"Vaihna Vartian" leh Mafaa Hauhnar

¢ Lalhruaitluanga Chawngte

Mizo literature-ah tunlaia thawm na ber chu "Vaihna Vartian" hi a ni awm e. A chhuah hma hauhvin lehkhabu dawrah an zawng a, a kawmah saruak thlalak a awm vangin Synod Bookroom-in an zuar duh lo maia ring awm bawk mah se Synod Bookroom-ah ngei pawh a chhuah hmaa lei tum an lut leh thin. Poet, essayist, critic Mafaa hi Zofate'n an la kham lo a ni ang, short shory writer Mafaa an la zawng tlat!


Literature hi i naupan lai atangin i tui reng nge i puitlin hnuah i tui chauh?
Mafaa Hauhnar kutchhuak thawnthu tawi khungkhawmna "Vaihna Vartian" hi September ni 9-ah ziakmi Vanneihtluanga'n a tlangzarh a, a tukah chhut sa a zo nghal! Chu lehkhabu chanchin chu hei le, a ziaktu ngeiin a puang e...

"Vaihna Vartian" hi i tan eng nge a nih?
"Vaihna Vartian" maw, ka tan chuan mêl-lung pawimawh, bung thar ka tanna a ni. Thu tluangtlam ziakmi (essayist), faksêlna thu ziakmi (critic) leh hlahril phuahtu (poet) leh fiamthu duh (humorist) anga engemaw chen thu leh hla tualzawla ka inlan hnu-ah Mafaa thawnthu tawi phuahtu (short story teller) ka rawn inlar hmasak berna anga ngaih theihna chin a awm a, kan zâm a, ka phur bawk a, “mixed emotion” an tih ang hi a ni ber ang, ka tan chuan chhinchhiahtlak tak a ni.


A bu hming hi thenkhatin an sawi deuh a...
N’e, "Vaihna Vartian" han tih hian thu insai kalh leh inkâwlkalh- oxymoron, antithesis, paradox an tih ang chi hi chu a hmehbel fai vek theih awm e.

Vartian chu khawvelina hun thar leh duhawm zawk inherchhuahna hun, lungngai fa leh beidawngte tana beiseina thar inher chhuah hun, natna zawng zawng a bona huna ngaih a ni. "Zoram Khawvar Hun Nghakin" tih lehkhabu te pawh a awm hi! He lehkhabua a changtupa tan hi chuan a lungngaihna intanna hun a ni miau mai a nih hi!

Thenkhat, “Vaihna tih hi Zotawngah a awm lo,” lo ti pawl pawh an awm a ni awm e. Chu’ng mite hriat atan chuan, “Ka vai ruai e, zaleng zingah,” tih te, “Ka vaih khua sei mah se, Parte,” tih te, “Mahriakte’n ar ang ka vai’ tih te, baihvai, lungvai, chavai, vakvai tih thute hi ka han theh ve hlek duh a ni .

Tin, a kâwma nula saruak, hnungchhawna lo ding, "a Synod zân lo e” lo ti an awm palh tâk thulhah, min zawt lem lo mah la, han sawi tel hram ka duh a, hei hi a zahmawh rawngkai zawnga rawn hmang ka ni law, kan artist-te chuan an hrethiam em em ang a, art object a ni a, nun saruak, mahni invêng thei lo, 'defenceless' leh 'vulnerable' pholan ka tum a ni.

A hmain i irawm chhuak lehkhabu pahnih i nei tawh a, tunah a pathumna. Lehkhabu tihchhuah hi eng nge a hlawkna? Sum leh paiah a hlawk em?
Mizo thuziakmi tlemte zingah hian a vannei pawlah ka han tel pha hlauh pek a, hetia ka duhtawka ka han inhrikthlak hnu hian Pu Zuahliana te ang lo takin sum leh paiah hlawkna ka han hmun hlauh pek a, chu chu factor dang vang pawh a ni mahna, ka hre ngam lo le, hei hi min zawh takah chuan chhiartu mipuite chunga lawmthu sawina hun min hawnsakna hun tak niin ka hria, ka lawm e.

Tun tum hi e, kei pawhin ka awih ngam lo hial zawk, ka tlangzarh tuk khan kan chhut sa zawng zawng a’n fai pak pek a! Kan comedian search boruak neih lai nen a innan vang leh kan thianteho an tan tlan vang ni maw, dawr-ak zawng zawng pawhin man pek sa vekin min laksak a, kan nu phei chuan pawisa chhiarna khawl lei a rawt vut vut mai (ha, ha, ha!). Tak taka, khawrchhawngnu, “Vawiin thil thu-ah bu 100 chuang ka hralh zo a, i zarah ka fate inkhawmpui kawr zawng zawng ka tuak ngah thei e,” rawn ti siam siamtute leh “feedback” rawn pe nghal vat vattu ka hriat ngai hlek lohte’na min rawn hrilh sap sap kha a ni ka hlawhtlinnaa ka ngaih lian ber chu.

Thawnthu tawi lam i khawih ta a, thawnthu tawi lam hi eng vanga khawih nge i nih reng reng?
Ni e, tun hma lama ka la dai ngai loh ramah ke ka han chheplut ve chhaichhin a, engnge maw ka an le tih chu chhiartute zawk sawiah ka’n dah te’ng. Kei erawh chuan nuam ka ti ngang mai a, hahchhiau let tep tawh rawn kir lehah ka ngai a, ka thawl hawk mai.

Essay leh poetry lakah eng nge a danglamna?
A danglamna tehvak ka hre lo. Mahni thinlung chhungril ber kan zuk luhchhuahna a ni a, ruih lungpuama tah kan sawi ang deuhin a zahthlak nâa a nuam ru veng veng bawk si a nih hi! A form leh style a in-ang lo tih mai a niin ka hria. Poetry-ah chuan a thu lam bikim leh thil dang “metre, rhyme” tih velah venthawn tur a awm a, essay-a phuahchawp sawi rem lo leh autobiographical tak inthlahrunawm kha a awm ve lem lo a, “A lo nuam zaw ber a nih hi,” han tih uaih uaih chang chu ka nei.

I thawnthu tawi zinga love story-te hi a tak behchhan a ni lo maw?
Kan nu hian a beng lo hup se, thui takah chuan ka tel vek tih hi ka’n hrilh ru hram teh ang che. Mahse, amah anga mi duhawm hi ka tawng leh ang tih ka hriat hma a ni a!

I thawnthute hi a boruak a thim a, chutih rualin thu hlimawm a awm bawk a. Eng nge a awmzia?
Hemi chungchangah hi chuan nangmah hi i chiang ber ang tih ka ring. Ka lehkhabu kan tihchhuah ni-a i sawi: Mafaa thawnthua thim leh eng inpawlh (The mingling of pathos and humour in Mafaa’s work) hi an la rawn chhui ang, i tih ang deuh khan lungngaihna thuk berah pawh nuihna ka hmu a, ka hlim ber laiin ka indawm kun thin tih hi nang aia hrechiang an awm dawn em ni?

Essay-a i style kha i ziah dan hmangah i thlakin i hria em?
Hei chu kan kutchhuak tharai lo tê tê rawn chhuitute an awm ve a nih chuan an rawn chhuiah ka ti a, kei erawh chuan "Chawlhna Tuikam" Mafaa kha ka la ni rengin ka inhria a, ‘tah chuan danglamna a lo awm a nih leh critics-ho thu thu le.

Rambuai lai leh Kawnpui dai bus accident behchhan a awm a, Mizote tana thil thleng pawimawh behchhana thawnthu i ziak hi eng nge a chhan?
Kei chu he’ng kan thil hriat chian (known events) hi ka lung tileng ber bertute zinga mi a ni a, tun hma atangin thawnthu ziak thiam chu ni ila, ti-a thawnthu (story line) chher ka lo chak em em thin a ni a, ka ziah lai pawha ziah nuam ka tih pawl tak pawh a ni nghe nghe. Ka pian hma thil leh nikhua ka hriat theih fumfe hma thil ni mah se keimah berin ngaihnawm ka’n tih tlat pek chu.

A dangte hi, a plot hi i irawm chhuak liau liau nge han entawn deuh te i nei em?
Thuhmahruaia ka sawi ang deuh khan kei hi ka vannei a, maimawm ang deuhin ka ei turin min rawn pan a, thawnthu tam ber hi ka tawn hriat leh mite tawn hriat anmahniina min hrilh a ni a, pahnih khat bak hi ka phuahchawp liau liau (pure works of fiction) a awm lo.

Nature i ngaina hle tih a lang a, tun hma aiin thawnthu tawi i khawih hnu hian nature i ngaina tawh zawkin i hria em?
Tun hmaah khan khuarel thilsiamte hi ka lo la tarlang ngai meuh lo a nih chuan ka ngainat loh vang ni lovin ka lo mangnghilh a ni ang. Boruak te hi kan mamawh ber ni mah se, boruak avanga lawmna chang hria chu kan tam lo vang. “Mihring leh nature hi a inhlat poh leh amah atangin a bo thui” lo ti ve ngar ngar thin ka ni a, Wordsworth-a te angin “nature worshipper” tih tur chu ka ni hauh lo a, amaherawhchu, Pathian kutchhuak zinga thil siam mawi ber “mihring” dawtah hian thil siam dangte hi chu ka dah kumkhua.

I thawnthu hmingah aliteration i hmang vek a, a hming tur i ngaihtuah rei thin hle lo maw?
Ni e, ka thawnthu hmingah hian alliteration (beginning rhyme) - thumal in-ang hlira hawrawp tan entir nan “Vaihna Vartian/ Dum Duhawmi” hi ka hmang vek a. kei hi thuziakmi leh tawngkam mawi lawm mi (lover of words) ka ni a. Ni leng leng hian thukam mawi leh thumal te hi ka sam kual ka sam kual thin a.

Ka bawlzanin ka changzan vak vak zel a, a ri ringawtina mi a tihnui kur kur theih thlengte hian ka thlep ka thlep kual thin. Chuta ka duh ang tak maia ka han chheh fuh tawh laklawh phei hi chu a hmaa ka sawi ang khan chhuak deuhva hahchhiau thlawrh ang mai hian ka lungawi zui veng veng a ni.

Ka thupui atana alliteration ka hmang hian min tikhaihlak lo satliah mai a ni lo, min chawm zawk. Thawnthu ka ziah hma hian, awih la, awih suh la, a bu hming hi ka nei sa vek

A nih leh he lehkhabu-ah hian eng nge i puanchhuah?
"Vaihna Vartian"-ah hian engnge ka puanchhuah ka hre ngam hauh lo. Fing takin han chhang dawn che ila, “Lalhruaitluanga Chawngte leh Vanneihtluanga te zawt rawh u,” ka’n ti teh ang.

Related Posts :