Lamkawiah Lenmawii

¢ Lalhruaitluanga Chawngte

Ruah a bang a, mi an rawn chhuak tan. Kawngsira chawhmeh zuarte pawh an rawn inpho leh tawh a, vaimim rawh zuarte leh parking fee khawnte pawh hmuh tur an awm leh ta.

Rei lo teah khawlai chu a lo ri leh ta nuai nuai a, mi an zi leh ta huai huai mai.

Kei chu kawngsirah ka ding a, ruah sur zawha khawlai a'n fai sar mai chu hmuhnawm ti takin ka thlir a ni. Tin, mahni tum ram pana mi an han phe suau suau mai pawh, tih tur dang vak a awm loh chuan, hmuhnawm a tih theih viau.

Ka dinna hmun chu Aizawl khawpui hmun lun lai, mi chi tin chi tang vei velna hmun a ni a, Aizawl khawpuia hmun hrang hrang zingah he hmun hi hmelhriat hmuh tur an tam berna hmun a ni hial mai awm mange, ka ti thin.

Mi chu an vei suau suau a, motor thawm a ri chuah chuah reng bawk. Party office-a kal tur leh Pathian thuhriltute an insulpel a, lirthei man to ber ber karah bawngtuthlawh pu chunga lo tei kual lawp lawp hmuh tur an awm. Officer lian an lo lang a, chutih rual chuan hmel han en reng reng pawha 'eng nge dil in tum?' tia zawh tur chi hliah hliah an lo lang bawk.

Ka dinna atanga hla vak lovah chuan bawlhhlawh bawm a awm a, mihausa buhzem ang maiin a khat hnur mai. Fur tui lian ang maiin bawlhhlawh chu a liam a, a kotlangah te chuan a inbang hnep hnup bawk. Chu'ng bawlhhlawh sir velah chuan rem leh rem lovin chawhmeh zuar an thu a, milian nupui nih hi an eizawnna ber a ni awm mange tih tlak khawp hiala miliannu nih inhmehte pawhin chu'ng chawhmeh tho chu an lei.

Silpauline dil tur te, Tribal Certificate la tur te leh top up thun tur te an lo lang a, chanchinbumi te, sorkar uisathiam te leh MLA nih tum, seat chang ve ta si lote an lo lang bawk. Ka chhak deuhah chuan nula leh tlangval rual khat, 6/7 vel hi an ding let let reng a, helai hmuna kal thangte chuan ruihhlo ngai leh a zuar an ni tih an hre chat chat thei. An hmel han enin an insawizawi ngai lo tih a chiang hle.

Mi chi tin rengin he hmun hi an pankhawm ni hialin ka hria a, mahse, sorkarin secretariat a sawn hnu-ah erawh a vanglai a tluk ta lo tih ka hria.

Ka sana chu ka'n en a, "Rin aia an rawn thlen har viau chule!" ka ti rilru a.

Hmanhmawh vak lo, mahse, nghakhlel ang reng tak siin ka ding a, ka rin aia an rawn thlen tlai avang chuan ka sana chu ka'n en leh that that thin.

Ka ril a tam deuh a, tin, ka ei chak ve hrim hrim bawk a, hunawl hnawhkhah nan a rem bawk nen, vaimim rawh chu lei ka tum a, mahse, rawh hmin sa a lo nei tlat lo. A dang a rawh leh a, chu chu ka nghak ta a ni.

Rei lo teah ka bula vaimim rawh zuartunu chuan a rawh hmin a, mahse, pawisa ka phawrh vel lai chuan pa pakhat hian lak a lo tum. 'La hmasa mai rawh... i hmanhmawh ang...' tiin ka kian a, mahse, ka awka chu a ngaithla lo. Min lak khalh bawrh bawrh a, pawisa a pe a, a kal nal nal. Ka tan liau liauva a rawhtunuin a rawh a ni a, mahse, min vengthawng hauh lovin min lak khalh. Lawmthu min hrilh chu sawi loh, ka kian a ni tih pawh hria angin a awm lo. Kawng a kan a, a kal nul nul mai.

Lungawi lo teuh chungin ka thlir a, mawl ka ti ngang mai. Khatia vaimim ka ken dawn khan han tang der vel se, a nih loh leh lawmthu te min han hrilh se, chutiang chuan indawr ila ka chak a, chutianga ti ta lova min ngaihsak lo zeta a kalbopui nal nal mai chuan min tilungawi lo ngei mai.

A kal liam thlengin ka thlir a, ka lungawi lo viau mai chu ka nuih te a'n za leh rih. Tlawmngaihna te pawh hi, miin tlawmngaihna veka an rulh loh chuan a daih rei thei tak tak lo a nih hi ka ti rilru a.

Chutia a kal liam takah chuan thlir tur dang ka zawng a ni teh chek ang chu, ka'n hawi kual vel a, ka kiang lawka nula pakhat chuan ka mit a la ta zar mai.

T-shirt sen tak hlar mai a ha a, pawnfen var, a khup hnuai deuh thlenga khuh tawk vel fengin, silipar pan te mai, sen vat mai a bun a, a pawnfenin a khuh phak bak te chu a thianghlim ser sawr ngei mai. A kethiah tuihnai zet mai leh a silipar pan te mai chu a inhmeh em em. Lungawi lo bura pa pakhat ka thlir char char avang khan ka lo hmu har a lo ni.

Hmeltha ka ti ngang mai a, tin, a inchei dan chu a inhmeh kher em bawk a ni. A inchei vut lo a, dik chiah chuan inchei pawh a tling lo, eirawngbawl thawmhnaw aia tlema dim ngai deuh mai a ni a inbel ni. Mahse, a nalhpui tak zet a, hmuhnawm ka ti a ni tih a hria ang tih hlau rilru chungin ka melh ka melh ta mai.

Ka vaimim tur a hmin a, lak ka tum lai chuan nu pakhat, playing card khel thin hmel pu, party worker tih hriat hliah hliah mai hian lak a lo tum ve chiah. Ka kian a, ka duh aia nasain lawmthu min hrilh ta pek. Dik chiah chuan ka tlawmngaih vanga kian pawh ka ni lo, ka hmuhnawm tih deuh khaw dang ka hawisan phal loh vanga kian ka ni. Mahse, ka rilru chhungril hre hek lo, lawmthu min hrilh mawlh mawlh mai. Ka nuih chu a za ru hle.

Ka en ngawih ngawih a, ka en ngawih ngawih a ni tih a hria ang tih hlau rilru tak chungin. A nihliap te chu a'n sawh vel dat dat a, chu'ng te thleng mai chuan inhmeh ka ti nia mawle!

Chu kawnga kalte reng reng pawh chuan hmuhnawm an rawn ti ve hlawm ngang mai. An rawn melh ve dak dak thin. Patling pawhin an melh a, city bus atang te hian an rawn thlir vawng vawng zel.

Ka thian pakhat hi car-in a rawn kal a, "I tha maw?" tia min rawn biak lai chuan kei min melh lo!

"Tha ve tawk tawk e," tiin ka lo chhang a, "Khawi lamah nge?" te pawh ka ti. Traffic a jam avangin muang tein a tlan a, motor khalh pah chuan eng eng emaw a sawi a, mahse, min melh lo! A thlang deuha nula ding chu a ni a thlir ni.

Zawi zawiin a tlan a, a tlan liam ta. Rei lo teah kan thian pakhat hi a rawn lang hlawl mai. Lehkha a pawm bawr tun a, chu'ng a lehkha pawm bawr tun chu ka hmu lo ang tih a hlau hle. A hlim em em a, an party office atangin khawi office emaw dawr turin a rawn chhuak tih ka hre thei.

Party office atanga rawn chhuak a ni tih ka hriat chat theihna chhan chu eng dang a ni lo, a chawrchhuahna ka hriatchian vang a ni. A pa chu contractor a ni a, a telna party reng reng an sorkar lo ngai lo. A telna party tana a thawh hlawk em vanga sorkar thin erawh an ni lo, insawnna tur a hriat fuh chat zel vang zawk a ni. A insawn fuh chat zel tak tak. Chutiang chu an vengte'n an sawi dan pawh a ni. "I va buai awm ve.... thil hmanhmawh thlak ka buaipui a..." tiin a kalna tur te chu min hrilh sawk sawk a, ani pawh chuan thlang lama nula ding ngawt chu a melh a!

"I va han zahpuiawm tak," ti rilru chungin, nui sangin ka lo chhang a, chutih lai chuan kan thian hlui pakhat a rawn lang ve leh. Car nalh deuh mai hi a rawn khalh a, a car kha a var niin ka hre sia, chutia silver rawng a rawn khalh daih mai chu mak ka ti deuh. Traffic jam vangin a'n ding ren rawn a, tin, kan inbia a, car thar a nei tih ka hre ta.

"In va che thei ve aw!" ka ti rilru a, a hma chiahah sorkarna changtu party-a awm chat chat thei kan thian pakhat nen kan lo inbe zo chauh bawk nen, ka rilru chu ruah sur hma ang mai khan a hnim ruih mai.

Zirlai pawlah kan inhmangho thin a, 'he pa hi chu aw... sum ringawt mai hi a buaipui a...' kan ti ru sep sep thin. Political party a zawm thuai a, a zei chi tih takah a lian chak hle. Party-ah a langsar pawh a ni lo, pawisa kua erawh a hre thei a ni.

Tunah chuan tlangval awhawm tak a ni ta. In a sa a, a naute pawh phaiah lehkha zirin a dah. A pa pawh thingtlang atangin Aizawl-ah an sawn a, pawisa tamna post-ah vai dawrkai hausa ang maiin a thu hnur tawh. Mite chuan rilru nei an ti a, 'A dingchhuak lo tur chi hi chu in awm ve reng reng a ni," tiin chu pa fak pah chuan min hau thin. Mi reng reng chuan chu pa chu tluk lo min ti a, kan tluk lo reng bawk a! Mahse, 'pawisa hi mihring damchhan emaw a ti tlat a' tiin kan la deu ta tho a, kan tluk loh tawp chu kan han ngaisang lo tlat pek a! Tute hi nge fing-a tute hi nge mawl pawh ka hrethiam tawh lo.

An party-in press release an neih thu min hrilh a, a motor khalhna han tuai vir vel pah chuan chanchinbu-a lo chhuah turin hawihhawm takin min ngen lawm lawm mai. A car tukverhah chuan a rawn dakchhuak zawk zawk a, traffic chu la jam rih se a tih hmel ngawtin ka hria! A nula lawmzia te ka ngaihtuah a, ka thlanga ding nula a thlir vawng vawng chu mak ka ti lo. Tlan pelh pah chuan, ka rin ang ngeiin, 'Ehherrm!' a'n ti hram a!

Pa pakhat hian min rawn kal pel a, chu pa chu MLA a ni. Officer a ni thin a, a pension hnu-ah politics-ah lutin rei lo teah a MLA zui. Officer a nih laia a chet dan thenkhat ka hria; a sum chheprelh thenkhat phei chu eng bu mah rawn lo pawhin ka sawi char char thei ang! Vawi hnih vawi thum chu a chet dan kan ziak tawh a, a chetmawi lohna chanchinbu-a kan chhuah apiangin chanchinbu thenkhatah a chetthatna lam a rawn lang nghal ziah!

Chu MLA zahawm tak chu ka thlang lawkah a ding a, pa pakhat nen an inbia. An inchibai a, an kut chu an thlah har hle. Lehkha an zir lai, ram pawna an awm laiin a thiante nen Kohhranah an inhmang hle a, rawngbawlin an fehchhuak thin tih hman zanah TV-ah an sawi. Chu thu ka hriat zan chuan thil tul lo ka ngaihtuah chiam pek. Eiruk chingte pawh hi an tlangval lai te, lehkha an zir lai te leh vai rama an awm lai tea Kohhran lama inhmang tak an lo ni zel tho tiin ka ngaihtuah a nih kha.

Chu'ng vel ka ngaihtuah let lai chuan kan Pastor hlui nen an intawk a, an han inchibai chu an hlim dun hle. Kan Pastor hlui chu milian a lawm ka tih thu ka sawi fo a, ka nu'n min hauh phah ziah!

An han indin chilh vang vang hnu chuan an inthen ta. MLA zahawm takin kal pelh paha ka thlanga ding nula a thlir zui tawk tawk lai chu ka hmu chiang ngang mai. Kan farnu te nen khualkhuaah mo lawmnaah in khatah an thlengho palh ang tih a hlauhawm mange ka ti rilru a, chu pa chu a lerh leh lerh loh ka hria a ni hran lo, harhfim misualho sualzia ka ngaihtuah vanga chutiang ngaihtuah mai chu ka ni.

Traffic a jam nasa bawk a, ka bul lawkah chuan motor a intlar put mai. Ka hma zawn, ka piah lawka car khalhtu chu a bula thu, a nupui hian a lo hau a, "Tlan ta che, eng nge khati taka i thlir?" tiin. "Police duty saw mawle..." tiin pa chuan a chhang a, nu chuan a awih lo ngang mai.

An inchhan dan chu ka hrethiam reng; khatia traffic jam vanga an tan lai khan pa khan ka thlanga nula ding kha a lo thlir a ni chiang mai. Traffic police-in tlan tura a hui lai te chuan khaw dang a lo hawi daih a nih pek chu! Police duty patlingina han thlir tui viau mai chu a awihawm loh reng bawk a, nu chu a ner nasa teh asin!

Chutih lai chuan college-a kan zirpui thin, kan thian pakhat hi nihliap lian riang ruang zet mai hawl boh boh chungin a rawn lang hlawl mai. "I dam maw? Nghah nei i va ang ve..." min ti luam a, chawhnu an chawlh avangin ni dang aiin an bang hma tih te min hrilh mawlh mawlh pah chuan a hna dil chungchang te min hrilh a, eng tih mah a phur tawh loh thu te nen.

College kan chhuahsan hnu-ah private school-ah a thawk a, mahse, a hna chu thawk ni tin mah se 'hna' a tling lo. Hna zawn paha a thawh mai mai a ni! Vawi engemaw zat hna a dil tawh a, amah tluk lotute a tluk lo leh thin. Chu'ng vel chu min hrilh luam a, min kal pel ve leh ta a ni. Ani pawh chuan ka thlanga nula ding chu a melh ve zawk zawk mai.

Car nalh deuh mai a lo kal a, ka thian nghah mekte min theihnghilh tirtu nula chu an phur ta daih mai. Ka ui ngang mai a, an tlan liam thleng chuan ka thlir zui ta vawng vawng mai a ni.

Chutih lai chuan ka rilru-ah hla pakhat a lo lang a, 'Chhingkhual lenmawi' tih kha.

"A lenna ka chuan ngai lo, a sakhming ka hre bil lo,

Mahse lamkawiah kan lo intawng ta.

A sakhmela dar zam nge, a zun zam zawlaidi nge,

Thinlaia hrualhrui ang min phuartu hi?" tih kha.

PS Chawngthu phuah a ni a, 'lungrem sei' bulah nula pakhat nen an intawk a, he hla hi a lo chhuak ta a ni awm e. Chu 'lungrem sei' chu hmu pha ve lo mah ila ka lung tileng fotu a ni. Upper Khatla-a mi a ni tih ka hria a, PS chawngthu te, Sangzuala Pa te leh midang dangin an tlangval lai vel chanchin an ziahin an thailang thin. 'Lungrem sei pakhatna' leh 'lungrem sei pahnihna' a awm nghe nghe.

Upper Khatla-a mi a ni tih hre reng mah ila 'lungrem sei' ka rilrua a lo lan chang chuan Aizawl bawrhsap office hungna lungrem hi ka mitthlaah a rawn lang thin. Chu chu ka naupan laia Aizawl kawngpui dunga lungrem ka hmuh thin a ni a, chuvang chu a ni ang, 'lungrem sei' an tih hian he lungrem mawlh hi mitthlaah mahni sikul hlui ang maia fiahin a rawn lang leh thin. Chumi bul vela ka nula hmuh chuan, a thu nen a lo inmil teh kher bawk nen, 'Chhingkhual lenmawi' tih hla chu min hriatchhuah tir ta a ni.

Kha nula kha rawn let leh nawlh mai se ka ti khawp mai a, mahse rawn let leh pawh ni se ka be ngam dawn chuang lo tih ka hriat avangin ka nuih a za deuh.

Kal mai ka tum ta. Ka thiante pawh chu an rawn kal dawn lo a nih ka ring ta. Inher pah chuan ka'n hawi thla thuak a, chutah chuan a ni, beisei loh lutuk mai ka hmuh ni.

Nula pakhat hi inthlahrun hmel tak hian a lo ding a, naupang sikul bang a hruai a nih ka ring. Amah chu ka hmuh fo tawh hnu a ni a, eng tin emaw tak hian ka rilru-ah a rawn lang leh thin. Hmelthai khan a lo hliah reng a, ka hmuh lawk loh phah alawm mawle.

A nau hruaite nen chuan kawng kan an tum a, lehlam lehlam an hawi tawn zawk zawk mai. Ka thlir ngawih ngawih tih reng a hre lo.

Kawng an kan a, an kal liam ta. Rawn hawi let hlauh se ka ti khawp mai a, mahse, a rawn hawi let lo.

A hmeltha han tih tur pawh a ni hran lo, mahse, ka lung a tileng leh tlat thin! Thingpui dawr changkang lo, ti deuh rik reka thawk nula hmai fai deuh chu han hmuh hmelthat mai an awl thin te pawh a ni mahna.