Monday, August 17, 2009

Hotel changkangah eitur thianghlim lo

¢ Vanlalremruata Tonson & Zozam News Service

Mihring tamnaah chuan eitur zawrhna hmun a tam thin. Bazar lun lai leh hnathawk an tam ve deuhna hmunah chuan pen hnih khat lek lekah eitur leh inhnawhpuarna tur zawrhna a awm zel a, office-in a ken tel pawh thingpui dawr a ni. Mahse, thlan a pawn lam mawi taka chei chhungah chuan ruhro rapawm tak a awm thin ang hian restaurant changkang tak leh chawlh chakawm taka cheiah pawh eitur him lo tak a awm fo. Chu chu Aizawla restaurant-te dinhmun tlangpui a ni tiin a sawi theih ang. Danin a phut anga eitur him taka siamna phei chu a awm lo tih theih a ni.


Sehrep hi ei chi a ni lo; Aizawl restaurant tam berah chuan ei tel palh tur a awm fo.

Eitur chu mihring mamawh ber a ni a, a siam leh zawrh pawh a leitu tur hmuh loh hlauhawm loh berte zinga mi a ni hial ang. Chuvang chuan Aizawlah hian a remchang apiangin eitur chu an siamin a zuar mai thin niin a lang. Chu chu dan bawhchhiatna a ni a, dan chu lekkawh a nih loh avangin a bawhchhiat loh theih loh ve bawk pawh a ni thei.

Dan-ah chuan ei leh in lama sumdawng tur hian phalna lak a ngai a, phalna neite chu sorkarin an thilsiam a him leh him loh a enfiah tur a ni. Chutiang atana hma la tur chuan health services deptt. hnuaiah Prevention of Food Adulteration (PFA) Cell a awm a, eitur siama sumdawng tur chuan anni hnen atanga phalna lak a ngai. PFA chuan sumdawngte thilsiam chu an endik reng ang a, eitur thianghlim lo chu zawrh an phal lo ang. A thianghlim leh thianghlim loh bakah, an siam dan, a bawlhlo leh an zawrhna hmun thlengin PFA chuan a endik tur a ni. Mahse, chu'ng chu zawm a nih loh avangin Mizoramah hian duhtawkin eitur thianghlim lo a zawrh theih a, chawhmeh te pawh luikawr bulah a zawrh mai mai theih bawk a nih hi!

Chutiang thilin ngaih pawimawh a hlawh loh avang chuan Mizorama ei leh in thil velte hi a siam hmangah leh a zawrhna hmun chungchangah te a thianghlim lo hle a, ei tlak loh thil ei lo thei loah mipui an ding ta tih chu heti lam ngaihven leh chinchang hriate ngaihdan a ni.

Mizorama restaurant leh hotel changkang ber berte ngei pawh hi, dik chiah chuan, PFA lam ngaihdanah chuan chawlhna tlak a ni lo. Restaurant changkang ber berte hian choka tawp takah eitur an siam a, an bawlhlo vel pawh a thianghlim hlawm lo.

Prevention of Food Adulteration Cell (PFA) te'n hotel leh restaurant te dinhmun an zirchiannaa (survey) a lan dan chuan 65.5% chauh hi sorkar atanga phalna nei an ni a, an phalna neih pawh chu eitur siam leh zawrhte mihring tana ei tlak leh him a nih leh nih loh lam buaipuitu PFA lam phalna ni lovin, tualchhung inawpna lam buaipuitu Local Administration Department (LAD) atanga phalna a ni hlawm.

Phalna neia eitur siam leh zuar leh phalna nei lova hetiang thil ti zingah hian ei leh in lama zirna (training) nei chu 6.54% chauh an ni. Mipuiin ei leh in thil an lei a, an thil ei leh in zawng zawng deuhthaw chu an eitur siam hi a him leh him lo pawh hre chiang mang lote siam a ni tihnaah a ngaih theih ang.

Training nei mi tlem tê an awm a, mahse, ei leh in siamtu atana restaurant leh hotel neitute'n an chhawrte chu training nei lo vek an ni thung. Ei leh in siam leh zawrhna hmuna thawk 100% chu hetiang lama training nei lo an ni tihna a nih chu.

Eitur siam leh zawrhna lam chu sumdawnna peng hrang hrang zingah dawrtu tur hmuh loh hlauhawm lohna a ni a, mipuiin an mamawh bawk. Mahse, ei leh in tur zawrhna hmun chu chutiang atana siam a ni lo tlangpui. Ei leh in tur siam leh zawrhna hmun atan liau liauva siam atanga siam leh zuar chu 12.9% chauh an awm.

Hmun tam takah chuan chhuat laia bawlhhlawh leng velin a bawm phak lekah ei leh in tur hi siam a ni thin. A chang chuan a bul lawkah ei leh in atana tlak loh bawlhhlawh dah khawmna chhawp a ni a, vawkchaw nen lam a inpawlh deuh ti tih fo. Survey report-ah chuan, "Ei siamna hmun, bawlhhlawh bawm leh thleng silna hmun a inhnaih tlang hlawm hle," tiin a inziak nghe nghe.

Eitur siamtu tam zawk chuan an thil siam chu mi ei turin an chhawpchhuak a, an ei zawh hnuah an eina dawhkan chu a tifai a, an hmanruate pawh an silfai bawk tih chu survey report-in a tarlan dan a ni. Dawhkan chu pawnchhe thianghlim tehchiam lo hmanga hrukfai a ni tlangpui tih chu tlang hriat a ni a, eina hmanrua silfai nan hian ei chi miah loh 'detergent' (sahbon, surf etc) hman a ni. Chumi tihfaina tui chu hman nawn fo a ni tih pawh tutan mah han hai rual a ni lo. A chang phei chuan 'detergent' chu tleuh fai that tawk loh a awm thin.

Mipuite'n tui in tur thianghlim leh him an hmuh theih nana hmalatu Public Health Engineering department-in (PHE) tui thianghlim an sem hmanga eitur siam lo chu a tam zawk an ni a, 61.3% lai an tling.

Tui tithianghlim chhawp thin hotel leh restaurant chu 19.4% chauh an ni bawk. Tui hi mihring tana ei tur siamna tur leh in tlak a ni tih hriatchian hmang lo tam tak an awm mai a ni lo, an tui neih ang te tihthianghlim deuh tumna nei lem lo tam tak an awm tihnaah a ngaih theih. Chhuangso thin phei chu pakhat mah an awm lo niin survey-ah hian hmuhchhuah a ni bawk.

Bazar-a thingpui dawr tam takah chuan an tui hman hi khawia mi nge tih zawt ila, vaiho hnen atanga an lei an nih thu an sawi ang. Vaiho chuan khawi-a mi nge tui an chawi tih leh tui thianghlim a nih leh nih loh pawh a leitute (hotel leh thingpui dawr neitute) chuan an hre lem lo.

Tui chauh ni lovin a eitur hrim hrim pawh a thianghlim leh thianghlim loh ngaihsak abar an awm lo; mi tam tak chuan eitur chi hrang hrang hi hmun pakhatah an chhawp tawp a, a dawrtu chuan a duhzawng a ei a, chumi hnuah a bang la awm chu dahthain midangte an lo chhawp leh mai thin. Chutianga ti thin chu 27% lai an ni.

Mi tu emaw, kut fai vak lovin lo khawih lawr deuh dun dun se, a hnua chu dawra thil va ei lehtu chuan ei tur thianghlim lo tak a ei dawn tihna a ni. Sa te pawh hi danah chuan darthlalang chhungah dahin a leitu tur pawhin kuta a va khawih mai theih loh tur a ni a, Aizawlah erawh chuan a duh duhin an khawih chu sawi loh, bawlhhlawh, tho leh rannung tawng fuh dang apiangin an bawm thin a nih hi.

Eitur chu hrik te reuh te te, natna chi hrang hrang thlen thei 'bacteria' tia a hming an vuahte hian an tichhe thin a, chhuan so erawh chuan chutiang hrik chu a thi thin. Mahse, Aizawlah chuan tuman ei tur an siam tawh ei loha awm chu anmahni dawrtute hnena an chhawp hian an chhuang so leh ngai lo. Vanduai leh hriselna pan tan chuan damloh phah theih a ni.

Chutianga ti thinte chu Aizawla ei leh in lam thil zuar, a then phei chu chawlh chakawm fahrana darthlalang te nena mawi taka chei an ni nghe nghe. Mahse, mipuiin an va hmuh pui ve chiah loh ei leh in siamna lam chu chuti hlauh chu.

Aizawla ei leh in siam leh zawrhna hmunte dinhmun chu chutiang chu a ni a, hmun dang pawh eng a ni chuang lo. Ei leh in chungchang sawi chuan, "National highway dungah hian inhnawh puar tura chawlhna tlak a awm lo," tih hi ei leh in lama duhtui deuhte leh hetianga lam hre deuhte tawngkam a ni.

Hotel leh restaurant chang a ni lo. Mizorama ei leh in tur siam reng reng chu a ti thang tan lo chuan han ei mai chi a ni lo hrim hrim – thei den leh vur thlengin. A timawi turin rawng an lo telh thin a, chu'ng chu a telh dan tur dik taka telh a ni hlawm lo. Ei tura rawng telh hi a telh dan tur dik taka telh a nih loh chuan cancer thlen thei thil hlauhawm takah ngaih a ni.

Vur bikah erawh chuan Frosty, Queen's leh BZ te hi ei leh in tur a him leh him endik tura sorkar mi rawihte'n an siam dante an va endik hnua licence pek an ni a, ei ngam tura ngaih an ni. Mahse, an siamchhuah hnuah hian ei atan a tha tawk em tih enfiah a ni leh tawh chuang lo a, a him ngei tih finfiah a ni chuang lo.

Mahse, Mizoram sorkar hnuaia ei leh in a him leh him loh buaipuitute chuan tih theih dang an nei lo, an hmun hma va en a, ei leh in siam phalna pek theih awma ngaih an nih chuan phalna an pe a, a bak tih theih an nei lo. Chow siamna hmun thenkhat pawh an tlawh a, siam phalna an pe a, nau chawher thenkhat chu provisional licence an pe bawk. Dik tak chuan ei leh in tur siam ni lo, a zuar ringawt pawh hian phalna hi dil tur an ni a, tlem azawng tih loh chuan chutiang phalna chu a dil pawh an dil chhin lo.

Theih chu ni se PFA hnuaia field officer pahnih awmte hian khawlaia ei tur chi hrang hrangte hi lain laboratory-ah an thawn ang a; ei leh in tur chu mihring tana him lo a lo nih chuan a mawhphurtute chu court-ah thubuai a siamsak tur a ni. Court chuan an thiama thiam loh dan a zirin a lo hrem tawh mai ang.

Mahse, Mizoram chuan ei leh in turte hi a him leh him loh enfiahna tur laboratory a nei lo mai a ni lo. Mi ta pawh a hman tawm pha lo! Guwahati-a Assam sorkar ta State Public Health Laboratory chu an dawr mek a, an 'inbe fumfe' thei tak tak lo. An indawr chhung ringawtin kum hnih a liam der tawh. Guwahati laboratory hi Sikkim, Manipur, Meghalaya leh Tripura te chuan an hman tawm mek.

Laboratory hman tur Mizoram chuan a nei lo a, ei leh in tur him leh him loh endika hmalatu turte tan pawh him lo ngeia an hriatte pawh en liam mai loh chu tih theih dang vak a awm lo. Tih theih pakhat an neih erawh chu - tuna ei leh in tur him leh him loh chungchanga dan hman mek Prevention of Food Adulteration Act 1954-ah hian State Food Health Authority hian thil tha lo ni ngeia a hriat chu zawrh chhuah a khap thei.

Mizoramah chuan State Food Health Authority chu director of Health Services hi a ni. Hetih lai hian ei leh in tur siamtute leh zuartute chuan dan an lo hre riau tawh a, ei leh in tur him leh him lo buaipuituten eng emaw tia an han tih deuh hian laboratory-a test tura an thawn theih loh thu chu a siam leh zuartute lam chuan an lo sawi khum leh zauh chang a awm niin official pakhat chuan a sawi.

Khawchhak leh khawthlang atanga ei leh in tur lo lut chungchangah pawh official pakhat chuan mihring tana him tawk lo nia rin chu an nei a, mahse, laboratory-ah an finfiah thei lo tih a sawi. Aisen phei hi chu official pakhat chuan mak a tih deuh avangin an training-naah India chu spices lamah a hausa a tiin chik takin a zawt a, an lo hre ngai lo reng reng niin a sawi. Chhangphut emaw hi rawng pawlhin an tiro tha mai maite hi a nih a ring deuh hial niin a sawi.

Ei leh ina Ajinomoto telh chu naupang kum khat tling lo tana him lo a nih thu sawiin official pakhat chuan, a bawmah pawh hemi chungchang hi a inziak tih a sawi. Ram pawn lam atanga eitur a him leh him loh hriat theih loh leh danin a phut anga a bawma khung leh siam (packed) ni lote hi thawkkhat lai chuan customs nen khap tumin an lo inrawn tawh a, mahse, an la tihhlawhtling thei lo niin a sawi bawk.

Related Posts :



1 comment:

  1. He post hi chu a tha khawp mai, in la report ah chuan la tha ber a ni hial ang. He issue hi chu serious taka en pui a ngai. Hotu te hian an enpui peih a ngem awwwww?

    :-(

    ReplyDelete