Book of the Year ziaktu titi khawchang

Mizo Academy of Letters (MAL) chuan kum tina an tih thin danin, 2009 chhunga Mizo tawng lehkhabu tha ber an thlang leh a, MAL te hian lehkhabu 160 vel an thlitfim hnu-ah, "Fanu Hmangaihna" tih, Lalfakzuala ziak leh "Pi Pute Biak Hi" tih, Rev Zairema ziak leh "Rintei Zungleng" tih, Lalrammawia Ngente ziahte chu a tha pathumah an chhawpchhuak a, chuta tang chuan "Rintei Zunleng" chu lehkhabu tha berah an thlang ta a ni. Chawimawina hian chawimawina thuchei (citation) leh tangka fai Rs 5,000 a keng.


Book of the Year- "Rintei Zunleng" hi novel a ni a, nikum August ni 29-a tihchhuah niin, phek 558 zeta chhah a ni a, Mizo novel chhah ber nia hriat a ni. A ziaktu Lalrammawia Ngente kutchhuak lehkhabu 15-na a ni a, novel bikah chuan a 5-na a ni.

A ziaktu hian thla 4/5 vel a ziak a, "Ka ziak rei lo; ka ziah hmain a plot hi ka nei sa a, ka ziah hnu-ah mi chanchin ka hriat thenkhat han belh ka nei bawk. A tawp dan tur hi chu a tirah ka duang sa lem lo a, a thawh dan a zirin ka titawp ta a ni ber," tiin a sawi.

He thawnthu hi 'tragedy' a ni a, Rintei chanchin lungchhiat thlak tak ziahna a ni. A chhiartute pawhin an tahpui nasa a, a hlimawm zawnga ziak tura ngenna te pawh a ziaktu hian a dawng nual nghe nghe. "A thim lam han hrut hian mihring nun a langchiang ber emaw'n chu aw ka ti thin. He thawnthu pawh hi a thim khawp mai, mihring nun laihlan ka tum miau a ni," a ziaktu chuan a ti.

Book of the Year atana thlan a nih avangin a lawm hle a, "Book of the Year, 2009 atana ka lehkhabu tlawm tak thlangtu Committee chungah ka lawm a. He chawimawina dawng tur ka ni tih an hriat rual ruala min lawmpuitu leh min fuihtute zawng zawng chungah ka lawm takmeuh a, lawmthu ka hrilh let mawlh mawlh a ni," tiin Ziakmite Huang kaltlangin lawmthu a sawi a ni.

"Media lamte'n thuziakmite kutchhuak an phochhuah thin avangin an chungah ka lawm a. Ka publisher, ka thu ziak phur leh taima taka min tawiawm thintu ka nupui HC Lalthasangi (Sangtei) leh ka chhungte chunga ka lawmna hi ka sawi lo thei lo. Ka lehkhabu, a chhutna senso pawh chawi huama min chhutsak thintu Pu Lalrinpuia Ralte (Apuia), Zorin Compugraphics neitute nupa leh Zorin Compugraphics-a thawkte zawng zawng chungah ka lawm. Ka thawhna Govt. Johnson College-a kan principal leh ka thawhpuite'n kawng engkimah min fuihin min phurpui a, min lawmpui thin. An chungah ka lawm hle mai. Ka kutchhuak min chhiarsak thintute leh ka thian tha tak takte chunga ka lawmna hi ka sawi seng lo," a ti bawk.

Lalrammawia Ngente chuan tiang hian Ziakmite Huang a hrilh a:

I novel hi Book of the Year a nih i beisei reng em?
Mahniin duh taka ziah a nih venaah leh MAL lamin lehkhabu tha an lo thlang thin tih rilrua a awm avangin beiseina chu ka nei ve a. Chutih rual chuan lehkhabu dang tha tak tak, a ziaktu pawh ka ngaihsan em em, kei pawhin ngaihnawm ka tih em emte a kat nuk a. Book of the Year em han ni tur chuan beiseina nei ru ve mah ila a hlawhtlin ka ring chiah lo. Mahse, MAL lam hian lehkhabu tha thlannaah 'Originality and Creativity' an dah sang hle niin ka hria a, chumi tehfung atang chuan beiseina ka han nei sang ve leh thut thin a, beiseina leh beisei lohnain ka khah chhawk vel a ni ber e. Tin, a tling emaw tling lo emaw Mizo literature-a contribution ka neihna hi ka lawmna a tling ve hrim hrim a. Pathian hnenah ka inkawltir hmiah mai.

Book of the Year atan thlan a ni tih i hriatin eng nge i rilru-ah lo lang?
Eng pawh thleng se tia Pathian hnena inhlan thlap ka ni a, ka lawm em em a, mahse, ka khu chuk lem lo. Lawm chu ka lawm tak meuh a ni. A chhan chu Book of the Year hi Mizoten kan ngaisangin kan ngaihlu thiam tawh em em a, ka kutchhuak tlawm takin chawimawina a dawng leh mite hriat a lo hlawh ve ta hi rilru chhungril lam chu nuam ve veng veng tak a ni. Ka hmelah erawh tihlan loh hram ka tum tang tang! Ka lehkhabu ngaihlua lo chhiar thinte avang pawhin he dinhmun ka thleng hi ka lawm a ni.

I ziah laia i suangtuah angte he novel hian a thleng zo em?
Nia, he Novel hi tragic-ending mai ni lovin Tragic Novel dik tak a ni a, chu chu lungchhiatthlakna lam thila khat tihna a ni mai ang chu. Chhiartute'n kan hriatthiam loh hlauhna chuan ka khat reng a. Ka ziah lai pawhin Mizote rilru mil zawng lam, a hlimawm leh lawmna lama tawp chi hawi zawng chu ka rilruah a awm ve reng. Chutih rual chuan mihring nun khawrh tak tak tur leh kan ngaihtuahna chawk tho tur hian thil hlimawm lam aiin nun kawng bumboh hian awmzia neiin ka hre zawk si a, chutiang lam hawi chuan ka ziak ta a ni ber a.

A nihna taka sawi chuan a thuchah te, a entir te, a zirtir tih angte hi chu a chhiartu ngaihdanah a innghat thui hle a. Mihring nun thuk tak pho chhuahna kawngah hian tarlan atana mawi lo nia kan hriat ang chite pawh tarlan a tulna chen awmin ka hria a, chuvang chuan, a chhiartute tana a chiang thei tur ang ber nia ka hriat anga ziak ka ni a. Ka suangtuahna leh ka duhthusam angte chu a thlen chhoh zel ka beisei. Nun dan dik lo hian nun dan dik min kawhhmuh se ka ti a, chu chu tawngtaia Pathian ka dil ber pawh a ni.

A chhiarte'n i hnenah eng nge an sawi ber?
Nia, ngaihdan a inang lo khawp mai a, nuihzatthlak tak tak te, lawmawm tak tak te, dengkhawng tak tak te, min chhuahchhalhna thute ka dawng a. Ka message dawn zawng zawnga ka rilru khawih ber leh ka lawmna ber chu he thu hi a ni: "'Rintei Zunleng' ziak ngam Upa i ni hi ka ngaisang che. Ka hriatthiam loh nunhlui ka rah tleu ka man ve ta. Pathian hnenah ngaihdam ka dil ve thei ta bawk. Pathian hnena min hnuk lettu thu ropui tak ka hmu a ni. Ka lawm tak zet. I rawngbawlna a ni, kal zel ang che. Duhsakna ka hlan a che," tih thu hi. Hei hi a ni ka rilru chhungril bera he ka novel thupui chu ni!

Thenkhat chuan 'Rintei i tikhawngaihthlak lutuk, ka vel dawn che' te min ti a, thenkhatin 'Vawra a tawpa i thih tir kha ka rilru a hrehawm lutuk, ka lainat lutuk a, ka tlaivar thak' tih te, 'Vawra te khan sex an hmang nasa lutuk mah mah lo maw, Kohhranin an phuar dawn em?' tih te, 'Khatiang em ema a changtute i tiduhdah mai kha ka haw lutuk, ka hmuh veleh ka chilh miah miah ang che' tite ka dawng hlawm.

Thenkhat chuan Thiangzau/Vanmi chungchang ka ziah lan hi ka ti chipchiar lutuk an ti a, mahse, ka ngaihdan a ni lo. Thil hi kan hre zul a, mahse, a kimchangin kan hre lo thin a, chuvang chuan a dik lo a ni, hetiang hian an lo awm thei a ni tih chiang lehzuala kan hriat nan ka ziak ta hmiah hmiah mai a ni.

A nih leh i beisei ang an rawn sawi em?
A chhiar zawng zawng hian ngaihdan an rawn thawh vekin ka ring lo a, chuvangin eng tin chiah nge an ngaih tih hi sawi thiam a har. A tam ber chuan ngaihnawm an tih thu leh chhiar nuam an tih thu an rawn sawi a. Chu chu thil pawimawh tak a ni. Novel chu a ngaihnawm phawt tur a ni tih hi ka ngaihdan a ni a, midangte ngaihdan pawh a ni. Lung tichhe thei lam thawnthu hian mi rilru chu a khawih a nih ka ring, an tah nasat thu te, a changtute an lainat thu te, a changtu piangthar lova a thi ta mai te, an rawn sawi nasa khawp mai. |henkhat phei chuan ziah dan turte min rawn hrilh bawk a!

He laia han sawi ka duh chu a changtupa pianthar leh pianthar loh chungchangah hian thawnthu hi kan duh duhin kan tidanglam thei teh meuh mai a, mahse, kan lawmna tur hlira titawp tur chu kan ni lem lo. Misual luhlul leh ngeng tlat, a hawi kir lehna tura kawng tam tak kawhhmuh a nih lai pawha inchhu ngeng tlat hi Pathian pawhin tihluiha pianthartir a tum lemin ka hre lo. Chuvangin, 'Mi fel lo chu tih fel lohvin awm reng rawh se' tih ang khan a tawp thlengin tih fel lohvin a awm ta reng a ni. Hei hian mihring nun pawh a phawk dik hlein kei chuan ka hria.

He novel i ziah chhan?
Kan rama Pathian thu lak dan felhlel leh him lo tam tak lo chhuak thinin kan khawtlang, ram, Kohhran, chhungkua leh mimal nun a hruai chhe nasa lutuk hi ka vei ve em a ni. A nihna angin ka phawkchhuak thiam lo na a, he lehkhabu hmang hian zirtirna kimchang lo leh tluantling lo laka fihlim a tulzia leh a tla lut tawh vek vek an ngheh sizia te, kan duh dan ang leh kan peih tawk leh nuam kan tih tawka Pathian thu kan zawm hi a him lo tih tarlan ka duh a. Sex avanga tal pawtna hian hlimna aiin lungngaihna leh chhiatna a thlenzia pawh tarlan ka duh tel bawk a. Chhungkaw tha leh him hlutna leh pawimawhzia pawh he lehkhabuah hian tarlan ka duh lian em em a ni. Ka tarlang chiang em tih erawh ka hre lo.

I ziah chhan chu i phawkchhuak em?
Ka theih ang chuan ka phawk chhuakin ka hria a, mahse, a chhiartuteah a chiang ber ang chu. Vei zawng te, duhzawngte pho chhuak vek tur chuan a phek hian a daih lo, a lan vek dawn chuan a chhah lutuk dawn si.

Rintei hi a chhiartute'n an khawngaih hle a...
Ni e, kei pawhin ka khawngaih a, ka lainat. Mahse, a nunnaah thu ka nei lo a, thi tura siam mihring dangte ang bawkin a thi ta si a nih hi.

I ziah lai paw'n i khawngaih tawh reng a ni maw?
Khawngaih e, khatianga mi fel leh tha kha chu a tawp thleng khan dam se ka duh. Vawra nen khan innei se, ka hah pawh a dam huai mahna! Mahse, hmangaih em em innei thei lova inthihsan tam takte pawh a tak ngeia an awm avangin khawngaih teh mah ila, ka chhan phak a ni si lo. 'God loves who die young' an ti a ni lo'm ni kha? Pathianin a lainat a, khawvel hrehawm tuar lo turin a ko taah ka ngai mai.

Chu chu i tum reng nge?
Ka tum a ni tho a, mihring nun dik tak phochhuahna a nih avangin rem leh rem lova han tihdam leh emaw ai khan a thawnthu kal zel tur hriltu a nih bawk avangin a khati ta mai a nih kha...

He novel hi eng novel nge nia i chhal?
Eng novel nge tih lai hi ka vuah thiam ve lo na a, mihring nuna indona nasa ber rilru lam indona a nih avangin psychological novel ang pawhin a chhal theih awm mange ka ti a, thawnthu lungchhiatthlaka khat Tragic Novel pawh a ni mai ang chu.

Novel chhah tak nihtir i tum ve reng nge i ziak i ziak a, a lo chhah ta phian?
A thawnthu ruangam ka ngaihtuah lai hian a sei sa reng a. Zalen takin novel huang chhungah chuan a lo phuah belhin a lo zeh theih si a, a sei dawn tih ka hre sa reng. A leitu tur te, a man zat tur te ka ngaihtuah a, rilrua helhkam nei teuh chungin ka ziak zel a, ka thinlung luang liam chu a leitu tur te, a man turten an dal zo lo a, a chhah ta phian mai a ni. Tumsa pawh a ni lo a, a lo awm mai a ni.

I novel ziah tawhte lakah eng nge a danglamna?
Novel hi ka la ziak tam lo em mai a, khaikhin dan pawh ka thiam lo. Ka novel-te hi ka ngaih dan chuan a malin an ding ngawk vek ni maiin ka hria.

Novel, short story leh essay i ziak a, a eng hi nge i thiam ber nia i hriat?
Thiam han tih tur ka ni lo vek a, mahse, novel hi chuan ka rilru a hruai a ni ang, ka ziak ve ta zel mai. Ka ngaihtuahna pawh hi a 'novelist' hle tawhin ka hria.

Kohhran Upa i nihna hian literature-ah a phuarna che a awm em?
Hei hi zawhna ka tawh tam tak pawh a ni. Ni e, Kohhran Upa ka nih avanga literature-in min phuarna ka hre lo, mahse, a lo chhiartute erawh chu a phuar niin ka hria.

Literature hmang hian Pathian ram a lak theih tih ka hria. Pulpit-a thusawi mai hi a lo tawk lo a, ziaka kan dah-a an lo chhiar hian kan rawngbawlna huang hi a zau zawk niin ka hre tlat a. Khawvel lam thilah chauh ni lo Pathian rawngbawlna lam thilah pawh literature hi a pawimawh zel dawn. Pathianin rem a tih chuan la ziah zel pawh ka duh a, mahse, ka thu a ni lo. Thu leh hla hmanga rawngbawlna hi erawh a pawimawh zel dawn. Pathian thu hlang han ziah ve pawh a awm hle. Mahse, kan target group-te hian Pathian thu hi an ngaihsak vak lova hriatna ka nei a, chuvang chuan an nun kaihruai thei tur leh an chhiar duh tur zawnga Novel ziah hi rawngbawlna pawimawh takah ka ngai.

I kutchhuak thenkhatah mipat hmeichhiatna lam leh thil sual lam te a lang fo a, chhiartute'n an sawisel em?
Ni e, hei hi sawi fe tham a awm ang a, tawi tein sawi tum ila. Hemi chungchang hi sawisel an tam khawp mai thin a, tha titu an tam hle tho bawk. Kei chuan (Pu) Lalhmingliana Saiawi novel ka ngainat em emna chhan chu mihring nuna thil thleng dik tak, a thawi kual vel ni lo, pawi sawi lo si a, thenkhatin sual nana an hman avanga an nunna an hloh phahna sex chungchang thiam takin a tarlang thin hi a ni.

Novel hian mihring nun dik tak a pho chhuak turah ka ngai a, a zahmawh ngialngan zawnga tihlan tur ka tihna erawh a ni miah lo. Mahse, miin sualna chhana a hmang a nih chuan a hman dan pholan kha sualah ka ngai lo. Tin, mihring nun hrim hrimah hian mifel, mi ngil leh nun tluangtlam chanchin aiin misual, khawvel sual dai berh tawh chanchin hi kan ngaihven a, ngaihnawm, pawh kan ti. Chu chu mite hnena thawnthu ngaihnawm tak sawi chhawng tur chuan kan ziak lang dawn lo em ni? Novel-te hi zirlaibu emaw, Sunday School zirlai bu emaw ni lovin mihring nun- a chhia a tha, ngaihnawm tak pholannaah ka ngai. A zirtir tih lam erawh a chhiartu thu a ni.

Mizo literature buaipui hi eng nge a hlawkna?
Sum leh pai lamah chuan hlawkna a nei hauh lo. Mahse, khawvel ram changkang, sakhuana lamah leh khawtlang inrelbawlna kawnga fel takte hi literature lama hausa leh puitling tak an ni deuh vek. Thu leh hla tel lo chuan ram a changkangin a ngelnghet thei lo. Chuvangin, hlawkna sum leh pai lam ngaihtuah miah lovin tih theih eng emaw tal ka neih ve takin tiin inthlahrung tak chungin ka inrawlh ve thin a ni.

Writer nih hi i tum reng em?
Nih ka tum hmain he huangah hian ka zuang lut a ni ber. Ka rilrua awmte ka thai ka thai a, heti hi ka lo ni ve ta mai a. Nuam pawh ka ti a, nih zel theih pawh ka duh khawp mai.