BRU!

¢ HC Vanlalruata

Mizo in Tuikuk kan ti a, state danga awm leh hnamdangte chuan Reang/Riang an ti a. Tunhnaiah anmahni chuan Bru tih an duh ber thu an sawi. Mizo in ‘Tuikuk’ kan tihna chhan hi anmahni hian an hrechianglo nge hmuhsitna-ah an ngai niin an sawi a. Mahse, kum 1980-a anmahni zinga thawk Evangelist Teacher min hrilh dan chuan Mizo thlangtla hmasate khan an hmuh hmasak berin eng hnam nge tih an zawt a. Heta eng hnam nge tih an zawh dan hi Lusei nge, Hmar nge, Ralte nge Pawih tih angin an zawt a ni a ti a. Chutah chuan khaw’nge in kal dawn an ti emaw tiin “Tuikuk nai” (Tui kan chawi dawn) tiin an chhang ta niin evangelist teacher chuan min hrilh a ni.

A eng hming pawh chu vuah i la a pawi lova. Mahse an duh danin Bru ho chungchang leh tunhnaia kan buaina hi sawiho tul tak niin ka hria a, ka han chhawp chhuak a ni. Hetiang taka Bru ho an er-na chhan hi politics-a an chanvo tur nia an hriat an chang thei silo, an hnam hruaitu nia MLA pawh ni thei tura inngaite beidawngin an chawh chhuah a ang ka ti ber fo thin. Mizoramah hian Chakma hi chu hmun khatah an awm khawma engtik lai pawhin MLA 2 chu an nei reng ta mai a, anmahni pualin autonomous district council an nei bawk a. Politics-a hna hmulo tur tam takin an hmuh phah a. Bru ho erawh chu MLA (UT laia ruat seat an chan tihloh) nih theihloh niin an inhria a, district council an nawr pawh hi an beidawnna tilang chiangtu a ni a, an ngaihdan hriatthiampuina zawnah chuan awm ve tak a ni.

Mahse, chutih lai chuan anniho leh tribal dangin a hranpaa ADC an neihna Tripura nen min kar tawn reng a. Helamah an awm nghet tak tak hlei lova, an vei tawn a. Mizo mipui lah chuan chibing puala inbawl hran ang chi chu an lo duh bau bawk si lova. Boruak sosang a awm leh thin a. Boruak an neih hlek lah hian thu thaa sawi ta mai lovin mi pawisawilo thah maite hi an awlsam em em mai a. Chu chu buaina tipunluntu a ni ziah reng a ni. Chumi rualin dawt chiang tak hmanga zualko leh mi hek an ching em em a; hei hi chu an hnamzia hre chiang tan chuan a mak lova. Mahse, sorkar laipui leh National Human Rights Commission te’n an lo awih viau si hi a tibuaithlaktu chu a ni.

An mizia hre chiang chuan dawta Mizote an hekna pawh hi an tih awm rengah an ngaih mai chin a awm a. Mahse, hetiang taka an ching reng mai hi anmahni lehkha zirtirtu kan Kohhran hruaitute thiam loh hi em ni chu aw a tih theih. Rinawmna leh dikna kawng an inkawhhmuh ngailo em ni tih ngaihtuah a awl. A chhan chu Bru hel pawl hruaitute hi kan evangelist/missionary-te pum chhuak an ni hlawm a. Salem Boarding-ah te leh Synod HSS kal chhuak te an ni bawk. Hei hi thil ngaihtuah chian ngai tak, kohhran pawh a inenlet tulna a ni awm e.

Hetiang thil leh boruak a lo awm a, Mizote kan chet dan hi a thalo hle bawk. A mualpho zawnga chet lak vak kan ching a. Bru in chhe te te, cheng khat pawh sen ngai lova an sak, a ban mau, a bang dap leh a chung thenkhat pawh mau hnahte kan hal emaw ni? A kan’ si chuan Mizo hnam a mualpho leh nge nge thin. An pem san turin an hal tihte kan sawi a, a dik mai thei. Kum 1997 tawp lama an pem vak tuma in 325 a kan tum khan ‘anmahni pem turin an invau a an pem a ni’ tiin Mizoram sorkar-in sorkar laipui-ah insawifiah ngial a tum a. An awih lo. Awih ngaihna a awm lo. In a kang teuh tlat. Tuna kan sawi pawh hi tuma’n an awih leh chuang lovang.

A thuhrimin hetianga kan pawngpaw chim huk huk hian enge kan puak chhuah? Buaina kan siam hlauva Police hnathawk theilo, tualthattu um hman lova kan siam bak hi thil tha kan puak chhuah a tlem khawp ang. Punkhawm chuan a rui rui tawng rin hun a lo ni a, inthunun theihloh chin a lo awm a, thil pawi a thleng fo zawk a ni. PWD kawng laih leh in sakte, PHE tui pipe phum hna lo tanpui lamah chuan kan pungkhawmin kan che chhuak ngailo hle a. Police leh Excise hna thawh ang thawk/thawhpui tur erawh chuan kan pungkhawm peih fu ziah. Kan punkhawm hian a tanpuitu aiin hetiang hunah chuan a dai bawtu kan ni fo ziah bawk. Inenlet ang u. Thinrim dan thiam turin kan hnam hi a rilru a puitlin a ngai a nih hi.