruai a, an lawmpuiaw. Mahse, national party an ni. Mipui hian chu chu kan ngaihtuah lo.

Party pathumin an thlawp che a, lo tling ta la, thawhpui tur chungchangah te a buaithlak thei lo'ng maw?
Buaithlak loh ang, thawhpui theih loh chutiangin ka nei lo. Mizo hnam hi hnam tlem te kan ni a, inthenhrang tham kan awm lo. Kan hnam thatna atan kan lungrual tur a ni a, inlungrualin Mizo Nationalism hi kan chawivul tur a ni.

Thianghlim takin i campaign ang em?
Ka tum a, ka beisei bawk. Amaherawhchu, mihring inchawhpawlh tak kan ni a, khawimaw laiah chuan mittlung zan lova lo che tawk an awm ang tih chu ka hlau khawp mai.


I upatna tuman ngainep suh se

"Candidate tur hian kum lamah upa tawh min ti a ni mai thei a, tunah hian kum 72 ka ni tawh a, politics hi kum 32 ka nih atangin ka luhchilh a, ruling party kan nih laia department pawimawh tak tak ka lo chan ve tawh leh central lam hotute thenkhat hmelhriat ka lo neih ve tawh atangin harsatna em em chu ka neih ka inring bik lo," Congress candidate CL Ruala chuan a ti. A upatna chu a hmang tangkai zawk dawn niin a sawi nghe nghe.

CL Ruala chuan March ni 31-ah thuthar lakhawmtute kawmin, "challenge-in min hmuak nasa," a ti a, "Midang tanpuina azarah harsa lo takin kan hlen ve thei turah ka beisei a ni," a ti bawk.

"Power lamah hma kan lo lak tawhnate tunah hmalak chhunzawm leh tumin beih mek a ni a, power ka chan ve laia bul kan lo tan ve tawh Kolodyne phase II chu tunah bultan mai theih turin ruahmanna kalpui mek a ni a. Chhim lam lawngchawlhna hmunpui AKyap chu hmalak chhoh mek a ni a, kan hotupa Lal Thanhawla kaihhruaina hnuaiah puitlin chhoh ngei kan beisei a, nakin lawkah chuan chhim lam hi kan kawtchhuah pawimawh a la ni ngei dawn a ni," a ti.

Chanchinbumite zawhna chhangin, "MP inthlanah ka tlin ngei ka inbeisei a, MP fund hman dan tur chungchangah pawh a tul ang zela la kalpui tur a ni ang a, kan hotute thu thu a ni ang. Tunah hian Aizawl khawpui bikah pawh intawhkhawmna tur hmun liantham kan nei lo a, hengte pawh hi a tul angin hma chhoh theih ani," a ti.


ZNP an hai rual lo

Mizoram Lok Sabha inthlan chuan he inthlana inrawlh tum lo ber ZNP chu a nghawng na ber dawn em ni tih chu Mizoram politics ngaihventute bengverhtu a ni ta.

MP candidate pahnih - Dr H Lallungmuana leh CL Ruala te chuan ZNP mipuite thlawpna an beisei ve ve hle.

ZNP hian tun tuma MP thlan turah leh South Tuipui Constituency-a Bye-Election lo awm turah tel ve loh an rel a, hemi chungchang ngaihtuah hian committee pawh vawi li lai an thukhawm nghe nghe a ni.

Inthlan puan a nih rual rual khan ZNP Executive committee chuan meeting neiin MP inthlan hi an sawiho nghal a, opposition party te inhlawmkhawm thu pawh an sawi tel a ni. Hetianga meeting an neihah hian an thu a sai sa hle. Hotu thenkhat chuan "MNF an sorkar lai pawhin opposition-in kan beihrawn a, kan hneh chuang lo a, chuvangin awmze nei lovin i tal buai lo ang u" an ti a, a thenin "inthlan hi party dinchhan pawimawh ber pakhat a ni a, hetianga kan inrawlh loh chuan party dinchhan a awm lo ang" an ti bawk.

Thu a inhmuh rem hleih theih loh avangin an hotute kutah thu tawp an dah a, hotu kalkhawm chuan inthlannaah hian hai mai an rawt ta a ni. Mahse, hotute thutluknaah hian an rual hauh lo thung.

Khawlai titi-ah ZNP mipui rilru a rual loh thu a ri nghal nuai nuai a, hetiang a nih tak avang hian executive chu kar kal ta khan a thukhawm leh a nih kha. Thutlukna chu nemnghet nawn lehin official-a inthlannaa tel loh chu an relthlu nawn leh a ni.

Mahse, 'hai'-ah hian an lungrual lo tih rawn pholang lehtu a awm; ZNP general secretary Rualkhuma Hmar chuan Dr H Lallungmuana chu nomination a file-naah a tawiawm a, ZNP vice president C Vulluaia’n MNF leh MPC Candidate Campaign Kick off naah thu a sawi bawk.

March ni 31-ah khan Vanapa Hall-ah MNF leh MPC hian campaign hawnna hun an hmang a, hetah hian ZNP vice president chuan thu sawiin, "ZNP hi kan hai rual lo a, hotu engemaw zatin MNF leh MPC candidate hi an thlawp a, Vawiinah hian helaia thu ka rawn sawi pawh hi hlau leh khur chunga rawn dingchhuak ka ni lo," a ti.

MNF leh MPC Candidate Dr H Lallungmuana chu fakin, MP hlui a ni a, ZNP leh MPC pawhin kan lo tih tlin tawh a ni a, a ti a, MNF nen phei chuan hahdam taka tih tlin theih a beisei thu a sawi bawk.

ZNP Headquarters-in hai an rel lai hian South Tuipui-a MNF leh MPC tangrul candidate hi Official-a ZNP Sub Hqrs, Lunglei chuan a puih tur thu C Vulluaia hian Vanapa Hall-ah hian a puang nghe nghe.

MNF, MPC leh MDF te thlawp, independent-a ding Dr H Lallungmuana chuan March ni 27-ah khan ZNP office a tlawh a, office-a lo awmte pawhin an lo dawngsawng tha viau.

"ZNP unaute hi kan unaute an ni a, kan lamah an tang ang tih kan chiang," tiin Dr H Lallungmuana chuan ZNP office a tlawh chungchang a sawi a, "Official-in an rawn tel lo a, an thinlung erawh a rawn tel. An rilru a tha a, duh thuhmun duh kan ni. Chuvangin kan lamah an tang tih kan chiang," a ti bawk.

Congress candidate CL Ruala pawhin March ni 31-ah ZNP office hi a tlawh a, ani pawh hi office-a lo awmte chuan an dawngsawng tha viau.

ZNP chhungkaw inlungrual lohna hian politics titi a titam hle. Thil hrechiang inti deuh chuan Assembly Session-a ZNP president-in private resolution a putluh - Mizoram Home Guard te hamthatna tur chungchang kha, engmah sawi danglam hauh lova Congress sorkarin a pass pui mai kha, MP thlannaa ZNP hawina lam tur nen a inzawm a ni, an ti. Opposition member-in resolution a putluh, rulling lamin an pawm nghal hmak hi thil awm zen zen lo a ni.

Hotu zingah party hruaitu pawimawh tak tak - vice president, treasurer, general secretary leh secretary-te thu leh president thu a inkalh tak avangin ZNP chu engtinnge a kal zel ang tih chu zawhna pawimawh a ni ta a ni.

Related Posts :



No comments:

Post a Comment