Monday, November 9, 2009

Zoluti kha khawi atangin nge an laklet?

A hming chu Mary Winchester a ni a, Mizote chuan 'Zoluti' tiin kan ko. Bengkhuaia pasalthate'n a pa an that a, an hruai haw ta a, kum khat vel zet Bengkhuaia te chuan an enkawl a nih kha. Saphoin an rawn lalet a, khawi khua atangin nge an laklet tih chu a chiang ta lo. Sailam atangin an lalet ti an awm a, Kawlri atangin an lalet ti an awm bawk.

Kuminah hian Khawvel Sunday School Ni-ah Presbyterian Kohhran chuan naupang lamah Zoluti chanchin hi an zir a, chu zirlaibu-ah chuan Zoluti chu Sailam atangin an lalet ti-a ziak a ni. Serchhip khaw mi thenkhatin chu chu an pawm lo a, zirlaibu hi an hal nghe nghe. Mizoram history-a hmun pawimawh tak pakhat chu a hmun chiah hriatchian a ni rih lo a, inhnialna pawh a chhuak fo reng a ni.

Mizo History Association chuan hemi chungchang hi an lo zir tawh a, July ni 4, 1995-ah khan thutlukna siamin, Zolutin chu Sailam atanga laklet a ni, an ti. Mahse, pawm an awm a, pawm lo pawh an awm.

Pachhunga University College-a history zirtirtu Dr JV Hluna chuan Zoluti lakletna khua chu Sailam a ni tiin Zozam Weekly a hrilh.

"Zoluti rawn hawntu pasaltha khan Kawlri-ah a kawl a, thla 3 vel emaw hnuah Bengkhuaia chuan 'mi danglam a ni' tiin Sailam-ah a hawn a, Sailam atang chuan saphovin an rawn lalet ta a ni tih chu kan ngaihdan a ni," a ti. Ani hian Mizo History Association thutlukna chu a behchhan a ni.

Zoluti kha Alexandrapur atangin Bengkhuaia pasaltha Chemchawma'n a hawn tih chu pawm dan tlang lawn a ni a, Chemchawma hi Kawlri khawmi a ni. He'ng lai hian Kawlri leh Thenzawl te chu Sailam lal Bengkhuaia khua a ni a, Chemchawma hian Khawlri-ah a hawn ta tih thu-ah inhnialna a awm lem lo.

Mahse, Bengkhuaia'n Sailam-ah a la a, a kawl ta a. Lal in chu zu inna hmun a ni a, mi hrang hrang an lo lut chhuak a, Zoluti chu an piai nawk nawk thin nia sawi a ni. Chutiang hmuna a thanlen chu phal lovin Bengkhuaia khawnbawl upa Vansuakthanga hnenah an dah a, Vansuakthanga nupui Kaithiangi chu Zoluti enkawltu ber a ni.

Hemi chinah hi chuan ngaihdan a inrual niin a lang. An lakletna khua-ah hriat dan leh ngaihdan a inang ta lo a ni.

Nikum lama tihchhuah, Mizo history kan hriat dan tam tak rawn kalhtu "Zoram Vartian" chuan Zoluti hi Sailam atanga laklet niin a sawi. "Vailianin Zoluti an rawn laklet leh pawh khan Sailam atangin an lalet ta a ni," tih te, "Bengkhuaia khawnbawl upa Vansuakthanga nupui Kaithiangi'n duat taka a enkawl laiin Vailian hian an rawn la ta a ni," tih te he lehkhabu-ah hian hmuh tur a awm.

Lalsawmliana Pachuau (LPS) chuan Zoluti (Mary Winchester) chungchangah hian documentary film a siam tawh a, Zoluti lakletna khaw chungchang pawh a theih ang angin a lo chhui tawh.

Tun hma deuha a siam a ni a, a uluk hle nghe nghe a, ani ngaihdan chuan Serchhip leh Sailam te thu inchuh chu a dik thei ve ve.

"An 'claim' dan hi a dik ve ve theih dan a awmin ka hria a. Serchhip 'claim' dan leh Sailam 'claim' dan hi dawt an sawi lem lo ve vein ka hre tlat," a ti.

"Mary Winchester an rawn lakluh khan thlir dan hrang hrang atanga thlirin, Sailam atangin an lalut ngeiin ka hria a, mahse, an hawn leh na hmun hi Kawlri niin ka hmu tlat thung," a ti.

"A latu sipai zinga mi kha midang mut tawh hnuah a han chho a, chumi hmunah chuan zanah an inremna tur thu te an sawi a, haw lehin a zu mu leh hman tlat a," tia sawiin, "Sipaiho awmkhawmna atang khan zana kalin, haw leh tur chuan tlan chak a ngai lutukin ka hre tlat a, ke te pawhin kan han kal chhin vel a, Serchhip-ho 'claim' hi a dik theihna a awm a, an lakletna taka hi chu khati lampang kha a ang ka tia, chuti a nih loh chuan mihring pangngai tan chuan zan khat thil thua lehlang tur chuan a khirh viau ang," a ti.

Related Posts :



6 comments: